Stert
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Stert of zwans is 'n extremiteit kórt baove d'n anus van diverse bieëster. De anatomie en 't veurkómme variëre stark. De stert kan waere gebroek veur utilitair, defensief en sociaal ènj; det aafhenkelik vannen anatomische boew en 't biotoop.
Sómmige bieëster höbben 'ne griepstert.
Types en netuurlik gebroek
bewirkBie 'ne pluumstert staon de haor donsechtig oeterein, zodet e sjermeffek óntsteitj. De wipstert is daotaenge klein en intrèkbaar en wuuertj vanwaenge zien signaalfunctie (wie bie hirtechtige) sómtieds vaan geneump. 'ne Rinkstert is lank meh vertuuentj gekluuerdje ring.
Väöl boumklummers, wie ape, broeke de stert veur häör aevewich te behaje; de slingeraap gebroek de stert es roor en viefdje ledemaot óm mit te klumme, stokstertjes stäöne d'rop in rösstandj, kangoeroes ouch en kónnen 'm zelfs es slaagwaope hantjere, wie beveurbeild ouch krokodillen en varane. Ónger angere hirtechtigen en rinjer wie de koe verjagen insekte wie vlege mitte stert. Bieje slang is t'r koem van 't lief te óngersjeien en wuuertj t'r gebroek veur veurtbewaeging. Veural sociaal bieëster gebroeke de stert ouch veur te communicere: óngerling (wie bie alarmsignale) of mit luuj, wie 't kwispelendj hoesdeer d'n hóndj.
Ouch veugel höbben 'ne stert, bestaondje oet stertvaere womit ze tiejes 't vlege kónne sture. De pluumstert van bepaoldje eiketse haet dezelvendje functie bie 't zweefvlege. De menkes vanne paradiesvogel, pauw en fazant doon prónke mitte gekluuerdje sterte, veural bieje paringsdans.
Bie bieëster wie reptielen en diverse óngewerveldje kan de stert besjurmp zeen door sjöbbe (wie bie aektese) of e pantser (wie bie sjaoldere). Bie sómmige giftige saorte wuuertj de stert gebroek es steekwaope, wie d'n angel van 'ne sjorpioen en väöl staekinstekte (wie de waps), of allein es aafsjrikiing, sómtieds auditief, wie de ratel vanne ratelslang.
Miense höbben allein 'ne rudimentaire stert, de nötteloeas gewaore stertbein, ouch waal de stuut geneump.