ویرایشگر ویکی‌متن ۲۰۱۷
ویرایشگر ویکی‌متن ۲۰۱۷ حالتی در درون افزونهٔ ویرایشگر دیداری است که امکان استفاده از ابزارهای ویرایشگر دیداری در زمان ویرایش کد مبدأ ویکی‌متن را برای کاربران فراهم می‌کند. از داخل ویرایشگر دیداری و با کلیک کردن بر روی دکمه‌ای در نوار ابزار برای تغییر حالت به ویکی‌متن، می‌توان به این حالت دسترسی داشت.
The 2017 wikitext editor was released to Wikimedia Foundation-hosted wikis in 2023. این حالت به‌طور پیش‌فرض فعال نیست. شما می‌توانید با رفتن به ترجیحات خود، کلیک بر روی گزینهٔ انتخابی «حالت جدید ویکی‌متن» و سپس کلیک کردن بر روی «ذخیره»، قابلیت استفاده از این حالت را به‌عنوان یک ویژگی آزمایشی در ویکی‌ها ویکی‌مدیا برای خود فعال کنید.
دربارهٔ این ویژگی
در حمایت از یکی از اهداف در برنامهٔ سالانهٔ ۲۰۱۶–۲۰۱۷، «رسیدگی و بهبود تدریجی روند کنونی ایجاد محتوا و رابط‌های کاربری نگهداری»، بخش ویرایش در حال کار بر روی یک ویرایشگر جدید ویکی‌متن است.
این حالت، برای جابجایی بهتر میان دو حالت، به‌طور یکپارچه در ویرایشگر دیداری تعبیه شده‌است و از طراحی مشابه و بسیاری از ابزارهای موجود در ویرایشگر دیداری، از جمله سرویس citoid بهره‌مند است. حالت جدید ویرایش ویکی‌متن به‌عنوان یک ویژگی آزمایشی برای کاربران رایانه در دسترس است. وظیفهٔ اصلی در فبریکیتور، T104479 است (این نرم‌افزار در فبریکیتور در برخی اوقات تحت عنوان «ویرایشگر مدرن ویکی‌متن» یا «ویرایشگر جدید ویکی‌متن»/«NWE» مورد اشاره قرار می‌گیرد).
این یک ویرایشگر جدید است و نه یک نمونهٔ بهبودیافته از ویرایشگر ویکی‌متنی موجود. وجود آن به‌عنوان ویژگی آزمایشی، امکان ارائهٔ بازخورد را به کاربران می‌دهد و زمانی را برای جلوگیری از ایجاد اختلال ناگهانی در ویرایشگرها و خراب شدن ابزارهای موجود فراهم می‌کند.
As the editor is based on VE surface, and not a standard textarea, then many of the editing gadgets do not work with that (it requires using very specific API to access wikicode).
Gadgets that open an edit form and require a textarea can switch to plain wikicode editor using action=submit (rather than action=edit).
دلایل این پروژه چه هستند
This section shows the Editing team's thinking when they were actively developing this feature, from 2016 to 2018. It is retained for historical interest and probably does not reflect their current views or priorities. |
در سال ۲۰۱۰، بنیاد ویکی‌مدیا پروژهٔ قابلیت‌های استفاده (که نتیجه‌اش ظهور پوستهٔ وکتور، ابزار بارگذاری و ویرایشگر محتوا بود) را به پایان رساند و در استراتژی ۲۰۱۰–۲۰۱۵، به مشکلات منتخب اجتماع روی آورد. این شامل شماری از بهبودها در ابزارهای ویرایشی می‌شد که ویرایشگر دیداری در کنار اعلان‌ها و سایر بهبود، از جملهٔ آن‌ها بودند. با این حال، هرگز قرار بر جایگزینی ویکی‌متن با این استراتژی نبوده‌است؛ ما هر دو سامانه را برای کمک به اجتماع در تداوم رساندن پروژه‌های ویکی‌مدیا به موفقیتی که اکنون از آن برخوردار هستند، در طولانی‌مدت به یک اندازه مهم می‌پنداریم.
تا دسامبر ۲۰۱۶، ما تقریباً در تمام ویکی‌های ویکی‌مدیا سه ویرایشگر اصلی محتوا را ارائه کرده‌ایم. آن‌ها از نظر ظاهر، گردش، عملکرد و در زمینهٔ راهنمایی و پشتیبانی برای کاربران ناسازگار هستند. یکی از این‌ها، ویرایشگر ویکی‌متن دسکتاپ مربوط به دورهٔ ۲۰۱۰ با نام ویکی‌ادیتور (WikiEditor) است. دیگری ویرایشگر دیداری در حالت‌های دسکتاپ و تلفن همراه و آخری، ویرایشگر ویکی‌متن تلفن همراه است.
