1864
1864 (MDCCCLXIV) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'ne vriedag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
bewirk
- 17 fibberwarie - In de Amerikaanse Burgeraorlog brink de óngerzeëjer CSS Hunley mèt eine torpedo-aanval de USS Housatonic tot zinke. 't Is veur 't eësj dat ein sjeep door ein óngerzeëboat tot zinke wirt gebrach.
- 10 mieërt - Lodewiek II wirt keuning van Beiere.
- 10 april - Maximiliaan van Oasteriek aanvaardt de troan van Mexico es keizer.
- 2 juni - Tsaar Alexander II van Ruslandj verklaort de Kaukasusoorlog veur geëindig.
- 6 juni - 't Sjtation Zjwolle wirt geäöpend, ligkend aan de sjpaorlien van de Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappiej (NCS) Utrech - Zjwolle - Kampe.
- 15 juni - In de Amerikaanse Burgeraorlog begint 't Belègk van Petersburg, dat tieën maondj zal doere: Ulysses S. Grant sjlut Robert E. Lee zien leger in.
- 25 juni - De eësjte paersjtram van Nederlandj geit rieje van de Kneuterdiek in Den Haag nao 't Badhoes van Sjeveninge.
- 16 augustus - Äöpening van 't Palies veur Volksvliet in Amsterdam.
- 22 augustus - Oprichting van 't internationaal Roaj Kruus in Genève, óm aorlogssjlachtoffersj (doe allereësj gewónje soldaote) te kènne helpe. Zöstieën lenj óngerteikene de Conventie van Genève euver besjerming van aorlogssjlachoffersj, gewónje soldaote en medische einheje.
- 28 september - In Londe wirt de Internationale Arbeiders Associatie opgerich. Karl Marx sjrief 't program van de Internationale.
- 8 december - In de Encycliek Quanta Cura veraordeilt Paus Pius IX 't Liberalisme.
- zónger datum
- 't Pruusjes verklaort de aorlog aan Denemarke. Sjleeswiek-Holstein wirt bezat.
- De Nuje Waterwaeg biej Rotterdam wirt aangelag.
- Ein vloot ónger de Britse admiraal Augustus Leopold Kuper wo-aan ouch Nederlandse, Amerikaanse en Franse sjeep deilnumme dwinge Japan de Sjtraot van Shimonoseki aope te sjtèlle.
- In Haarlem wirt de eësjte HBS opgerich.
- Versjiening van 't Nieuw Woordenboek der Nederlandsche Taal (Nuuj Woordebook van de Nederlandse Taal), samegesjtèld door de breurs Kalisch. Dit is de veurluiper van de Van Dalewoordebeuk.
Gebore
bewirk- 1 jannewarie - Alfred Stieglitz, Amerikaanse fotograaf (gesjtórve 1946)
- 12 jannewarie - Benjamin Lamme, Amerikaanse elektrotechnicus (gesjtórve 1924)
- 12 fibberwarie - Johannes Hendrik Carpentier Alting, Nederlandse hoagleëraar (gesjtórve 1929)
- 17 fibberwarie - Banjo Paterson, Australische dichter (gesjtórve 1941)
- 15 mieërt - Johan Halvorsen, Noorse componis (gesjtórve 1935)
- 24 mieërt - Karel Frederik Wenckebach, Nederlandse hoagleëraar genaeskunde (gesjtórve 1940)
- 6 april - Samuel van den Bergh, Nederlandse óngernummer (gesjtórve 1941)
- 9 april - Sebastian Ziani de Ferranti, Britse elektrotechnicus en oetvènjer (gesjtórve 1930)
- 10 april - Eugen d'Albert, Duutsje componis (gesjtórve 1932)
- 21 april - Max Weber, Duutsje econoom, gesjiedkundige, rechsgeleërde en socioloog (gesjtórve 1920)
- 26 mei - Johannes Dirk Bloemen, Nederlandse zjwömmer (gesjtórve 1939)
- 11 juni - Richard Strauss, Duutsje componis en dirigen (gesjtórve 1949)
- 14 juni - Alois Alzheimer, Duutsje neuropatholoog en psychiater (gesjtórve 1915)
- 25 juni - Walther Nernst, Duutsje natuur- en sjeikundige (gesjtórve 1941)
- 18 juli - John Jacob Astor IV, Amerikaanse zakeman, oetvènjer en sjriever (gesjtórve in 1912)
- 18 juli - Steven Jan Matthijs van Geuns, Nederlandse juris (gesjtórve 1939)
- 22 juli - José Maria Rubio y Peralta, Sjpaanse preester en heilige (gesjtórve 1929)
- 14 augustus - John Galsworthy, Britse sjriever van The Forsyte Saga (gesjtórve 1933)
- 23 augustus - Eleftherios Venizelos, Griekse sjtaatsman (gesjtórve 1936)
- 7 september - Charles Cooley, Amerikaanse socioloog (gesjtórve 1929)
- 10 september - Cornelis Easton, Nederlandse journalist en populair-weitesjappelikke sjriever (gesjtórve 1929)
- 22 september - Lodewijk van Deyssel, Nederlandse auteur (gesjtórve 1952)
- 27 september - Andrej Hlinka, Sjlowaakse politicus (gesjtórve 1938)
- 5 oktober - Louis Jean Lumière, Franse fotografiepioneer (gesjtórve 1954)
- 24 november - Henri de Toulouse-Lautrec, Franse sjilder en graficus (gesjtórve 1901)
- 25 november - Augusta de Wit, Nederlandse sjriefster (gesjtórve 1939)
- 3 december - Herman Heijermans, Nederlandse sjriever (gesjtórve 1924)
Gesjtórve
bewirk
- 10 jannewarie - Nicholas Callan (64), Ierse preester, weitesjapper en oetvènjer
- 10 fibberwarie - William Henry Hunt (73), Èngelsje kunssjilder
- 25 fibberwarie - Anna Harrison (88), First Lady (vrouw van de Amerikaanse president William Henry Harrison)
- 27 mieërt - Jean-Jacques Ampère (63), Franse historicus, filoloog en auteur
- 2 mei - Giacomo Meyerbeer (72), Joads-Duutsje componis en dirigent
- 1 juni - Hong Xiuquan (50), Chinese revolutionair
- 25 juni - Willem I van Württemberg (82), Duutsje vors
- 26 oktober - Henriëtte d’Oultremont de Wégimont (72), twiede vrouw vaan Wöllem I vaan de Nederlen
- 25 november - David Roberts (sjilder) (68), Sjotse sjilder
- 8 december - George Boole (49), Ierse wiskundige
- 20 december - Schelto van Heemstra (57), Nederlandse politicus
Literatuur
bewirkBeeldende Kuns
bewirk-
Stilleven met karper (Sjtillaeve mèt karper) Édouard Manet -
Wintergezicht met schaatsers (Wèntjergezich mèt sjaatsers) Johan Barthold Jongkind -
George Washington (1864) Thomas Ball, Boston
