Юкьван асир
Юкьван асир — Европадин ва Мукьва РагъэкъчӀдай Патан тарихдин девир я. Антик девирдилай къулухъ ва ЦӀийи ЧӀав девирдин вилик хьанайтир. Тариххъанариз (историкариз) жуьрбе жуьр фикирар ава юкьван асирдин хронологийадикай. Гзафбурун фикирдал юкьван асир 500—1500 - 500—1800 йисара тир. Юкьван асир виликди, кьакьади ва эхирдин пайарал пай жезва. Халкьарин куьчхуьниз килигна вилик пуч хьанай Рим империя-дин тир чилерал цӀийи пачагьлугъар тӀукӀуьр хьана. VII-вишйисуз са тӀимил чӀав вилик Рим империя-дин чилер тир Африка ва Мукьва Рагъэкъечдай пад Умеййадарин Халифвал-дин чилер хьана. Килигтавуна хьи Рим империя пуч хьана, адан вилик чӀавара пай тир Византий империя, адан давамарун, дуьнйадин кьуватлу империйарикай сад тир.
1000 йисан къулухъ Европа-дин агьалийар гзаф хьана, савда, майишат ва технологийар вилик физвай, ва климат хъсан патахъ дегиш хьуниз килигна. Юкьван асирдиз христианвал Католикарал ва Православарал пай хьанвайтир. 1095 йисарлай рагъакӀидай патан христианар "хашдин дяведин рекъ" авунайтир, мусурманарикай пак чилер къазчудайвал, ва адлай гъери абура Балтийадин регион-да ва Пиреней зуростров-дал христианарин авуна. Юкьван асирдин эхирдин девирда Европадин тарихда гзаф четинвал авай чӀав хьиз ава. Дявеяр, гишинвал ва Чума-диз килигна Европа-дин агьалияр тӀимилярна. 1347-1350 йисарин арада ЧӀулав кьиникь-дикай европавиярин пудай пай кьена.
Чешме
дуьзар хъувунУрус википедийа