از سال ۲۰۱۰، ما اطلاعات خوبی دربارهٔ چگونگی استفاده از نرم‌افزارمان، هم توسط کاربران جدید و هم توسط کاربران باتجربه، و آنچه که آنان مایل به تغییر آن در نرم‌افزار ویرایشی ما هستند، کسب کرده‌ایم. پژوهش‌های ما، نحوهٔ ساخت ویرایشگر دیداری پیرامون طراحی‌هایی که برای ویرایشگران به‌خوبی کار می‌کنند و به کاربران جدید نشانه‌های واضحی از چگونگی استفاده از آن را همزمان با باز گذاشتن دست کاربران باتجربه‌ای که استفاده از ویکی‌ادیتوری که از قبل با آن آشنایی دارند را ترجیح می‌دهند، نشان داده‌است. ما ترجیحات هرچند ناقص، اما مستحکمی را از کاربران جدید پیرامون طراحی، نشانه‌های روند کار و تجربهٔ کلی ویرایشگر دیداری مشاهده کرده‌ایم. ما همچنین در زمینهٔ مهندسی اطلاعات زیادی کسب کرده‌ایم و آن را به گونه‌ای ساخته‌ایم که بتوان از آن در حالت رایانه یا تلفن همراه در یک صفحه (مانند زمانی که بر روی «ویرایش مبدأ» کلیک می‌کنید) یا درون یک ابزار (مانند داخل ابزار Flow) و به شکلی که به ویژگی‌های دیگر نیز قابل تعمیم باشد، استفاده کرد.
داشتن سه سامانهٔ ناسازگار ویرایشی خوب نیست. این برای ویرایشگران جدید بد است؛ زیرا هر آنچه که دربارهٔ یک ویرایشگر آموخته‌اند، به ویرایشگرهای دیگر اعمال نمی‌شود (مانند ویرایش یک صفحهٔ بحث). این برای ویرایشگران باتجربه هم خوب نیست. چرا که آن‌ها پیش از آن که بتوانند مشکل کاربر تازه‌وارد را دریابند و بتوانند به او کمک کنند، باید پاسخ چندین پرسش را بیابند. این برای مدیران هم خوب نیست. زیرا آن‌ها باید به‌طور جداگانه نیازهای جامعهٔ خود را در هر یک از ویرایشگرها تعبیه کنند—یا در غیر این صورت دریابند که قادر به تعبیه‌کردن آن در برخی ویرایشگرها نیستند. این برای توسعه‌دهندگان اسکریپت‌ها و ابزارها هم خوب نیست. زیرا آن‌ها باید با حالت‌های مختلفی دست و پنجه نرم کنند (یا از آن‌ها صرف نظر کنند). این برای توسعه‌دهندگان هم خوب نیست. زیرا آن‌ها باید در زمان نیاز به رفع یک اشکال یا افزودن یک ویژگی جدید، قسمت‌های پیچیده را سه‌برابر بیشتر در نظر داشته‌باشند. و در نهایت این برای کمک‌کنندگان به بنیاد ویکی‌مدیا نیز خوب نیست. زیرا کمک‌های آن‌ها در زمینهٔ پشتیبانی از این کارهای چندگانهٔ موازی خرج می‌شود.
در نتیجه، ما در حال کار بر روی یک ویرایشگر ویکی‌متن جدید با نام ویرایشگر ویکی‌متن ۲۰۱۷ هستیم. این ویرایشگر یک تجربهٔ واحد، یکپارچه و سازگار میان حالت رایانه و تلفن همراه، و ویرایشگرهای دیداری و ویکی‌متنی را فراهم خواهد کرد. این ویرایشگر سکویی خواهد بود که می‌تواند در ویرایشگرهای دیگر تعبیه شود تا تجربهٔ استفاده از آن در موقعیت‌ها و حالت‌های محتوایی مختلف در نزدیک‌ترین حالت ممکن باشد. ما، بهترین تجربه‌ای که بتوانیم را به کاربران ارائه خواهیم داد و همزمان خرابی توابع موجود را به حداقل می‌رسانیم.
