gaon

Algemein Gesjreve Limburgs

Wirkwaord

gaon (Nederlands: gaan)

• Mofers: gao~n (gei~t(j), gó\ng, gó\nge, gega\nge)

Verveuging

geit, góng, gegange

Mofers

Wirkwaord

Lemma

gaon /ɣɒ́:n/

1. (ergatief) zich in 'n bepaoldje richting verwaege, meis eweg vanne spraeker

   Die van Bekkers zeen nao Amerika gegange.

2. (óneuvergenkelik) in wirking gezatj waere

   Wen de wèkker geit, mós se drek d'roet!

3. (synoniem) anger waord veur sterve

   Wullem is meh kort krank gewaes en toe is t'r mótte gaon.

4. (modaal) guuef aan det get flot geit kómme

   Ich gaon achter 'n uurke waal efkes winkele bie Riech.

   En noe gaon ich slaope.

5. (modaal) guuef 'n meugelikheid aan

   Waas toe wils, det geit neet.

6. (koppelwirkwaord) guuef 'n eigesjap aan van emes zienen toestandj

   Wie geit 't tich?

7. (synoniem) anger waord veur verdwiene

   Hae versjeen en hae góng.

Aafbraeking

• gaon

Aafleijinge

• genger, genketig
• gaondertied, gaonderwaeg, waeggaons
• aafgaon, aangaon, achtergaon, achteroetgaon, achterómgaon, aopgaon, begaon, biejeingaon, doeadgaon, doorgaon, euvergaon, eweggaon, haergaon, ingaon, kepotgaon, losgaon, mitgaon, naogaon, oetereingaon, oetgaon, ómgaon, óngergaon, óntgaon, opgaon, róndjgaon, samegaon, taengegaon, toegaon, trögkgaon, vergaon, veuraafgaon, veurbiegaon, veurgaon, veuroetgaon, weggaon, wiejergaon

Verwantje wäörd

• gank
• loupe, verlaote, vertrèkke

Zagswies

• örges haer gaon / örges opaan gaon
• Dae vogel geit neet op (aksent op dae): 't Zal neet gebeure wie d'n angere wiltj.
• Det is mich/dich dore kop gegange: Det bön ich vergaete.
• door 'n steinse moer gaon: hieël sterk gedreve zeen get te doon
• d'raan gaon:
  1. e werk fórs aanpakke
  2. verlaore gaon, op 'n ónzinvol meneer gebroek waere

     Mich is de gansen daag d'raan gegange mit die kemeide.

  3. verlezen in 'ne wèdstried
  4. doeadgaon, sterve

     Det verwónjert mich nieks es dae ein dees daag d'raan geit mit wie slech dae noe oetzuut.

• d'raan toe gaon: op 'n normaal meneer verloupe, zoea gaon wie 't normaal geit (Nederlandjs: reilen en zeilen)
• d'rdoor gaon:
  1. örges doorhaer gaon
  2. get vergaete

     't Is mich ram d'rdoor gegange des te morge neet hie bös.

• emes aan dae baom gaon
• emes aan die kleier gaon: emes hieël hel aanpakke

  Dem zeen ze stevig ane kleier gegange wie d'r loog.

• Es 't neet geit, dan bók 't (zich) meh: waordspeling op 't Geit neet. Me mót meh daoveur zorge det 't waal geit, ouchal wiltj me det neet.
• Begiene (die) zeen neet wie ze sjiene: die zitten achtere gerdiene, en zègke: "Kiek, dao geit t'r miene!" = Begiene zeen neet zowie zie lieke.
• Gank heives, die moder haet dich 'ne mol gebraoje (in mögkevèt): Gank eweg, doe vèls mich lestig!
• gaon wie geskook/(e) rieshout:
  1. flot toenumme, flot grujje
  2. (euverdrechtelik) hitsig reagere
• gaon wie e snoor: lichtelik g'ergerd reagere
• mitte hinnen oppe stek gaon: hieël vreug nao bèd gaon
• op en aaf gaon
• Opgestange, plaats vergange; trögkgekómme, nieks gevónje: Wen me zien plaats verlieëtj, kan me die later nimmieër opeise.
• oppe vot gaon:
  1. oeterein valle (gezag van groeppe luuj of vereiniginge)
  2. fejiet gaon (gezag van bedriever of óngernumminge)
• örges euver gaon (aksent op gaon): örges get euver te zègken höbbe, get kónne bepaole, örges väöl inspraok in höbbe
• 't Geit emes aan 't hert: Me wuuert dao emotioneel van.
• 't Geit emes good, meh dun: Emes krieg ze flink daovan langs; emes krieg de windj van veur.
• 't Geit langs mich/dich/... haer: Ich/doe höb(s)/... en krieg/kries dao gènne weet van.
• trögkgaon wie 'ne wouf inne aerd: hieël flot trögkgaon (?), hieël flot eweggaon
• van zie stekske gaon of van zie steksken aaf gaon: bewósteloos ómvalle, flawvalle, kwaolik valle
• zich de vot ane deurstiel aafvaegen en gaon/vertrèkke: de zörg ónterech aan anger luuj euverlaoten en eweggaon

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 128.

