derî

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /dɛˈɾiː/
• Deng (Amed)^ⓘ
  • Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: de·rî

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	derî	derî
Îzafe	deriyê	deriyên
Çemandî	derî	deriyan
Nîşandera çemandî	wî derî	wan deriyan
Bangkirin	deriyo	deriyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	deriyek	deriyin
Îzafe	deriyekî	deriyine
Çemandî	deriyekî	deriyinan

deriyekî spî

derî nêr

1. cihê ku mirov tê re ji xanî derdikeve yan diçe hindirî xanî

   deriyê malê, deriyê hewşê, deriyê xanî, deriyê govê, deriyê şkeftê

   Derî girtî bû loma em neçar man pencereyê bişkînin û tê re biçin.

2. cihê ku tiştek jê tê vekirin û girtin

   deriyê kartonê, deriyê sindoqê, deriyê qutiyê

Ji wêjeya klasîk

• Sewr û ḧimar e ga û ker.
  Ban çi ye? seqf e, bab e der. — (Ehmedê Xanî: Nûbihara Biçûkan)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ده‌ری‎
• (Edebiya klasîk) در‎ (der)
• kurdî-krîlî: дәри

Herwiha

• der
• derga
• dergah
• derge

• dergeh
• dergih
• derke
• derok

Hevmane

• qapî, dergeh, derok

Jê

• derî vekirin
• derî asê kirin
• derî girtin
• derî qepat kirin
• derî qerase kirin
• derî qutan
• derî qilf kirin

Etîmolojî

Ji ya berê der, herwiha derok, dergeh, hevreha soranî ده‌رگا‎ (derga), hewramî bere, zazakî ber, semnanî berî, pertî ber, sogdî b'r, farisî در‎ (der), pehlewî der, hexamenişî 𐎯𐎺𐎼𐎹𐎠 (duver-), avestayî 𐬛𐬎𐬎𐬀𐬭𐬆𐬨‎ (duuar-, /dver-/), osetî дуар (dwar), sanskrîtî द्वार (dvā́ra), hîtîtî 𒀭𒄙𒍝 (an-dur-za), ermenî դուռ (duṙ), albanî derë, lîtwanî durys, latviyayî durvis, rusî дверь (dvêr'), çekî dveře, polonî drzwi, îngilîzî door, holendî deur, swêdî dörr, danmarkî/norwecî dør, almanî Tür, yûnanî θύρα (thúra)... hemû ji proto-hindûewropî *dʰwṓr / *dʰwer-.

Bo guherîna D bi B di zazakî, hewramî, pertî, semnanî û sogdî de, bidin ber kurmancî (ya/yê/yên) din/dî û zazakî bîn.

Çavkanî: Horn p.122, Watkins p.86, MacKenzie P.122, Etymonline | Pokorny: 278

Bi zaravayên din

• Soranî: derga, derge
• Hewramî: bere
• Zazakî: ber

Werger

• Adîgeyî: пчъэ (pčă)
• Afrîkansî: deur → af
• Akadî: 𒆍 (bābu)
• Albanî: derë → sq m
• Almanî: Tür → de m, Türen → de pj, Türe → de m

  Elmanîşî: Tüür m

• Amamî-oşimayiya bakurî: 宿 (やど, yado)
• Amharî: በር (bär)
• Aragonî: puerta m
• Aramî:

  Aramiya nû ya asûrî: ܬܲܪܥܵܐ‎ n

  Aramî: תרעא‎ n (tar‘ā)

  Siryaniya klasîk: ܬܪܥܐ‎ n (tar‘ā), ܒܒܐ‎ n (bāḇā)

• Aromanî: ushã m, ushi m, derã m
• Asamî: দুৱাৰ nt (duar), দৰ্জা (dorza)
• Astûrî: puerta → ast m
• Aşkunî: baikā
• Aynuyî: アパ (apa), アパウㇱタ (apausta)
• Azerî: qapı → az
• Bajwayiya kendava rojava: beloang
• Baltî: སྒོ
• Baskî: ate → eu
• Başkîrî: ишек (išek)
• Belarusî: дзве́ры m pj (dzvjéry)
• Belûçî: گلو‎ (galo)
• Bengalî: দরজা → bn (dorja), ফটক (phôṭôk), দ্বার → bn (dbar), দুয়ার (duẏar), দরওয়াজা (dorōẇaja)
• Bîkoliya naverast: pinto
• Boleyî: bo bin
• Bretonî: dor → br m
• Bulgarî: врата́ m (vratá)
• Burmayî: ဒွာရ (dwara.)
• Buryatî: үүдэн (üüden)
• Cimbrî: tüar m
• Conxayî: སྒོ (sgo)
• Çamicuroyî: is̈hoplama
• Çeçenî: неӏ (neʿ)
• Çekî: dveře → cs m pj
• Çepangî: धोका
• Çerokî: ᎠᏍᏚᏗ (asdudi)
• Çîçewayî: chitseko
• Çînî:

