Şerên Balkanê

Dîrok	8 çiriya pêşîn 1912 - 10 tebax 1913 (9 meh, 1 hefte û 3 roj); Şerê Balkanê yê Yekê: 8 çiriya pêşîn 1912 - 30 gulan 1913 (7 meh, 3 hefte û 1 roj); Şerê Balkanê yê Duyem: 16 hezîran – 10 tebax 1913 (1 meh, 1 hefte û 5 roj)
Herêm	Adrianople; Scutari; Kosova; Manastir; Salonica
Encam	Şerê Balkanê yê Yekem: Serketina Lîga Balkanan Peymana Londonê; Şerê Balkanê yê Duyem: Peymana Bukreşê Peymana Konstantînopolê

Şerên Balkanê
	; Rewşa cenga Luleburgasê li Bulgaristan (28 çiriya pêşîn - 2 çiriya paşîn 1912)
Dîrok	8 çiriya pêşîn 1912 - 10 tebax 1913 (9 meh, 1 hefte û 3 roj); Şerê Balkanê yê Yekê: 8 çiriya pêşîn 1912 - 30 gulan 1913 (7 meh, 3 hefte û 1 roj); Şerê Balkanê yê Duyem: 16 hezîran – 10 tebax 1913 (1 meh, 1 hefte û 5 roj)
Herêm	Adrianople; Scutari; Kosova; Manastir; Salonica
Encam	Şerê Balkanê yê Yekem: Serketina Lîga Balkanan Peymana Londonê; Şerê Balkanê yê Duyem: Peymana Bukreşê Peymana Konstantînopolê
Aliyên şer
Tirkiye Bulgaristan	Bulgaristan; Serbistan; Romanya; Yewnanistan
Fermandar
Mehmed V; Enver Paşa; Îhsan Nûrî Paşa; Tehsîn Paşa; Nazım Paşa; Abdullah Paşa	Ferdinand I; Mihail Savov; Vasil Kutinchev; Radomir Putnik; Prînz Constantine; Pavlos Kountouriotis; Nicholas I
Hêz
350,000 leşkerên çalak	600,000 leşkerên; 220,000; 115,000; 35,000; — 970,000 Mêr
Windayî
~ 171,000 Kuştin	~ 276,000 Kuştin

Şerên Balkanê, du pevçûnên ku di navbera salên 1912 û 1913an de li dewletên Balkanan qewimîn. Di Şerê Balkanê yê Yekê, çar dewletên Balkan ên Yewnanistan, Serbistan, Montenegro û Bulgaristanê li dijî Împeratoriya Osmanî şer îlan kirin û ew têk birin, di vê pêvajoyê de osmanî ji parêzgehên wê yên Ewropayê derxistin û tenê Trakyaya Rojhilat di bin kontrola Împeratoriya Osmanî hiştin. Di Şerê Balkanê yê Duyan, Bulgaristan li dijî çar şervanên din ên orijînal ên şerê yekem şer kir. Ji aliyê bakur ve jî rastî êrîşa Romanyayê hat. Împeratoriya Osmanî piraniya axa xwe ya li Ewropayê winda kir. Her çend wekî şerkerek ne beşdar be jî, Awistirya-Mecaristanê bi rengek qelstir bû ji ber ku Serbistanek pir mezin bû ji bo yekîtiya gelên slavên başûr.^[1] Şer qonaxek ji bo krîza Balkan a 1914 ava kir û bi vî rengî wekî "pêşgotinek ji Şerê Cîhanî yê Yekem“ re xizmet kir.^[2]

