Key Arthur

Key Arthur, Şah Artûr navê ferwerdarekî efsanewî ye ku di berhemên wêjeyî ye serdema navîn li Ewropayê de derbûn dibe. Cihê ferwerdariya wî li Brîtanyayê bi taybet Kamelota efsanewî ye. Ji sedsala 9'ê ya dereng de bûyernameyên britanî derbarê beşdarbûna biserkeftî ya Arthurê di şerên dijê anglus, jût û saksonên (anglosakson) tê ketin behs dikin. Ji sedsala 12'ê ew çîrok di wêjeya olfatûnê de dihat nexşandin û di forma îro dihat çekirin. Ji ku bo Key Arthur embazekî dîrokî û birastî hebû nediyare û di diroknasî de îro ema ji zêdetir tê gumandin.

Key Arthur

Key Arthur li gorî Charles Ernest Butler

Împerator

Mirin	Camelon (en)
Navê rastî	Arthur
Hevwelatî	Kamelot
Cîwar	Kamelot
Pîşe	Desthilatdar
Salên çalak	500î
Bav	Uther Pendragon
Dê	Igraine (en)
Xwişk û bira	Élaine (d) Morgan le Fay (en) Morgause (en) Madoc ap Uthyr (en)
Hevjîn	Guinevere (en)
Zarok	Mordred (en)

Mertal

Efsane û dîrok

Key Arthur di berhema Historia regum Britanniae ya Geoffreyê Monmouthî

Key Arthur kesekî giring e di mîtolojiya Brîtanyayê de. Di bin bandora wî ya îlham jê girtin ew wek Richard I (Rişarê Dilşêr) û Robin Hood hemberbare. Key Arthur hema bi dolhêrên efsaneyên din jî peywendî tê behskirî wek mînak efsaneyên Merlin , Piyana pîroz û Nêçîra Kovî.

Esasa rastiya dîrokê di Dema Koçê de hati ye gerandin wexta gelê romayayî-brîtanî mayî bû û li pey derketina Lejyonên Romayî xwe dijê Angelsaksonên asî xwe li hember derketin. Helbet wê dema zû de çavkaniyek tune ku Key Arthur dikare peyitî ke . Di berhema Gildasê de pêşengê Brîtan di bin navê Ambrosius Aurelianus tê nasîn.

Di çavkaniyên zûtirîn yê dîrokê ku behsa Arthur dikin wek mînak Historia Brittonum (Dîroka Brîtanan) ji sedsala 9ê ya dereng ew wek artêşyarekî brîtanî ji sala 500 paş Isayê ye. Tenê di serdema navînê ya bilind de niwandinên bi detay hene. Ji kevintirîn çîroka derbarê Arthur yê nerît bû ye Historia regum Britanniae (Dîroka Keyên Brîtanyayê) yê Geoffreyê Monmouthî ye (di dora sala 1135) Di pey de çîroka Key Arthur di dastanên rêz û di romanên pexşan de dihatin bi kar anîn.

Ew helbestên dastanî di sedsala 12ê heta 14ê candar kirin. Gelek motîvên din wek mînak Şehsiwarên Maseya Giloverê paşê di dora sala 1190an de di romana Wace Roman de Brut bi ser de bûn.

Gelek danasînên xuypakiyên şehsiwarî ji serdema navînê de ji aliye helbestvanê fransayî Chrétien de Troyes di dora sala 1170 nasandî bû.