kûvî

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): ku, /kʰuːˈviː/
  • (rojhilatî)  IPA^(kilîd): /kʰʉːˈviː/
• Kîtekirin: kû·vî

Rengdêr

Piling heywanekî kûvî ye.

kûvî

1. Ne kedî, ne kehî,
   lawirên ku berdayî dijîn,
   heywanên ku ne hatine kedîkirin yên li çolê azad digerin.

   Siyabend çû nêçîra bizinên kûvî.

2. Kesên yan heywanên ji mirovan direvin yan xwe nêzî mirovan nakin yan xwe nadin dest mirovan.

   Keçikeke pirr kûvî ye.

3. ji ko ya kov, ji çîya ya çolê. (ko yan kov = çîya)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

• Ayîne li pêş-i tûtiyan girt
  Davik te li pêş-i kûviyan girt
  Ayîne ji wan we ye ko av e — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Herwiha

• kovî
• kîvî
• kofî (2)
• kwîvî

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: کووڤی‎

Hevmane

• wehşî

Dijmane

• kedî

Jê

• kûvîtî

Bide ber

• dirinde
• hov
• revok
• wehş

Bi zaravayên din

• Kurmancî: kûvî
  • Badînî: kwîvî (hw kîvî)
  • Botî: kûvî (hw kwîvî)
  • Reşwî: kûvî (hw kwîvî, kuvî, kuvi)
• Soranî: کێوی (kêwî)
• Kelhurî: kwîyey
• Zazakî: kovî (nêr), koviye (mê)

Etîmolojî

Ji *kûv ("çiya yan çol" lê di kurmancî de nemaye) + -î, hevreha soranî کێوی‎ (kêwî) ji کێو‎ (çiya) > کوێستان‎ (kwêstan, “zozan”) ku hevreha zazakî ko (çiya > koyî = kûvî) û farisî کوه‎ (kûh, “çiya”) > کوهستان‎ (kûhistan, “zozan”) e, hemû ji zimanên îranî. Bo nimûneyeke din jî, ku hevbera "h" ya farisî di kurmancî de "v" ye, bide ber kurmancî kevn û farisî کهن‎ (kohen) û zazakî kihan. Bi heman awayî bingehê dijwateya "kûvî" anku kedî / kehî jî *ked yan *ke (mal, xanî) di kurmancî de nemaye lê di hin ziman û zaravayên din yên îranî de diyar e: zazakî keye, pehlewî kedek, avestayî kete-, peştûyî كوټه‎ (koṭe).

Werger

• Almanî: wild → de, grausam → de, unzivilisiert → de, bergig → de
• Azerî: vəhşi → az
• Çekî: divoký → cs
• Danmarkî: vild → da
• Endonezyayî: jalang → id, marga → id, biadab → id, beringas → id
• Erebî: متوحش‎ → ar, وحشي‎ → ar, جامح‎ → ar, مفترس‎ → ar
• Esperantoyî: sovaĝa → eo
• Farisî: وحشی‎ → fa (veḧşî), وحشی گری‎ → fa
• Ferî: villur → fo
• Fînî: villi → fi
• Fransî: sauvage → fr
• Frîsî: wyld → fy
• Holendî: wild → nl
• Îdoyî: sovaja → io
• Îngilîziya kevn: wilde → ang
• Îngilîzî: wild → en, asocial → en, feral → en, raw → en, unsocial → en, monster → en, wild animal → en, ^?uncultured → en, ^?warrigal → en, ^?untamed → en
• Îtalî: selvaggio → it
• Katalanî: salvatge → ca
• Latînî: saevus → la
• Mayayiya yukatekî: k’o’ox
• Oksîtanî: salvatge → oc
• Papyamentoyî: brabu → pap
• Polonî: dziki → pl
• Portugalî: bravio → pt, gentio → pt, selvagem → pt
• Rusî: дикий → ru (díkij)
• Sicîlî: sarvaggiu → scn
• Slovenî: divji → sl
• Spanî: salvaje → es
• Swêdî: ostyrig → sv, vild → sv, vildsint → sv
• Tirkî: vahşi → tr, merdümgiriz → tr, yabani → tr, müntezi → tr, mizantrop → tr, yabanıl → tr, yaban → tr, yabani hayvan → tr, kaçınık → tr, ^?gölge gibi → tr
• Yûnanî: άγριος → el (ágrios), αιμοβόρος → el (aimovóros)