کاربرانی که به این ویرایشگر علاقه ندارند، در زمان آزمایشی بودن این ویژگی می‌توانند از آن استفاده نکنند و در زمان انتشار آن برای همگان، می‌توانند آن را به‌همراه ویرایشگر دیداری غیرفعال کنند. ویرایشگر ویکی‌متنی کنونی، دست کم در چند سال آینده جای دوری نخواهد رفت. همزمان با این که ما به تدریج آن را محو می‌کنیم، هرکس که به آن علاقه داشته‌باشد می‌توان به استفاده از آن ادامه دهد.
وضعیت و اهداف توسعه
This section shows the Editing team's thinking when they were actively developing this feature, from 2016 to 2018. It is retained for historical interest and probably does not reflect their current views or priorities. |
نسخهٔ اول (ویژگی آزمایشی)
ایجاد توازن در ویرایشگر ویکی‌متنی کنونی، یعنی ویکی‌ادیتور، با استفاده از همان نوار ابزار و همان دکمه‌ها در مکان یکسان با ویرایشگر دیداری به‌منظور فراهم‌کردن تجربه‌ای سازگار برای کاربران، از اهداف اولیهٔ پروژه بوده‌است. این یعنی دست کم فراهم‌کردن تمام کنترل‌ها در ویرایشگر ویکی‌متنی با استثناهای کم برای تعداد کمی از دکمه‌ها:
- ابزارهای اولیه (پررنگ، کج، امضا، پیوندها و تصاویر)؛
- ابزارهای پیشرفته (سرفصل‌ها، فهرست‌های گلوله‌ای، فهرست‌های شماره‌دار، بزرگ، کوچک، زیرنویس و بالانویس، نگارخانه‌ها و جدول‌ها)؛
- درج نویسه‌های ویژه؛ و
- یافتن و جایگزینی.
تمامی این موارد، به‌همراه تعداد زیادی از ابزارها که در ویرایشگر ویکی‌متنی کنونی موجود نبودند (مانند خط زدن، زیرخط، درج الگو و سایر موارد)، و ویژگی‌هایی نظیر تبدیل خودکار کدهای HTML چسبانده‌شده به ویکی‌متن، تا اوت ۲۰۱۶ تکمیل شده‌اند. ما همچنین به‌طور خاص ابزار یادکردساز خودکار «citoid» که امکان افزودن سریع ارجاع بر پایه نشانی اینترنتی یا شبر (DOI) را به کاربران می‌دهد را ارائه کرده‌ایم. این ابزار مشابه اما پیشرفته‌تر از ابزارهایی است که برخی ویکی‌ها نظیر ویکی‌پدیای انگلیسی هم‌اکنون برای خود نوشته‌اند و اکنون برای تمامی ویکی‌ها در دسترس خواهد بود.
ما علاوه بر بازبینی طراحی و آزمایش‌های کاربری ساختارمند، آزمایش‌های پرسش و پاسخ گسترده‌ای را نیز انجام داده‌ایم تا از عملکرد در حد انتظار این ویژگی‌ها اطمینان حاصل کنیم. آنگاه که از عملکرد مورد انتظار آن‌ها رضایت داشتیم و دیدیم که (دست کم) برای کاربران جدید مشکلی وجود نداشت، از طریق ویژگی آزمایشی برای دریافت بازخورد از کاربران باتجربه در تمامی سطوح اقدام کردیم.
نسخهٔ آزمایشی نهایی (پیش از انتشار عمومی)
نفع موجود در انتشار ابتدایی در قالب ویژگی آزمایشی این است که می‌توان بازخوردهای اولیه پیرامون چگونگی عملکرد این ویرایشگر جدید برای افراد را دریافت کرد. ما انتظار داریم که بازخوردها شامل پیشنهادات زیادی برای اعمال تغییرات باشند. شماری از بهبودها وجود دارند که ما در حال حاضر آن‌ها را مد نظر داریم. برخی از آن‌ها احتمالاً پیش از انتشار ویرایشگر ویکی‌متن جدید در خارج از حالت ویژگی آزمایشی، نیازمند بررسی هستند. برخی از آن‌ها از نظر فنی سخت هستند و در نتیجه به بعد موکول شده‌اند و همزمان سایر آن‌ها برای شکل‌دادن به ویژگی‌ها در کاربردی‌ترین حالت ممکن از بازخوردهای دنیای واقعی از سوی کاربران موجود بهره‌مند می‌شوند.
