Sankt Moritz (Svizzera)

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

Sankt Moritz (San Murèzzan in rumanc, San Maurizzi in dialett lumbard) l'è ün cumün svizzer, in dal Cantun Grigiun, che'l g'haa pü o manch 5.100 abitancc. L'è un pais famùs in dal mund cum löch de vilegiadüra, specialment invernal: ghè "skilift" e üna fraca de pist per sciar, per mia parlar di trocc de müntagna, belissim.

St. Moritz Comun
St. Moritz - Sœmeanza
Dats aministrativ
Nom ofiçal	St. Moritz
Stat	Svìzzera
Canton	Graubünden
Distret	Malögia
Politega
Sindeg
Orgen lejislativ	Consili comunal
Territore
Coordinade	46°29′50″N 9°50′16″E
OSM	1684175
Voltituden	1822 m s.l.m
Superfix	28,69 km²
Abitants	4 994 ab. (31 dicember 2017)
Densitaa	174.07 ab./km²
Confin	Celerina/Schlarigna, Samedan e Silvaplana
Fus orari	UTC+01:00 e UTC+02:00
Varie
Prefiss	081
Codex postal	7500
Sigla autom.	GR
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
St. Moritz - Localizazion
Sit istituzional

Panurama de Sankt Moritz Dorf

Geografia

Sankt Moritz el se tröa in de la Volta Engadina, in sü la banda manscina del fiüm Inn, a 1.838 meter in sül nivel del mar. El paes el gh'ha anch un lagh che 'l gh'ha el medèm nom.
El punt püssee volt del teritori cumünaa l'è 'l Piz Güglia, a 3.380 meter in sül nivel del mar.

El Sit

Campanìl de la gesa
de San Maurizi

Sankt Moritz l'è devidüü düü toch:

• Sankt Moritz "Dorf" ("Paes", Vih in rumanc), in sü la banda ucidentala del lagh, induè che gh'è i munüment püssee impurtant: la gesa (refurmada) de San Maurizi, la Tur sbirula, la Cà del Cumün, e'l Müsee del Giovanni Segantini;
• Sankt Moritz "Bad" ("Term/Bagn", Bagn in rumanc), a süd del lagh, induè che gh'è i term.

Lengua

I parlaa üficiaj de Sankt Moritz hinn el tudesch (parlàa d' asquas el 58% dij abitant) e 'l rumanc (parlàa de pü u manch el 5% de la gent). El talian, de pü u manch el 22% de la gent.

Trasport

Straa

Sankt Moritz l'è traversada de la Strada naziunla 27, che de Silvaplana la traversa tüta l'Engadina. A Silvaplana l'è pusibel ciapà la Strada naziunala 3, che la va del cunfìn talian in de la Val Bargaja finn a Coira, travers el Pass del Malögia e'l Pass del Güglia.
Poch delunsg de Sankt Moritz, arent a Celerina, la scumencia la Strada naziunala 29, che, travers el Pass del Bernina, la va in direziun del cunfin taliàn in de la Val Pusc'ciav.

Feruvij

A Sankt Moritz gh'è l'ültema staziùn de tant feruvij, tüt gestii de la Feruvia Retica; gh'è di treni che vann in direziun de Coira e Tavò travers la galaria de l'Albula, vers Scuol travers l'intrega Engadina e vers Tiràn travers el Pass del Bernina.
De Sankt Moritz pàrten düü dij treni püssee famùs in del mund:

• el "Glacier Express", che in pü u manch set ur e mezza 'l riva a Zermatt in del Cantùn Valés, suta 'l Munt Cervìn;
• el "Bernina Express", la feruvia ad aderensa (che la gh'ha minga la cremajera) püssee volta d'Europa, che 'l va finn a Tiràn.

Sport

Sankt Moritz l'è famusa in tüt el mund cuma sit de vilegiadüra invernala. Gh'è palazz del giazz, fünicular, skilift e pista de sci frequentaa de na mota de gent che la vegn de tücc i cantùn del mund.
Arent al cumün de Celerina, a nord del paes, gh'è la pista de bob püssee famusa del mund: la "Crasta Run", che l'è anca la prima che la sia mai stada fada sü.
A Sankt Moritz gh'è stàa i Ulimpiad invernaj in del 1928 e in del 1948 ed i Campiunàa mundiaj de sci alpìn in di agn 1934, 1974 e 2003.