Victionarium

duco

Latine

Appellatio pronuntiatusque

+/-
 API: /ˈduːkoː/(classice)
Syllabificatio phonetica: dū·cō — morphologica: duc-o

Verbum transitivum

+/-

dūc|ō, -ĕre, dūxī, ductum

  1. √ Facere ut aliquis aut aliquid moveatur.[1]
  2. (De hominibus) ducem esse, praeesse.

Coniugatio

+/-

Verbum finitum

­
Thema Vox activa
dūc- Tempus praesens imperfectum futurum
Persona indicativ. coniunct. imperat. indicativ. coniunct. indicativ. imperat.
I. sing. dūcō dūcam   dūcēbam dūcerem dūcam  
II. sing. dūcis dūcās dūc! dūcēbās dūcerēs dūcēs dūcitō!
III. sing. dūcit dūcat   dūcēbat dūceret dūcet dūcitō!
I. plur. dūcimus dūcāmus   dūcēbāmus dūcerēmus dūcēmus  
II. plur. dūcitis dūcātis dūcite! dūcēbātis dūcerētis dūcētis dūcitōte!
III. plur. dūcunt dūcant   dūcēbant dūcerent dūcent dūcuntō!
Thema Vox passiva
dūc- Tempus praesens imperfectum futurum
Persona indicativ. coniunct. imperat. indicativ. coniunct. indicativ. imperat.
I. sing. dūcor dūcar   dūcēbar dūcerer dūcar  
II. sing. dūceris dūcāris dūcere! dūcēbāris dūcerēris dūcēris dūcitor!
III. sing. dūcitur dūcātur   dūcēbātur dūcerētur dūcētur dūcitor!
I. plur. dūcimur dūcāmur   dūcēbāmur dūcerēmur dūcēmur  
II. plur. dūciminī dūcāminī dūciminī! dūcēbāminī dūcerēminī dūcēminī —
III. plur. dūcuntur dūcantur   dūcēbantur dūcerentur dūcentur dūcuntor!
Thema Vox activa
dūx- Tempus perfectum plusquam perfectum futurum
exactum
Persona indicativ. coniunct. indicativ. coniunct.
I. sing. dūxī dūxerim dūxeram dūxissem dūxerō
II. sing. dūxistī dūxeris dūxerās dūxissēs dūxeris
III. sing. dūxit dūxerit dūxerat dūxisset dūxerit
I. plur. dūximus dūxerimus dūxerāmus dūxissēmus dūxerimus
II. plur. dūxistis dūxeritis dūxerātis dūxissētis dūxeritis
III. plur. dūxērunt dūxerint dūxerant dūxissent dūxerint

Verbum infinitum

Modus infinitivus participium
Tempus praesens perfectum futurum praesens perfectum futurum
Vox
activa 		dūcere dūxisse ductūrum,
-am, -um esse 		dūcēns   ductūrus,
-a, -um­
Vox
passiva 		dūcī ductum,
-am, -um esse 		ductum īrī   ductus,
-a, -um 		 
Gerundium Gerundivum Supinum
dūcendī dūcendus, -a, -um ductum ductū

Usus

+/-
  1. carrōs dūcere
  2. uxōrem dūcere

Dictiones collatae

+/-

Synonyma

  1. trahō, trahere
    currum trahere

Antonyma · contraria

  1. frēnō, frēnāre
    voluptātēs temperantiā frēnāre
  2. sequor, sequī

Dictiones derivatae

+/-

Translationes

+/-
Facere ut aliquis aut aliquid moveaturdilatare ▼
Facere ut aliquis aut aliquid moveaturcollabi ▲
Ducem esse, praeessedilatare ▼
Ducem esse, praeessecollabi ▲

Loci

M. Tullius Cicero
-106…-43		Lucius Annaeus Seneca
-3…+65		 Quintus Curtius Rufus
fl.c.50		C. Plinius Secundus
23–79		 Apuleius
ca. 125-170		Aulus Gellius
ca. 130-180
antiq. class.class. II IIII III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI

Latinitas Romana

class.  (60 a.C.n. / 694 a.u.)

