Hoei
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Hoei (Frans: Huy, Waals: Hu) ies 'n sjtad en gemeinte in de Belzje provincie Luuk, in 't arrondissement Hoei. De gemeinte haet 'n oppervlakte van 47,74 km² en dao wone 20.295 luuj (1 januari 2008). Hoei liek aan de Maas, op de plaats woa de Hoyoux oetkump in dees rivier, óngevaer hauverwaegs tösje Name en Luuk. Bie de gemeinte huère ouch de deilgemeintes Ben-Ahin en Tihange; wiejer kerne zint Neuville-sous-Huy en Statte.
Functies
bewirk
Hoei ies 'n verzörgingscentrum veur de umgeving. De plaats haet metaalindustrie. In Tihange liek 'n groate kerncentrale. Wiejer ies de sjtad 'n toeristische besjtumming.
Sjtadsbeeld en bezeenswaerdighede
bewirkDe ouw sjtad liek op de rechteroever van de Maas en haet väöl ouw geboewe. Op de Groate Mert sjteit 't sjtadhoes oet 1766 in Lodewiek XV-sjtiel, mèt 'n timpaan mèt 't sjadswape en e klokkesjpel mèt 37 klokke. De collegiaal kèrk Notre-Dame sjtamp oet de 14e ièw en ies geboewd in hoaggotische sjtiel. Ze haet 'ne belangrieke kèrksjat. Aan de koarkant bevink ziech 't Bethlehemportaol, mèt beeldhouwwerk oet de 14e ièw.
De kèrk Saint-Mengold sjtamp veur 't groatste gedeilte oet de 15e ièw. Allewiel ies ze expositieruumde. In de buurt van de kèrk sjteit 'n aantal ouw hoezer, eint oet de 13e ièw. In 't veurmalig franciscanerkloaster ies 't gemeintelik museum gevestig.
Me sjpriek van de "veer wóndere van Hoei" (quatre merveilles de Huy):
- Li Bassinia (de fontein), 'n fontein op de Groate Mert die deils oet 't begin van de 15e ièw ies;
- Li Tchestia, 't fort van Hoei, geboewd in 1818, dat de sjtad domineert;
- Li Rondia, 't roasvènster van de kèrk Notre-Dame;
- Li Pontia, de brök euver de Maas.
Op de linkeroever liek 't Maison Batta, in Maaslandse renaissance.
Historie
bewirkHoei weurt veur 't ièrsj vermeld in 966. In 985 woort de sjtad en 't graafsjap woavan zie hoofsjtad waor door graaf Ansfrid aan 't prinsbisdóm Luuk gegeve. In 1066 kreeg Hoei 't sjtatuut van Gooj Sjtad.
In de mieddelièwe waore handel, wol- en metaalindustrie belangrieke inkómstebrónne. Door häör sjtrategische liegking woort de sjtad dèks aangevalle. 't Fort, oarsjprónkelik al oet de 9e ièw, woort in 1717 aafgebroke meh in 1818 door de Hollendersj weer opgeboewd.
Evenemente
bewirk
De fièste van Hoei were um de zeve jaor gehouwte. D'r ies ónder andere op 15 augustus 'n processie woabie 't beeld van Maria van Sarte door de sjtraote gedrage weurt. De ièrsjvolgende fièste zint in 2012.
Hoei ies de finishplaats van de fietsrenwedsjtried Waalse Piel; de aankóms liek bovenaan de Moer van Hoei.