  Kantonî: 門 (mun⁴), 戶 (wu⁶)

  Dunganî: мын (mɨn)

  Ganî: 門 (miin⁴)

  Hakkayî: 門 (mùn), 戶 (fu), 門 (mun²)

  Jinî: 門 (meng¹), 門子 (meng¹ zeh)

  Mandarînî: 門 → zh (mén), 門兒 → zh (ménr), 戶 → zh (hù)

  Min beî: 門 (mô̤ng)

  Min dongî: 門 (muòng)

  Minnanî: 門 → zh-min-nan (mn̂g), 戶 → zh-min-nan (hō͘)

  Wuyî: 門, 戶

  Xiangî: 門 (men⁵)

• Çuvaşî: алӑк (alăk)
• Dakotayî: tiyopa
• Dalmatî: puarta m
• Danmarkî: dør → da g
• Dolganî: аан
• Embalohî: katumbangan, jilelen
• Endonezyayî: pintu → id
• Erebî: بَاب‎ → ar n (bāb) (plural: أَبْوَاب‎ n pj (ʾabwāb))

  Erebiya misrî: باب‎ n (bāb)

  Erebiya fasî: باب‎ n (bāb)

• Ermenî: դուռ → hy (duṙ)

  Ermeniya kevn: դուռն (duṙn)

• Esperantoyî: pordo → eo
• Estonî: uks → et
• Evenî: уркэ (urkə)
• Evenkî: уркэ (urkə)
• Eweyî: ʋɔtru nt
• Farisî: در‎ → fa (dar)
• Ferî: dyr → fo m pj, hurð → fo m
• Fîjî: katuba
• Fînî: ovi → fi
• Fransî: porte → fr m, portière → fr m, huis → fr n

  Fransiya kevn: porte m, huis n

• Friyolî: puarte m
• Frîsiya bakur:

  Frîsiya bakur: dör m

  Frîsiya bakur: Deer m

  Mooring: döör m

• Frîsiya saterlandî: Doore m
• Frîsî: doar g
• Gaelîka skotî: dorus n
• Galîsî: porta → gl m
• Gotî: 𐌳𐌰𐌿𐍂 nt (daur), 𐌷𐌰𐌿𐍂𐌳𐍃 m (haurds)
• Gujaratî: દ્વાર (dvār), દરવાજો n (darvājo)
• Gurcî: კარი → ka (ḳari)
• Guwaranî: okẽ
• Hawayî: puka
• Hawsayî: ƙyaure, ƙofa → ha m
• Higaononî: pultahan
• Hindî: दरवाज़ा → hi n (darvāzā), द्वार → hi n (dvār), दरवाजा → hi n (darvājā), दर → hi n (dar), प्रवेश → hi n (praveś)
• Hmongî: qhov rooj, rooj
• Holendî: deur → nl m, portier → nl nt
• Hunsrikî: Deer m
• Îbranî: דֶּלֶת‎ m (délet)
• Îdoyî: pordo → io
• Îgboyî: ụzọ
• Îngilîziya kevn: duru → ang m
• Îngilîzî: door → en
• Îngûşî: нӏи (nʿi)
• Înterlîngua: porta
• Îranunî: pintu'
• Îrlendî: doras → ga n
• Îstriyotî: puorta m
• Îtalî: porta → it m, portiera → it m, sportello → it n, uscio → it
• Îu mienî: gaengh
• Îzlendî: dyr → is, hurð → is m
• Japonî: 戸 → ja (と, to), 扉 → ja (とびら, tobira), 戸口 → ja (と​ぐち, toguchi), ドア → ja (doa)
• Javayiya kevn: lawaṅ, pintu
• Javayî: lawang → jv
• Kalmîkî: үүдн (üüdn)
• Kamkata-viriyî: du
• Kannadayî: ಬಾಗಿಲು → kn (bāgilu)
• Kapampanganî: pasbul
• Karaçay-balkarî: эшик (eşik)
• Karelî: uksi
• Katalanî: porta → ca m
• Keçwayî: punku
• Keşmîrî: دَروازٕ‎ (darvāzụ)
• Khasiyî: jingkang
• Kikaiyî: 戸 (と゚ぅー, θū)
• Kirgizî: эшик → ky (eşik)
• Kîmaragangî: longobon
• Kîngalî: දොර (dora)
• Kîrîbatî: jetia
• Komî-permyakî: ӧдзӧс (ödzös)
• Komorî: mulango 3 an 4
• Koreyî: 문 → ko (mun), 門 → ko
• Kornî: daras n
• Krî: ᐃᔥᐧᑳᐦᑌᒻ (ishykaahtem)
• Kunigamî: ぱし戸 (ぱしりー, pashirī)
• Ladînî: usc n
• Ladînoyî: puerta m
• Latgalî: durovys m
• Latînî: foris → la m, ostium nt, ianua → la m
• Latviyayî: durvis → lv m pj, duris → lv m pj
• Lawsî: ປະຕູ → lo (pa tū)
• Lîgûrî: pòrta m
• Lîmbûrgî: däör → li m
• Lîtwanî: durys → lt m pj
• Lîvonî: ukš
• Lotudî: susuonon
• Ludianî: ukš
• Lugandayî: olujji
• Luksembûrgî: Dier → lb m
• Makedonî: врата m (vrata)
• Malagasî: varavarambe
• Malayalamî: വാതിൽ → ml (vātil), കതക് → ml (katakŭ), കവാടം (kavāṭaṃ), പ്രവേശനമുഖം (pravēśanamukhaṃ)
• Malezî: pintu → ms

