başûr

 Binêre herwiha: basûr û Başûr

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /bɑːˈʃuːɾ/
• Deng (Amed)^ⓘ
• Kîtekirin: ba·şûr

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	başûr	başûr
Îzafe	başûrê	başûrên
Çemandî	başûrî	başûran
Nîşandera çemandî	wî başûrî	wan başûran
Bangkirin	başûro	başûrino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	başûrek	başûrin
Îzafe	başûrekî	başûrine
Çemandî	başûrekî	başûrinan

başûr nêr

1. alê dikeve destê çepê dema mirov berê xwe dide rojavayê
   • Dema cara pêşîn însanên sipî çûn Amerîkayê, guman dikirin ku çûne Hîndistanê. Ji ber vê yekê ji xelkê wir re gotin hîndî. Lêbelê berî ku însanên sipî biçin Amerîkayê bi hezar salan îndîyanî li wir dijiyan. Ew ji bakur heta başûr bi kom û eşîrî dijiyan. — (Amadekar: Komxebat, Ansîklopediya Zarokan, APEC, 2004, r. 88, ISBN 91-89675-32-0)
2. wek termeke coxrafî, di giroverka dinyayê de aliyê jêrîn
   • Pengûen çûkek mezin e. Ew nikare bifire lê baş ajnê dike. Pengûen li cemsara başûr hene. Yê herî mezin şahpengûen e û ji metreyekê dirêjtir e. Di nav pengûenan de yê nêr li ser hêkê kurk dikeve. — (Amadekar: Komxebat, Ansîklopediya Zarokan, APEC, 2004, r. 154, ISBN 91-89675-32-0)
3. aliyê başûr yê her welatekê
   • Sêyemîn pirtûk û yekem romana hevserokê berê yê Partiya Demokratîk a Gelan Selahattin Demirtaş ku niha li Edirneyê girtîgehê de ye, hat belavkirin. Ew pirtûka Demîrtaş niha li Başûrê Kurdistanê bo Kurdî tê wergerandin. — (rûdaw, Romana Demirtaş li Başûrê Kurdistanê bo Kurdî tê wergerandin [arşîv], 21.01.2020)

Herwiha

• başur

Hevmane

• beroj
• tav
• cinûb

Dijmane

• bakur

Bide ber

• rojava
• rojhilat

Etîmolojî

Ji ba + şûr (şor, sûr, têrxwê) ji ber ku ev ba ji zirêyê ve tê û şor e anku têrxwê ye. Li pirraniya deverên Kurdiya Bakurî li şûna dibêjin qulbe, ji qible.

Bi zaravayên din

• Reşî (Kurmancî): qible

Jê

• başûrî
• başûr-rojava
• başûr-rojhilat
• başûrê Kurdistanê
• Koreya başûr
• cemsera başûr
• Amrikaya başûr

Werger

• Afrîkansî: suid → af
• Albanî: jug n
• Almanî: Süden → de n
• Altayiya başûrî: тӱштӱк (tüštük)
• Amharî: ደቡብ (däbub)
• Aramî:

  Îbranî: תימנא‎ m (taymnā, taymno)

  Siryanî: ܬܝܡܢܐ‎ m (taymnā, taymno)

• Aromanî: sud, Sud
• Asamî: দক্ষিণ (dokhin)
• Astûrî: sur → ast n
• Aynuyî: ヘパシ
• Azerî: cənub → az
• Bajwayiya kendava rojava: selatan
• Baskî: hego, hegoalde
• Başkîrî: көньяҡ (kön’yaq)
• Batakiya karo: daksina
• Bataktobayî: dangsina
• Belarusî: по́ўдзень n (póŭdzjenʹ)
• Bengalî: দক্ষিণ → bn (dôkkhin)
• Bîkoliya naverast: habagat
• Brahuiyî: soelí
• Bretonî: su → br n, kreisteiz → br n
• Bulgarî: юг → bg n (jug)
• Burmayî: တောင် → my (taung), ဒက္ခိဏ → my (dakhki.na.)
• Çeçenî: къилбе (q̇ilbe)
• Çekî: jih → cs n, poledne → cs nt
• Çerokî: ᏧᎦᏃᏮᎢ (tsuganowvi)
• Çînî:

