Moderarchetype

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Venus va Laussel, roond 20.000 v. Chr. In èng haand drègt ze 'ne maondsikkel en de aander reust óp höre boek.

't Moderarchetype (ooch: "Groeëte Moder", "Oermoder") is èng van de belangriekste archetypes in Carl Gustav Jungs Analytische Psychologie. Langs manneleke kaant kèn v'r 't Vaderarchetype.

Karakteristiek

Dit archetype sjteet vör de in 't mannelek oonbewustzieë veraankerde vörsjtèlling van 'n barende, besjerming gaevende vrów die evvel ooch ambivalaente en negatief aspecte haat, zoewie in de vórm van 'n verwoestende, versjildende moder. Kenmerkend vör "'t moderleke" zeunt "'t goje, besjermende, dragende, 't gaeve va greuj, vruchtbaarheed en voedsel", "de wiesheed en de intuïtie", "de magische autoritèèt van 't vrówwleke". 't Archetype sjteet vör "de plaatsj va transformatie, de wedergeboorte", vör "d'r helpende impuls, 't geheime, verbórgene, duustere, d'r aafgroond en de doejewaelt" mae ooch vör "'t versjlindende, verveurende, vergiftende, angstópwekkende en oonóntkaombare".

Bie jónges sjteet 't moderarchetype in 'n nauw verbeending mèt anima, e aander belangriek archetype, dat de vrówwleke trèkke in de psyche van d'r maan belichaamd. 't Lósweke van de anima oet 't moderarchetype verbeelt 'ne belangrieke sjtap in 't mannelek oontwikkelingsproces.

Versjieningsvorme

Es versjieningsvorme óp 't vlak van 't alledaags bewustzieë neumt Jung naeve de perzuënleke moder, de sjtiefmoder en de zjwegermam, de wiesvrów en 't keendermaedsje; daobie kaome de groeëtmoder en de witte wiever in vólkverhaole.
Óp 'n mieë geestelek niveau haat 't moderlek anima-archetype ziene neersjlaag in alle vorme van vrówweleke gode, begónne bie Isis, Cybile, Astarte, Parvati, Mitra en Al-Lat, en wieër nao Gaia en Demeter, Hera en Aphrodite bies nao de christeleke Moder Gods.
Ooch in abstracta wie de Kèrk ("Hèllige Moder Kèrk") en Universitèèt ("Alma mater"), 't ège laand of sjtad werre moder geneumd, wieër hiemel en aeërd, beusj, zieë en wiejer, de materie, de oonderwaelt en d'r mond.
Daobie kaome es geboërte- en verwekkingsplaatsje akker, tuin, róts, grót, boom, brón, depe waterputte wie ooch 't christeleke deupvoont.
Aander oetdrökkinge van 't moderarchetype zeunt vólgens Jung ooch hölpvaardige dere wie keuj en haze, mae ooch blome in "kelkvörm" wie de roeës en de lotus. Wieër alle an de baarmoder herinnerende vorme wie 'n baar, 'n aoëve of 'n moor.

Ambivalaente moderarchetypes zeunt de in väöl kulture aan te treffe noodlotsgodinne wie Parze of Norne. Es nefaste moderarchetypes werre alle versjlindende dere wie drake, sjlange en groeëte visje (Jonas en d'r walvisj) besjoewd, wieër ooch alle vórme va keendersjrik.

Werking

't Moderarchetype oontvówt z'n wèrking in dreume, en da vöral 't nefaste aspect. Vreuger zag me in 't Plat ooch 'n nachmoor - moor is 'n aod waoërd vör moder - an 'n nachmerrie. Daobie kènne alle volkere verhaole, mythes en sjprookjes die vool zeunt va godinne, witte wiever, hekse, drake, vervlookte beusje en tuine, van geheimzinnige grótte en brónne. 'n Bezoonder oetdrukking van 't moderarchetype is de watervrów zoewie de nix of de zeemeermin.

De succesvól lósweking van de anima oet 't moderarchetype wert in sjprookjes, mythen en verhaole dèk gethematiseerd in 't beeld dat 'ne ridder 'ne draak (moderarchetype) moet doeje öm de haand van de prinses (anima) te winne.

't Moderarchetype wert dör Hermann Hesse in ziene roman Demian gethematiseert, oeë 't es "Frau Eva" beneumd is.

Pathologische gevólge

Vólges Jung projekteert 't keend dèk de in 't Kollektief Oonbewuste van de miensjhèèd besjtaonde moderarchetype óp de perzuënleke moder en sjrieft hör daodör eigensjappe toe, die ziezelf gaar neet haat. Ooch went de lósweking van de anima oet 't moderarchetype neet gelukt kan dat vólges Jung leidde töt neuroses.

Literatuur

Carl Gustav Jung, Die psychologischen Aspekte des Mutter-Archetyps (1938), abgedruckt in: C.G.Jung, Die Archetypen und das kollektive Unbewusste, Zürich: Walter, 1954, ISBN 342335125X, blz. 89–123.
Erich Neumann, Die große Mutter. Eine Phänomenologie der weiblichen Gestaltungen des Unbewussten, Zürich: Rhein-Verlag, 1956. ISBN 3530608629
Edwin Oliver James, The cult of the mother-goddess. An archaeological and documentary study, New York: Praeger, 1959.
Bernard A. Lietaer, Mysterium Geld. Emotionale Bedeutung und Wirkungsweise eines Tabus, München: Riemann Verlag, 2000. ISBN 3570500098

Brón

Duutsjtalige Wikipedia