  Malezî: ڤينتو‎

• Maltayî: bieb → mt n
• Mançûyî: ᡩᡠᡴᠠ (duka), ᡠᠴᡝ (uce)
• Manksî: dorrys n
• Maorî: tatau
• Maratî: दरवाजा → mr (darvājā), दार (dār)
• Marşalî: aor
• Mecarî: ajtó → hu, kapu → hu, bejárat → hu, ajtónyílás → hu
• Misrî: (ꜥꜣ n), (sbꜣ n), (r n), (rwt m)
• Miyakoyî: 宿 (やどぅ, yadu)
• Mîrandî: puorta m
• Mongolî:

  Kirîlî: үүд → mn (üüd)

  Mongolî: ᠡᠭᠦᠳᠡ (egüde)

• Mwanî: nryango
• Nahwatlî: caltēntli
• Namayî: dao-ams
• Nanayî: уйкэ
• Navajoyî: dáádílkał
• Nepalî: द्वार (dvār), ढोका (ḍhokā)
• Nogayî: эсик (ésik), капы (kapı)
• Normandî: hus n, porte m
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: dør → no n an m

  Norweciya nînorskî: dør → nn m

• Ojibweyî: ishkwaandem
• Okînawanî: はし戸 (はしる, hashiru)
• Oksîtanî: pòrta → oc m
• Oriyayî: କବାଟ → or (kôbaṭô)
• Oromoyî: balbala
• Osetî: дуар (dwar)
• Oygurî: ئىشىك‎ → ug (ishik)
• Ozbekî: eshik → uz
• Palî: dvāra nt

  Palî: ဒွါရ nt

  Palî: द्वार nt

  Palî: ទ្វារ nt

  Palî: ද්වාර nt

  Palî: ทฺวาร nt

• Peştûyî: ور‎ → ps (war)
• Piedmontîsî: uss n
• Pîtkarnî-norfolkî: dor
• Plodîşî: Däa m
• Polonî: drzwi → pl nt pj
• Portugalî: porta → pt m
• Punjabi:

  Gurmuxî: ਬੂਹਾ (būhā), ਦਰਵਾਜ਼ਾ (darvāzā)

  Şahmuxî: بُوہا‎ n (būhā), دَرْوازَہ‎ n (dar​vāza)

• Qazaxî: есік → kk (esık)
• Qiptî: ⲣⲟ (ro), ⲥⲃⲉ (sbe)
• Romagnolî: pörta m, ós n
• Romancî: isch, esch, üsch
• Romanî: vudar, wudar n
• Romanyayî: ușă → ro m, uși → ro m pj
• Rungusî: vavazaan, rongobbon
• Rusî: дверь → ru m (dverʹ), две́ри m pj (dvéri)
• Saisiyatî: 'a'leb
• Samiya bakurî: uksa
• Samoayî: fai'toto'a
• Sanskrîtî: द्वार् → sa nt (dvā́r), द्वार → sa nt (dvā́ra)
• Sardînî: genna m, zanna m
• Sebopî: belacek
• Sebwanoyî: pultahan
• Sicîlî: porta → scn m
• Sindhî: دَروازو‎ n (darvāzo)
• Sirananî: doro
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: вра́та nt pj