  Kantonî: 南 (naam⁴)

  Dunganî: нан (nan), нанфон (nanfon)

  Ganî: 南

  Hakkayî: 南 (nàm)

  Mandarînî: 南 → zh (nán), 南方 → zh (nánfāng)

  Minnanî: 南 → zh-min-nan (lâm)

• Çukçî: айвалыӈӄал (ajvalyṇqal)
• Danmarkî: syd → da
• Endonezyayî: selatan → id
• Erebî: جَنُوب‎ n (janūb)

  Erebiya misrî: جنوب‎ n (gunūb)

  Erebiya hîcazî: جَنوب‎ n (janūb)

• Ermenî: հարավ → hy (harav)
• Esperantoyî: sudo
• Estonî: lõuna → et
• Farisiya navîn: 𐭭𐭩𐭬𐭫𐭥𐭰‎ (nymlʿc /nēmrōz/)
• Farisî: جنوب‎ → fa (jonub), نیمروز‎ → fa (nimruz)
• Ferî: suður nt
• Fînî: etelä → fi
• Frankoniya rhine: Sied
• Fransî: sud → fr n, midi → fr n
• Friyolî: sud n
• Frîsî: suden → fy nt, súd
• Gaelîka skotî: deas m
• Galîsî: sur → gl n, sul → gl n
• Gujaratî: દક્ષિણ → gu n (dakṣiṇ)
• Gurcî: სამხრეთი (samxreti)
• Guwaranî: ñemby
• Hawayî: hema
• Hindî: दक्षिण → hi n (dakṣiṇ), दक्खिन → hi n (dakkhin), जनूब → hi n (janūb), दक्खण → hi n (dakkhaṇ), दखन → hi n (dakhan), क़िबला n (qiblā), जुनूब → hi n (junūb)
• Holendî: zuiden → nl nt
• Îbranî: דָּרוֹם‎ → he n (darόm)
• Îdoyî: sudo → io
• Îngilîziya navîn: south
• Îngilîzî: south → en
• Îngriyî: lounat
• Înterlîngua: sud → ia
• Îrlendî: deisceart n
• Îtalî: sud → it n, mezzogiorno → it n, meridione → it n
• Îzlendî: suður → is nt
• Japonî: 南 → ja (みなみ, minami), 南方 → ja (なんぽう, nanpō)
• Javayiya kevn: kidul
• Javayî: kidul → jv, duksina → jv
• Kannadayî: ದಕ್ಷಿಣ → kn (dakṣiṇa)
• Karaçay-balkarî: къыбыла (qıbıla)
• Katalanî: sud → ca n, migdia → ca n, migjorn → ca n
• Ketî: утль, утаба'ӈ
• Kirgizî: түштүк → ky (tüştük)
• Kîngalî: දකණ (dakaṇa)
• Koreyî: 남 → ko (nam), 남쪽 → ko (namjjok), 앞 → ko (ap)
• Kornî: soth n, dyghowbarth m
• Korsîkayî: meziornu
• Koryakî: эвʼтылаӈӄал (ewtəlañqal)
• Kumikî: къыбла (qıbla)
• Latgalî: dīnavydi
• Latînî: auster → la n, merīdiēs → la n, regio australis → la m
• Latviyayî: dienvidi n pj
• Lawsî: ທິດໃຕ້ (thit tai), ໃຕ້ (tai)
• Lîtwanî: pietūs → lt n pj
• Lîvonî: jedāl, lȭinag
• Madurayî: lao'
• Makedonî: југ n (jug)
• Malagasî: ampimbana
• Malayalamî: തെക്ക് → ml (tekkŭ)
• Malezî: selatan → ms, daksina
• Maltayî: nofsinhar, qibla
• Manksî: jiass n
• Maorî: tonga
• Maratî: दक्षिण → mr n (dakṣiṇ)
• Mecarî: dél → hu
• Melanauyiya navendî: selaten
• Misrî: rsw
• Mîkmakî: gp'te'sn inan, tp'te'sn inan
• Mînangkabawî: salatan
• Mongolî: өмнө → mn (ömnö), өмнө зүг (ömnö züg)
• Nahwatlî: ytzicotla, huitztlampa
• Navajoyî: shádiʼááh
• Norwecî:

