Pellheansow an Ugheldiryow

Pellheansow an Ugheldiryow (Albanek: Fudach nan Gàidheal, Sowsnek: Highland Clearences) yw term a dhevnydhir rag an argerdh a wul dhe drigoryon Ugheldiryow Alban dhe asa aga threow ha'ga chiow y'n 18ves ha'n 19ves kansvledhen. Yth eth meur anedha dhe Iseldiryow Alban, hag erel eth tramor dhe wlasow kepar ha Kanada ha'n Statys Unys.

Gwig gesys dhe Lonbain.

Wor'talleth an pellheansow a sewyas gwellheans ammethek esa hembrenkys gans perghennow tir a vynnas ynkressya aga gober. Hemm a gomprehendyas an parkya a welyow ygor a via rewlyes gans an system run-rig ha'n peuri rennys. Yn arbennek y'n north ha'n west a'n ranndir, an re ma a veu dasworrys gans bargennow dir skeul vras gans deves dell o usys a beas rent ughella. An wobrenoryon dewlys yn-mes a gemeras delghyasethow erel yn kemenethow kroftya nowyth ple'th esa gwaytyes ragdha dhe vos arvethys yn diwysyansow avel pyskessa, mengleudhya po gomonna. An leheans yn status a diek dhe groftyer o onan a'n achesonys a gas a-dhyworth an chanjys ma.

An nessa rann (1815 dhe'n 1850ow) a gomprehendyas kemenethow kroftya gorboblys a-dhyworth an kensa rann re gollsa aga maynys a skoodhyans, dre dhivotter ha/po diskar an diwysyansow a fydhens warnedha, kepar ha gomonna, ha tevyans pesus an poblans. Yth o dhe'n pols ma pan o "tremenow skoodhyes" kemmyn, hag y peas an berghennow dir prisyow viajys a'ga gobrenoryon dhe omdhivroa. Nyns o dhe wobrenoryon esa dewisys rag hemma dewis saw omdhivroa. Divotter Avalow Dor and Ugheldiryow a hwarva dhe dhiwedh an pols ma, owth ynkressya yniadow an argerdh.

Ammeth y'n Ugheldiryow re bia amalek bys vykken, gans divotter avel peryl rag kemenethow kyns an pellheansow. Byttegyns, nivelyow an poblans eth yn-bann yn fast der an 18ves hag a-varr y'n 19ves kansvledhen. Omdhivroans o rann a istori an Ugheldiryow kyns ha dres an pellheansow, hag y trehedhas y ughella nivel a-wosa. Dres kensa rann a'n pellheansow, omdhivroans a alsa bos gwelys avel form a dhefens erbynn an kellheans a status esa ow pos beghyes gans ynjynorieth gowethyasek an berghennow dir.

Lehas an argerdh ma poblans an Ugheldiryow yn feur, hag yn lies arenebedh y hwortas an poblans liesgweyth le ages yth esa y'n 18ves kansvledhen. Y kavas effeyth yethek ynwedh awos bos Albanegoryon brassa rann a'n re a lewyas a'n wlas. Yth o elven bosek yn gwethheans desedhans an yeth. Yth estemir y trehedhas 25,000 Albanegor Enys Kap Breton, Alban Nowyth yntra 1775 ha 1850. Orth dalleth an 20ves kansvledhen, yth esa 100,000 Albanegor ena, mes erbynn dalleth an 21ves kansvledhen yth esa'n niver le ages mil.