  • Qua de re cum ad me ita suaviter, diligenter, officiose, humaniter scripseris, ut non modo te hortari amplius non debeam, sed ne exspectare quidem abs te aut ab ullo homine tantum facilitatis ac mansuetudinis potuerim, nihil duco esse commodius quam de his rebus nihil iam amplius scribere. Cum erimus congressi, tum, si quid res feret, coram inter nos conferemus. —Epistolae ad Atticum Ciceronis [2]

class.  (41/42 p.C.n.)

  • Itaque illo te duco quo omnibus qui fortunam fugiunt confugiendum est, ad liberalia studia: illa sanabunt vulnus tuum, illa omnem tristitiam tibi evellent. His etiam si numquam adsuesses, nunc utendum erat; sed quantum tibi patris mei antiquus rigor permisit, omnes bonas artes non quidem comprendisti, attigisti tamen. —De consolatione ad Helviam matrem Senecae [3][4]

saec. I.

  • Pervenimus ad solis ortum et Oceanum; nisi obstat ignavia, inde victores perdomito fine terrarum revertemur in patriam. Nolite, quod pigri agricolae faciunt, maturos fructus per inertiam amittere e manibus. Maiora sunt periculis praemia: dives eadem et imbellis est regio. Itaque non tam ad gloriam vos duco quam ad praedam. Digni estis, qui opes, quas illud mare litoribus invehit, referatis in patriam, digni, qui nihil inexpertum, nihil metu omissum relinquatis. —Historiae Alexandri Magni Curtii Rufi [5][4]

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

  • Et de universitate quidem generis humani magna ex parte in relatione gentium diximus. neque enim ritus moresque nunc tractabimus innumeros ac totidem paene quot sunt coetus hominum, quaedam tamen haut omittenda duco maximeque longius ab mari degentium, in quibus prodigiosa aliqua et incredibilia multis visum iri haud dubito. quis enim Aethiopas ante quam cerneret credidit? aut quid non miraculo est, cum primum in notitiam venit? quam multa fieri non posse prius quam sunt facta iudicantur? —Naturalis historia Plinii [6][4]

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 158 p.C.n.)

  • Haec ego quamquam possim merito dicere, tamen vobis condono, nec satis mihi duco, si me omnium quae insimulastis abunde purgavi, si nusquam passus sum vel exiguam suspicionem magiae consistere. —Apologia sive Pro se de magia liber Apulei [7][4]

saec. II.  (ca. 170–177 p.C.n.)

  • Dum semihiulco savio
meum puellum savior
dulcemque florem spiritus
duco ex aperto tramite,
anima aegra et saucia
cucurrit ad labeas mihi,
rictumque in oris pervium
et labra pueri mollia,
rimata itineri transitus,
ut transiliret, nititur. —Noctes Atticae A. Gellii [8][4]

Fontes

  1. ↑ 1.0 1.1 Aegidius [Egidio] Forcellini, Lexicon Totius Latinitatis (Editio Quarta: Bononiae, Patavii) Tom. II, p. 204 — “DŪCO, cis, xi, ctum, cere, a. 3.”
  2. ↑ Marcus Tullius Cicero - Epistolae ad Atticum. (The Latin Library): Liber primus. Ep. 20 [1] — duco
  3. ↑ 3.0 3.1 Lucius Annaeus Seneca - De consolatione ad Helviam matrem. (The Latin Library):  XVII., versus 3 — duco
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 Vicicitatio: duco.
  5. ↑ 5.0 5.1 Quintus Curtius Rufus - Historiae Alexandri Magni. (Bibliotheca Augustana), Liber IX. Capitulum II, [27] — duco
  6. ↑ 6.0 6.1 Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber septimus, cap. 1, [6] — duco
  7. ↑ 7.0 7.1 Apuleius - Apologia sive Pro se de magia liber. (Bibliotheca Augustana): Pagina 5. Sectio 90. Versus 4 — duco
  8. ↑ 8.0 8.1 Aulus Gellius, Noctes Atticae libri viginti. (Peter K. Marshall, Oxonii MCMLXVIII). Liber undevicesimus. Capitulum XI, [4] — duco
Receptum de "https://la.wiktionary.org/w/index.php?title=duco&oldid=225783"
  NODES