  Norwecî: sør → no, syd

  Norweciya nînorskî: sør

• Ohloniya bakur: ká̄kun
• Oksîtanî: sud → oc n
• Oriyayî: ଦକ୍ଷିଣ → or (dôkṣiṇô)
• Oromoyî: kibba
• Oygurî: جەنۇب‎ (jenub), җәнуб (jenub)
• Ozbekî: janub → uz
• Papyamentoyî: sùit
• Peştûyî: جنوب‎ → ps n (ǰanúb), پښوخوا‎ m (pӽóxbā)
• Plodîşî: Siede
• Polonî: południe → pl nt
• Portugalî: sul → pt n
• Puncabî: ਦੱਖਣ n (dakkhaṇ)
• Qazaxî: оңтүстік (oñtüstık)
• Qiptî: ⲣⲏⲥ n (rēs)
• Rohingyayî: doóin
• Romancî: sid, süd n
• Romanyayî: sud → ro nt, miazăzi → ro
• Rusî: юг → ru n (jug), зюйд → ru n (zjujd), по́лдень → ru n (póldenʹ)
• Rusînî: юг n (juh)
• Samî:

  Samiya înarî: mäddi

  Samiya kildînî: соа̄ввьй (soāvvʹj), соа̄ййв (soājjv)

• Sanskrîtî: दक्षिण → sa n (dakṣiṇa)
• Santalî: ᱠᱚᱧᱮ (kôñe), ᱫᱟᱹᱠᱷᱤᱱ (dăkhin)
• Sebwanoyî: habagatan
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: југ n

  Latînî: jug → sh n

• Skotî: sooth
• Slaviya kevn: югъ n (jugŭ)
• Slaviya rojavayî ya kevn: угъ n (ugŭ)
• Slovakî: juh → sk n
• Slovenî: jug → sl n
• Spanî: sur → es n, sud → es n
• Swahîlî: kusini → sw
• Swêdî: söder → sv, syd → sv
• Şorî: кӱнегей (künegey)
• Tacikî: ҷануб → tg (janub)
• Tagalogî: timog → tl
• Tamîlî: தெற்கு → ta (teṟku)
• Tayî: ทิศใต้ (tít dtâi), ใต้ → th (dtâi), ทักษิณ → th
• Telûgûyî: దక్షిణం → te (dakṣiṇaṃ)
• Teteriya krîmî: cenüp, qıbla
• Teterî: көньяк → tt (kön’yak)
• Tigrînî: ደቡብ (däbub)
• Tirkî: güney → tr, cenup → tr
• Tirkmenî: günorta
• Tîbetî: ལྷོ (lho)
• Tuvanî: мурнуу чүк (murnuu çük)
• Urdûyî: جنوب‎ → ur n (janūb), دکشن‎ → ur n (dakšin)
• Ûkraynî: пі́вдень → uk n (pívdenʹ)
• Vepsî: suvi
• Viyetnamî: phía nam, hướng nam, nam → vi
• Volapûkî: sulüd → vo
• Weylsî: de → cy
• Xakasî: ӱстінзарых (üstínzarıx)
• Ximêrî: ខាងត្បូង → km (khaangtboung), ទក្សិណ → km (tŭəksən)
• Yagnobî: ҷануб
• Yakutî: соҕуруу (soğuruu)
• Yamanayî: itax
• Yidîşî: דרום‎ (dorem)
• Yonagunî: ハイ (hayi)
• Yûnanî: νότος → el n (nótos)

  Kevn: νότος n (nótos)

• Zhuangî: namz

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.