Teodorico el Grant

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Teodorico el Grant (Dacia, 454 – Ravèna, 26 de óst del 526) l'è stat rè dei Ostrogòti e segont rè barbaro de Roma del 474 al 526. L'è nasìt poch tép dopo la batàia del fiöm Nedao, e 'l g'ha pasàt i sò prim agn come ostàgio a Constantinòpoli endóche el g'ha risiìt 'n edücasiù de bù leèl.

El rìa al tròno dei Ostrogòti dòpo la mórt de sò pàder endèl 474 e 'l pórta 'n nacc la pulìtica de aleànsa col l'Impér bizantì, col quàl i teretóre ocupàcc dei Ostrogòti cunfìna, e del quàl el risiìa dei compèns per la protesiù de le frontiére. L'imperadùr bizantì el speràa che a tignìs bù Teodorìco, chèsto el püdìes tègner sóta contròl i pòpoi barbàrich nöf che puciàa ai cunfì de l'Impér, isé de ìga 'na sórt de zòna de cusinèt 'ntra l'Imper e le popolasiù bàrbare.

I söcès de Teodorico i g'ha fat en maniéra che l'imperadùr Zenone el recunusìes al rè ostrogòto el status de foederato romano e de iligìl a cònsol endel an 484 e con chèsto uficializà el primàt dei ostrogòti endel'àrea balcànica.

La prezensa de Teodorico però la g'ha tacàt col tép a dà 'n pó tròp empàs a Zenone e al stès tép Odoacre en Italia l'ìa dré a slargà la sò zòna de enflüènsa e a mèter en perìcol i enterès de Bizansio. Zenone el g'ha pensàt alùra de mèter l'ü cùtra l'óter i du rè bàrbari, isé, aidiàt de Bizànsio, endel 488 Teodorico el g'ha preparàt la spedisiù 'n Italia, ambiàda pò endèl autùno del stès an.

Teodorico el g'ha streersàt le Alpi orientàle endèl 489 con dré presapóch 100.000 Ostrogoti e 'l g'ha comandàt el sò pòpol endena série de batàie cùtra i Eruli enfìna al 493, quan che Teodorico el g'ha fat copà a tradimét Odoacre e töta la sò córt quan che i éra dré a banchetà per siglà la pace 'ntra i du rè. L'eliminasiù de Odoacre la g'ha segnàt el prensépe de la duminasiù dei Ostrogoti 'n Italia, duminasiù che la g'ha significàt en perìot de pàce e stabilità.