Linguae Transnovaguineanae

Linguae Transnovaguineanae (TNG) sunt lata familia vel phylum linguarum Papuanarum, quae in usu in Nova Guinea et insulis propinquis est, fortasse tertia a maxima familia linguarum in orbe terrarum nota. Nucleus familiae bene probatum esse habetur, sed eius fines et partes incertae sunt. Fuerunt tres proposita praecipua.

Spatium propositorum variorum linguarum Transnovaguineanarum.

Familiae variae quae sunt notio Rossiana phyli Transnovaguineanae. Maxima diversitas is terris altis orientalibus invenitur. (Ex Ross 2005, Anglice signata.)

Phonologia

Proto-Transnovaguinea reconstruuitur cum usitato inventario simplice Papuano: quinque vocales, /i e a o u/, tres phonationes occlusivorum in tribus locis, /p t k, b d ɡ, m n ŋ/ (Andreas Pawley seriem dictam reconstruit in nasalis /mb nd ŋɡ/), affricato palatale /dʒ ~ ndʒ/, fricativo /s/, et approximantibus /l j w/. Syllabae plerumque sunt (C)V, sed CVC in finibus vocabulorum fieri potest. Multae ex his linguis tonum verbalem habent.

Pronomina

Ross insequens paradigma pronominale pro Transnovaguineana reconstruit, cum *a~*i ablautum pro singulare~non-singulare:

ego	*na	nos	*ni
tu	*ga	vos	*gi
is, ea, id	*(y)a, *ua	ei	*i

Est forma coniuncta pro 'nos', minus saepe testificata, *nu, atque *ja pro 'tu', quod fortasse, apud coniecturam Rossianam, fuit forma urbana. Praeterea fuerunt suffixa dualia *-li et *-t, et plurale suffixum *-nV, (n cum vocale), ac suffixa pro numeris collectivis *-pi- (duale) et *-m- (plurale), quae pro nos inclusivum fuerunt cum ad primam personam adhibentur. Reflexa autem suffixorum collectivorum solum in terris altis mediis et orientalibus inveniuntur, et ergo tam vetus quam proto-transnovaguineana fortasse non sunt.

Vocabula lexica, sicut *niman 'pediculus', etiam reconstrui possunt:

Reflexa *niman 'pediculus', quae intermedium vocabulum *iman in oriente testificantur:

Chimbu: Middle Wahgi numan

Engana: Enga & Kewa lema

Finisterrae–Huon: Kâte imeŋ, Selepet imen

Gogodala mi

Kainantu–Goroka: Awa nu, Tairora nume, Fore numaa, Gende (tu)nima

Kiwaiana Meridiana nimo

Koiariana: Managalasi uma

Kolopom: Kimaghana & Riantana nome

Kwale nomone

Madang: Kalam yman, Dumpu (Litus Rai) im, Sirva (Adelberta) iima

Mek: Kosarek ami

Moraori nemeŋk

Lacus Paniai: Ekari yame (metathesis?)

Timor–Alor–Pantar: Pantar Occidentalis (h)amiŋ, Oirata amin (metathesis?)

Wiru nomo

Rami dubii:

Pauwasi: Yafi yemar

Sentani Medium mi

Nexus interni

• Linguae Enganae
• Linguae Indo-Pacificae

Bibliographia

• Pawley, Andrew. 1998. The Trans New Guinea Phylum Hypothesis: A Reassessment. In Perspectives on the Bird's Head of Irian Jaya, Indonesia, ed. Jelle Miedema, Cecilia Odé, et Rien A. C. Dam, 655–690 Amstelodami: Rodopi. ISBN 9789042006447. OCLC 41025250.
• Pawley, Andrew. 2005. The Chequered Career of the Trans New Guinea Hypothesis: Recent Research and Its Implications. In Papuan Pasts: Cultural, Linguistic and Biological Histories of Papuan-Speaking Peoples, ed. Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide, et Jack Golson, 67–107. Canberrae: Pacific Linguistics. ISBN 0858835622. OCLC 67292782.
• Ross, Malcolm. 2005. Pronouns as a Preliminary Diagnostic for Grouping Papuan Llanguages. In Papuan Pasts: Cultural, Linguistic and Biological Histories of Papuan-Speaking Peoples, ed. Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide, et Jack Golson, 15–66. ISBN 0858835622. OCLC 67292782.
• Wurm, Stephen. 1975. Papuan Languages and the New Guinea Linguistic Scene: New Guinea Area Languages and Language Study 1.Textus. Canberrae: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University. OCLC 37096514.

Nexus externi

• Linguae Transnovaguineanae in Proposito MultiTree, multitree.org