Di destpêka sedsala 20an de, Bulgaristan, Yewnanistan, Montenegro û Keyaniya Serbistanê ji Împeratoriya Osmanî serxwebûna xwe bi dest xistibûn, lê hêmanên mezin ên nifûsa wan ên etnîkî di bin desthilatdariya Osmanî de man. Di sala 1912an de, ew welatan Yekîtiya Balkanan ava kirin. Şerê Balkanê ya Yekem di 8ê çiriya pêşîn a 1912an de, dema ku dewletên endamên Komelê êrîşî Împeratoriya Osmanî kirin, dest pê kir û heşt meh şûnda bi îmzekirina Peymana Londonê di 30ê gulana 1913an de bi dawî bû. Şerê Balkanê yê Duyem di 16 hezîrana 1913an de dest pê kir, dema ku Bulgaristan, ji windakirina Makedonyayê nerazî bû, êrişî hevalbendên xwe yên berê yên Lîga Balkan kir. Hêzên hevgirtî yên artêşên sirbî û yewnanî, bi hejmara xwe ya bilind, êrîşa Bulgaristanê paşve xistin û ji hêla rojava û başûr ve êrîşî Bulgaristanê kirin. Romanyayê, ji ber ku di pevçûnê de cih negirt, artêşên saxlem hebûn ku bi lêdanê bixin û ji bakur ve Bulgaristan dagir kir, bi binpêkirina peymana aştiyê ya di navbera her du dewletan de. Împeratoriya Osmanî jî êrîşî Bulgaristanê kir û li Trakyayê pêşde çû û Edirne ji nû ve bi dest xist. Di encama Peymana Bukreşê de, Bulgaristanê karî piraniya herêmên ku di Şerê Balkanê yê Yekem de bi dest xistibû vegerîne. Lêbelê, ew neçar ma ku başûrê parêzgeha Dobruja ya berê ya Osmanî radestî axa Romanya bike.^[3]

Şerên Balkanê ji aliyê paqijkirina etnîkî ve hatin nîşankirin û hemû alî berpirsyar bûn ji hovîtiyên giran ên li dijî sivîlan û alîkariya hovîtiyên paşê, tevî sûcên şer ên di Şerê Yugoslavyayê 1990an de, kir.^[4]^[5]^[6]^[7]

Çavkanî

^ Clark 2013.
^ Hall 2000.
^ Winston Churchill (1931). The World Crisis, 1911–1918. Thornton Butterworth. r. 278.
^ Biondich, Mark (20 çiriya pêşîn 2016). "The Balkan Wars: violence and nation-building in the Balkans, 1912–13". Journal of Genocide Research. 18 (4): 389–404. doi:10.1080/14623528.2016.1226019. Roja gihiştinê 10 nîsan 2022.
^ Levene, Mark (2018). ""The Bulgarians Were the Worst!" Reconsidering the Holocaust in Salonika within a Regional History of Mass Violence". The Holocaust in Greece (bi îngilîzî). Cambridge University Press. r. 54. ISBN 978-1-108-47467-2.
^ Farrar, L L Jr. (2003). "Aggression versus apathy: The limits of nationalism during the Balkan Wars, 1912-1913". East European Quarterly. 37 (3): 257–280. Şablon:ProQuest.
^ Michail, Eugene (2017). "The Balkan Wars in Western Historiography, 1912–2012". The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory (bi îngilîzî). Springer International Publishing. rr. 319–340. ISBN 978-3-319-44642-4.

[FOOTNOTEClark2013-1] Clark 2013.

[FOOTNOTEHall2000-2] Hall 2000.

[3] Winston Churchill (1931). The World Crisis, 1911–1918. Thornton Butterworth. r. 278.

[4] Biondich, Mark (20 çiriya pêşîn 2016). "The Balkan Wars: violence and nation-building in the Balkans, 1912–13". Journal of Genocide Research. 18 (4): 389–404. doi:10.1080/14623528.2016.1226019. Roja gihiştinê 10 nîsan 2022.

[5] Levene, Mark (2018). ""The Bulgarians Were the Worst!" Reconsidering the Holocaust in Salonika within a Regional History of Mass Violence". The Holocaust in Greece (bi îngilîzî). Cambridge University Press. r. 54. ISBN 978-1-108-47467-2.

[6] Farrar, L L Jr. (2003). "Aggression versus apathy: The limits of nationalism during the Balkan Wars, 1912-1913". East European Quarterly. 37 (3): 257–280. Şablon:ProQuest.

[7] Michail, Eugene (2017). "The Balkan Wars in Western Historiography, 1912–2012". The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory (bi îngilîzî). Springer International Publishing. rr. 319–340. ISBN 978-3-319-44642-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]