  Latînî: vráta → sh nt pj

• Skotî: door
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: двьри m du (dvĭri), врата m pj (vrata)

• Slaviya rojavayî ya kevn: двьрь m (dvĭrĭ), двьри m du (dvĭri), ворота m pj (vorota)
• Slovakî: dvere → sk m pj
• Slovenî: vrata → sl nt pj
• Somalî: albaab → so n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: źurja pj

  Sorbiya jorîn: durje pj

• Spanî: puerta → es m
• Sûmerî: 𒆍 (KA2)
• Swahîlî: mlango → sw
• Swêdî: dörr → sv g, port → sv g
• Şanî: တူ (tǔu), ၽၵ်းတူ (phák tǔu)
• Şerpayî: སྒོ (go)
• Şîngazîcayî: mwango 3 an 4
• Şonayî: gonhi
• Tacikî: дар‍ (dar‍)
• Tagal murutî: totovon
• Tagalogî: pinto → tl, pintuan
• Taiya başûrî: ตู
• Talişî: بر‎ (bar)
• Tambunan dusunî: wawayaan
• Tamîlî: கதவு → ta (katavu)
• Tangutî: 𗐺
• Taosî: kə̏dénemą
• Tarifitî: tawurt m
• Tayiya bakurî: ᨸᨲᩪ (pa tǔu)
• Tayî: ประตู → th
• Telûgûyî: తలుపు → te (talupu), ద్వారము → te (dvāramu)
• Teteriya krîmî: qapı
• Teterî: ишек → tt (işek)
• Tigrînî: ኣፍደገ (ʾafdägä)
• Tillamookî: sƛ̓kə́n
• Timugon murutî: kulobon
• Tirkî: kapı → tr
• Tirkmenî: gapy, iişik
• Tiwî: kunji
• Tîbetî: སྒོ (sgo)
• Toxarî A: yokäm
• Toxarî B: twere
• Tregamî: dår
• Udmurtî: ӧс (ös)
• Ugarîtî: 𐎄𐎍𐎚 (dlt)
• Urdûyî: دَرْوازَہ‎ n (darvāza), دَر‎ n (dar), باب‎ n (bāb)
• Ûkraynî: две́рі m pj (dvéri)
• Venîsî: pòrta → vec m
• Vepsî: uks'
• Viyetnamî: cửa → vi
• Volapûkî: yan → vo
• Voroyî: uss
• Votî: uhsi
• Waigalî: dor, do
• Walonî: ouxh → wa n
• Warayî: purta
• Warlpirî: ngulya
• Waxiyî: bar
• Weylsî: dôr → cy m, drws → cy n
• Wolofî: bunt
• Wutunhuayî: men
• Xakasî: ізік (ízík)
• Ximêrî: ទ្វារ → km (tviə)
• Xosayî: ucango 11 an 10
• Yaeyamayî: 宿 (やどぅ, yadu)
• Yagnobî: давар (davar)
• Yakutî: аан (aan)
• Yidîşî: טיר‎ m (tir)
• Yonagunî: 宿 (だどぅ, dadu)
• Yorubayî: ìlẹ̀kùn
• Yupîkiya navendî: amiik
• Yurokî: ɂeksoɂ
• Yûnanî: πόρτα → el m (pórta), θύρα → el m (thýra)

  Kevn: θύρα m (thúra)

• Zhuangî: dou
• Zuluyî: isicabha → zu 7 an 8

Hoker

derî

1. (ji / li) derveyî tiştekî, ne di tiştekî de
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Werger

• Almanî: aus → de
• Îngilîzî: out → en, outside → en
• Tirkî: dışarı → tr, hariç → tr, dışarda → tr

Serenav

Deverên ku derî lê zimanê serekî ye.

derî mê

1. (ziman) zimanekî îranî ye û li Efxanistanê tê peyivîn û wek zaravayeke zimanê farisî tê hesibandin
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Werger

• Farisî: دری‎ → fa (derî)
• Fînî: dari → fi (in kieli)
• Fransî: dari → fr
• Îngilîzî: Dari → en (language)
• Tirkî: Darice → tr (dili)