Izé
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
Izé (Iseo en italià) l'è 'n cümü de 9 179 abitàncc (dàto del des 2015 [1]) de la Pruvìncia de Brèsa. El se tróa sö la spónda bresàna de Lach d'Izé.
| Izé Comun | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Dats aministrativ | |||||
| Stat | Itàlia | ||||
| Rejon | Lumbardía | ||||
| Provinça | Provincia de Brèsa | ||||
| Capolœg | Iseo | ||||
| Politega | |||||
| Sindeg | |||||
| Orgen lejislativ | Consili comunal | ||||
| Territore | |||||
| Coordinade | 45°39′31″N 10°03′13″E / 45.658611°N 10.053611°E | ||||
| OSM | 45630 | ||||
| Voltituden | 186 m s.l.m | ||||
| Superfix | 28,42 km² | ||||
| Abitants | 8 973 ab. (1º genar 2023) | ||||
| Densitaa | 315.73 ab./km² | ||||
| Confin | Àder, Córt Frànca, Muntìzola, Montezèi, Polàen, Proài d'Izé, Sülsà, Taèrnola, Paràdech, Predùr, Sàrnech e Cavriöl | ||||
| Fus orari | UTC+01:00 e UTC+02:00 | ||||
| Varie | |||||
| Prefiss | 030 | ||||
| Codex postal | 25049 | ||||
| Sigla autom. | BS | ||||
| Codex ISTAT | 017085 | ||||
| Codex catastal | E333 | ||||
| Sant protetor | San Vigilio vescovo di Brescia | ||||
| Cl. climatega | |||||
| Cl. sismega | |||||
| Localizazion | |||||
 | |||||
| Sit istituzional | |||||
Stória
ModifegaLa prezènsa de 'n sit abitàt de 'na sèrta 'mportànsa a Izé zabèla 'n época altomedievàla l'è confermàda del ritromènt de sotradüre sparnegàde en divèrsi pòscc: de la zòna de la piéf 'nfìna ai cimitéri saltàcc fò arènt a le stràde per la Al Trómpia e la Al Camònega. Chèl piö consistènt l'è stat troàt en località Bréda, 'ndóche gh'è vignìt fò öndes tómbe datàbii per mès dei repèrcc che gh'ìa dét, entùren ai sècoi VI-VII.
Izé l'è lüminàt la prìma ólta con nòm de "Hisegies" endèn docümènt imperiàl de Lotario I del 837 endóche vé confermàt al Monastér de Santa Giulia de Brèsa le sò proprietà e le sò córcc[2].
Endèl "Polittico de Santa Giulia", 'na sort de 'nventàre de le proprietà del convènt datàt 'ntra la fì del sècol IX e 'l prensépe del sècol X, gh'è lüminàt apò 'n castèl che isé 'l rezültarès giöna de le strütüre de diféza piö antìche del teretóre bresà.
Endel sècol XIII l'è pasàt sóta la Signuria de 'na faméa potènte del pòst, i Oldofrédi, enfina che 'ndèl 1385, el diènta part del teretóre Bresà.
Endèl 1927 a Izé gh'è stàt tacàt dét apò a i cümü de Clüzàne e Pilsù.
De éder
ModifegaLa piéf de Sant Andrèa
Modifega
La tradisiù la dis che a postà zó la prìma préda de la céza pievàna el sàpe stat San Vigìlio, èscof de Brèsa e sant patròno de Izé, che 'l s'è riparàt ché endèl sècol VI per scapàga ai Bàrbari. El campanìl, en stil romànich l'è del sècol XII e 'l tradés en maniéra ciàra l'urìgin lombàrda de i laoradùr che i l'ha fat sö. Sö la faciàda dèstra de la céza che al dé d'encö la g'ha trè naàde, gh'è colocàt l'Arca Gòtica del Giàcom Oldofredi, Sciòr de Izé e de la Franciacürta, che 'l g'ha fat fà sö le müre de Izé e che l'è mórt endèl 1325.
El Castèl
Modifega
El Castèl dei Oldofredi el se tróa a l'estremità meridiunàla del cèntro stòrich del paés, ensìma a 'n sperù ruciùs. El consèrva amò bé la sò strütüra uriginària ma l'è mìa tat vizìbil gne del cèntro stòrich gne del de fò perchè l'è schèrmat de le custrusiù modèrne che gh'è stat fat sö töt entùren. La part piö antìca la par véser la bàze de 'n turiù endèla par meridiunàl de l'edificio, datàbil, per vìa de le tècniche de custrusiù, entùren ai sècoi XI o XII[3].
La fortèsa la g'ha bàze quadràda con dele tór de préda ai quàter cantù. L'ìa stàt encendiàt del Barbarósa ai tép de le guère che 'l gh'ìa fat cùtra i cümü de l'itàlia setentriunàla e l'ìa stat risistemàt endèl 1161 de part del Giacom Oldofredi.
Dòpo 'l 1454, i venesià i l'ìa dopràt come séde de 'na guarnigiù militàr. El sècol dòpo l'è stat dat en mà ai frà de l'ùrden dei capucìni, ma dòpo che chèsti i è stacc casàcc vià de Napuliù, el castèl l'è nat en pó 'n ruìna, 'nfìna a che endèi öltem agn l'è stat restaüràt del cümü e gh'è stat fat dét la Bibliotéca comünàla.[4]
Evulusiù demogràfica
ModifegaL'andamènt del nömer de abitàncc del cümü de Izé l'è ilüstràt endèla tabèla ché sóta:
Abitant censid
Riferimèncc
Modifega- ↑ Statìstiche demogràfiche ISTAT. Statìstiche sö la popolasiù del Istitùto Nasiunàl de Statìstica relatìve al 31 de Dezember 2015.
- ↑ Còdes Diplomàtich de la Lombardìa Medievàla - Lotharii I imperatoris diploma (837)
- ↑ Angelo Valsecchi: "Archeologia urbana in Iseo", en "Notizie Archeologiche Bergomensi, 17, 2009", pag 144
- ↑ www.negri.it.