La bella e la bestia

Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda

La bella e la bestia (franzes: La Belle et la Bête) l’è un cunt de fade screit de la romanzera franzesa Gabrielle-Suzanne Barbot de Villeneuve e publegad in La Jeune Américaine et les contes marins ind el 1740.

Inlustrazzion de l’Eleanor Vere Boyle del 1875

La longa version de la Villeneuve l’è staita pœu scurtada e rescrivuda de la Jeanne-Marie Leprince de Beaumont cont el vegnì la version pussee spantegada. El cunt l’è influenzad del mit de Amor e Psiche e de El rè porscell, una storia scrivuda del Sgiovann Franzesch Straparolla de Carevasg intoren al 1550 e regolta ind el sò liber I nocc piasevele.

Trama

A gh’era una vœulta, tant temp indree, un mercant restait vedov che el viv ind un villon in zitaa cont i sò ses s’cet, trii mas’c e trè fomen. Tute i sò tosane inn belle fiss, ma la pussee sgiovena, la Belle, l’è la pussee incantevela. La Belle l’è la pussee carina, sgentila, instruida e compassionevela; i sò sorelle, a l’incontrari, inn cative, egoiste, vanitose, vizziade e sgelose.

La vida del mercant e di sò fiœui la se rovert de pè in some quand che deventen pover perchè ghe brusa sgiò la cà e i sò barcon se perden in mar adree a una tempesta. I se trœuven donca tucc constrensgiud a fà sanmartin in campagna e a indà a stà de cà ind una baita, indova i gh’hann de lavorà per la pacciatoria. La Belle la decid de azzetà la nœuva condizzion economega de la sò fameja senza lassàss sbater sgiò, ma i sò sorelle scambien la sò determinazzion per stupiditaa e i ghe ghignen adree.

Duu agn adree, el mercant el ven a savé che vun di sò barcon l’è rivad indree al port senza vesser destrugad insema ai olter. Inanz de menàss al port, el ghe domanda ai sò bagaj cossa i vœulen coma cadò quand che el tornarà indree. I fiœule pussee grande vœulen vestiment elegant e sgiojei, desgià che i creden de vesser tornade sciore. La Belle, inscambi, la vœul nomà che el pader el torni a cà senza fàss mal e senza havégh de problema. Desgià che el bobà l’insist per portàgh a cà vergot, lee la ghe dis che l’è assee una rœusa. Una vœulta al port, però, el mercant el se rend cunt che tuta la mercanzia del barcon l’è staita sgiamò sequestrada per quatà i sò debet, lassandel inscì senza un tollin in sacoccia e incapazz de crompàgh i cadò ai sò s’cet.

Adree a menàss a baita, el mercant el se perd per via de un temporalazz e el riess a reparà ind un castell bandonad. Desgià che el pensa che lilinscì ghe saja nissun, lu el ghe va denter e el se trœuva denanz a un tavolon stracaregh cont un disnà de scior. El mercant l’iscomenza a majà e a biver, e el passa la nocc ind el castell. La matina adree, lu el pensa propri de tœù possess del castell e de indà a ciamà i sò fiœui per indà tucc a stàgh de cà lilinscì. Inanz de indà a tœùj, però, el ved una rœusa ind el sgiardin e ghe ven a la memoria che la sò tosa la ne voleva vuna. El cata su la rœusa pussee bella che el trœuva ma, intanta che el fa per strepànn su pussee, el ven confrontad de una “bestia” che la prœuva a copàll per havégh robad i fior anca apœus a havéll ospedad. El mercant le prega de sliberàll e el ghe despoltia che el voleva nomà portàgh un cadò a la sò tosa pussee sgiovena. La Bestia l’è d’acordi a lassàll indà via, ma nomà se el mercant el ghe porta indree vuna di sò tosane per tœùnn el post al castell. L’insist che la tosa la gh’haiva nò de vesser gabolada e che la vegna de volontaa soa.

El mercant a l’è gnech gnechent, ma l’azzeta de tute i manere i condizzion de la Bestia per salvàss la pellazza. La Bestia le lassa indà via con bisgió e vestiment de scior per i sò fiœui, e el ghe remarca che el gh’ha nò de dìgh di bosardie ai sò tosane. Una vœulta a cà, el mercant el ghe da a la Belle la rœusa che la voleva inanz de cuntàgh su cossa gh’è suzzedud intanta che l’era via. Apœus a havé odid la storia, la Belle la decid del sò de indà al castell coma presonera de la Bestia. La matina adree, la tosa e sò pader vann via con duu cavai magegh che la Bestia la gh’haveva dait adree.

A la sò rivadura, la Bestia el ghe da el benvegnud cont una granda zeremonia, che la preved infinanca di foghit. Depos a zò, el mercant el ven mandait indree a baita la matina adree cont un conquibus. La Bestia l’impieniss la Belle de cadò, vestiment e majà e lee la se incorsg che lu, pussee che vesser propri cativ cativ, a l’è un zich tarluch e de poca cultura. Lu el ghe da ancasì un ispegg magegh cont el qual la pœul vedé quell che gh’è adree a suzzeder a cà di sœu. De lì inanz, ogna sira la Bestia el ghe domanda a la sgiovena de maridàll, nomà per vesser refudad tute i vœulte.

Un’inlustrazzion del Warwick Goble

Un bell dì, la Belle la ved ind el sò spegg che sò pader l’è dree a malàss e la ghe ciama a la Bestia de lassàlla indà a cà per incuràss del bobà. A la fenitiva, la Bestia ghe le consent ma el ghe ordena de tornà indree de lì a una semana, desgià che senza de lee el sariss crepad de dolor. El dì adree, quand che la se desseda, la Belle la se trœuva in camara soa a cà del pader, che la brazza subet su sgioend ind el vedélla perchè el pensava che la fudess sgiamò morta. I dò sorelle s’inn sposade, ma i inn minga feliz, e tachen a vesser invidiose de la Belle tuta intapada sgiò cont i sò vestiment de sciora che gh’ha donad la Bestia. Per fàgh un despet, depos de una semana, i sorelle scomenzen a caragnà cont el rogàgh a la Belle de fermàss un quaj dì pussee. S’cessida, la Belle la ghe dis de sì, sentendes però sgiamò in colpa per havé nò mantegnud la promissa faita a la Bestia.

Inscì, la torna indree al castell, indova la trœuva la Bestia adree a tirà la stringa. La veduda l’incœus assossenn la Belle, che la se rend cunt de volégh propri ben al padron del castell. Quella nocc lì la ghe dis che la vœul sposàll e, apena l’ha parnonziad quelle parolle chì, la Bestia la se transforma ind un bell prenzep. La Belle la descovriss donca che el prenzep a l’era restait vitema de una instriadura faita de una stria cativa, che l’haveva mudad ind la bestia schiviosa che la tosa l’haveva cognossud al prenzipi. L’instriadura la se sariss scassada nomà quand che una dona bona l’havariss volsud maridàll de volontaa soa. De mò inanz, la Belle e el prenzep viven insema feliz e content.

Olter proget

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el gh'ha dent imagin o alter archivi su La bella e la bestia