Verveuging

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	gaon		geis		geit geitj		gaon		gaontj		gaon		gaondje gäöndje
	IPA	/ɣɒ̀:n/		/ʝɛ́i̯s/	/ʝɛ́i̯z/	/ʝɛ́i̯t/ /ʝɛ́i̯c/	/ʝɛ́i̯d/ /ʝɛ́i̯ɟ/	/ɣɒ́:n/		/ɣɒ̀:ɲ̊c/	/ɣɒ̀:ɲɟ/	/ɣɒ́:n/		/ɣɒ̀:ɲɟə/ /ʝœ̀:ɲɟə/
vergangen tied	sjrif	góng ↓ging †gank		góngs ↓gings †ganks		góng ↓ging †gank		gónge ↓ginge	góngen ↓gingen	góng †góngk ↓ging		gónge ↓ginge	góngen ↓gingen	gegange	gegangen
	IPA	/ɣʊ̀ŋ/ /ʝɪ̀ŋ/ /ɣáŋ̊k/	/ɣʊ̀ŋ/ /ʝɪ̀ŋ/ /ɣáŋg/	/ɣʊ̀ŋ̊s/ /ʝɪ̀ŋ̊s/ /ɣáŋ̊ks/	/ɣʊ̀ŋz/ /ʝɪ̀ŋz/ /ɣáŋgz/	/ɣʊ̀ŋ/ /ʝɪ̀ŋ/ /ɣáŋ̊k/	/ɣʊ̀ŋ/ /ʝɪ̀ŋ/ /ɣáŋg/	/ɣʊ́ŋə/ /ʝɪ̀ŋe/	/ɣʊ́ŋən/ /ʝɪ̀ŋen/	/ɣʊ̀ŋ/ /ɣʊ̀ŋg/ /ʝɪ̀ŋ/		/ɣʊ́ŋə/ /ʝɪ̀ŋe/	/ɣʊ́ŋən/ /ʝɪ̀ŋen/	/ɣə'ɣáŋə/	/ɣə'ɣáŋən/
gebi-jjendje wies	sjrif			gank!				gaone-v'r		gaontj! ↓gaotj!
	IPA			/ɣáŋ̊k/	/ɣáŋg/			/ɣɒ́:nəvər/		/ɣɒ̀:ɲ̊c/ /ɣɒ̀:c/	/ɣɒ̀:ɲɟ/ /ɣɒ̀:ɟ/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	gaon		gegenks ó		gaon		gaonentaere		gaonentaeren		gegaon
	IPA	/ɣɒ́:n/		/ɣə'ʝǽŋ̊ks/	/ɣə'ʝǽŋgz/	/ɣɒ́:n/		/ɣɒ́:nən̥'tɛ̀:re/		/ɣɒ́:nən̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'ɣɒ́:n/

Raod

De gebejendje wies kan waere samegeveug mit 't waord "meh"/"mer": gammeh, gammer.

Dao besteit nannen alternatieve vorm veuren derdje persoean inkelvaad: gei\ dae allein gebroek wuuert wen 't waord 't drek d'rachter kump.

In anger spraoke

[1]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: gaon

Albanees: iki(sq:) Esperanto: iri(eo:) Frans: aller(fr:) Hindi: चलना(hi:) Ieslandjs: fara(is:) Ingels: go Japans: 参る(ja:), 行く(ja:), 行きます(ja:) Koreaans: 가다(ko:)

Nederlandjs: gaan(nl:) Pruus: gehen Russisch: идти(ru:), ходить(ru:) Sjinees: 行(zh:) Spaans: ir, andar(es:) Tagalog: pumaroon(tl:), pumunta(tl:) Viëtnamees: đi(vi:) Zweeds: gå, åka, köra

Zelfstenjig naamwaord

Neet-lemma

gaon ó /ɣɒ́:n/

1. (gerundium) gerundium II van gaon
   

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

Aafbraeking

• gaon

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	gaon		—
	IPA	/ɣɒ́:n/		—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	gaon		—
	IPA	/ɣɒ́:n/		—

Wirkwaord

Neet-lemma

gaon /ɣɒ̀:n/

1. (neet-lemma) inkelveljigen ieëste-persoeansvorm (ich) innen hujigen tied van gaon

Aafbraeking

• gaon

Wirkwaord

Neet-lemma

gaon /ɣɒ́:n/

1. (neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van gaon
2. (neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van gaon

Aafbraeking

• gaon