به‌عنوان دستهٔ اول (چالش‌هایی بزرگ)، ما باور داریم که لازم است به ویرایش بخش توجه کنیم که در آن کلیک کردن بر روی گزینهٔ ویرایش تنها بخش‌های کوچکی از صفحه و طراحی کاملاً واکنش‌گرا را برای ویرایش نمایش دهد تا مقیاس رابط کاربری در دستگاه‌های کوچک‌تر، که نمای بزرگ‌تری به کاربران نشان داده می‌شود، یا به‌دلایل دسترسی‌پذیری و سکویی دیگر، بتواند به‌شکلی تمیزتر بالا و پایین شود؛ این موارد این امکان را به ما می‌دهد که این ویژگی را در تلفن همراه نیز به‌عنوان یک نمونهٔ آزمایشی عرضه کنیم تا مطمئن شویم که برای تمامی ویرایشگران ما، و نه فقط کاربران نسخهٔ رایانه، به‌درستی کار می‌کند.
به‌عنوان دستهٔ دوم (نیازمند بازخورد)، لازم خواهد بود که راهنمای درون ویرایشگر را ارائه کنیم تا کاربران در میان فرایند ویرایش، از زمانی که برای نخستین بار بر روی گزینهٔ ویرایش کلیک می‌کنند و نیز در مراحل بعدی در طول تجربهٔ ویرایش آن‌ها، از راهنمایی‌ها بهره‌مند شوند. در حال حاضر، ویرایشگر ویکی‌متنی از یک زبانهٔ «راهنما» به‌همراه برخی راهنماهای مختصر دربارهٔ ویکی‌متن برخوردار است؛ در ویرایشگر دیداری، ما پیوندی به راهنمای کاربر را قرار داده‌ایم که می‌توانیم آن را برای این منظور مورد استفاده قرار دهیم. نحوهٔ عملکرد آن، و نکات برجستهٔ آن، احتمالاً همان چیزی است که بسیاری از اعضای اجتماع‌های ما ایده‌های پیشرفته‌ای دربارهٔ آن دارند. همچنین لازم است که ما نحوهٔ گسترش این ویرایشگر توسط ابزارها را تمزیکاری کنیم؛ چرا که یکپارچه‌سازی این ویرایشگر جدید در حال حاضر پیچیده و گیج‌کننده است. این موضوع باعث می‌شود که تبدیل برخی ابزارها سخت از آن چیزی باشد که باید باشد. بسیاری از جوامع ویکیایی به ابزارهایی خاص وابسته هستند تا سرعت جریان کار خود را افزایش دهند، و مهم است که ما قابلیت آزمایش انعطاف‌پذیر با بهبودهایی نظیر این را برای ویکی‌ها حفظ کنیم.
طبیعتاً هر تغییری در این مقیاس جریان کار برخی از کاربران را احتمالاً مختل خواهد کرد و با موارد حاشیه‌ای مرتبط که از قلم افتاده‌اند، مشکلاتی خواهد داشت. ما امیدواریم که در هفته‌ها و ماه‌های آینده پس از انتشار ویژگی آزمایش، بتوانیم این موارد را یافته و مد نظر قرار دهیم.
خواستنی‌ها
در کنار موارد فوق، ویژگی‌های جدید دیگری هستند که ما در صورت امکان به ارائهٔ آن‌ها علاقه داریم، اما ممکن است توسعهٔ آن‌ها بسیار هزینه‌بر بوده یا برای کاربران بسیار کند باشند و در نتیجه در برنامه‌ریزی ابتدا منظور نشده‌اند. یکی از ویژگی‌هایی که به ارائهٔ آن علاقه‌مند هستیم، ذخیرهٔ پیش‌نویس‌های محلی خودکار همزمان با ویرایش توسط کاربران است تا در صورت بروز مشکل برای مرورگر یا رایانهٔ آن‌ها، یا از دست رفتن برق در میانهٔ ویرایش، بتوانند به‌جای آغاز مجدد، کار خود را از همان مرحله از سر بگیرند. این امر، کاربران را از وقایع ناامیدکننده و غیر معمول، نجات می‌دهد و به‌طور ویژه به کمک افرادی می‌آید که از رایانه‌های قدیمی یا اتصال اینترنتی ضعیف استفاده می‌کنند.
یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌هایی که معمولاً مورد بحث قرار می‌گیرد، برجسته‌سازی نحوی در ویکی‌متن است که به افراد کمک می‌کند تا محتوای متنی صحیح برای آنچه در حال مشاهدهٔ آن هستند را بیابند. این ویژگی در واقع در سال ۲۰۱۱ برای ویرایشگر ویکی‌متن کنونی ساخته شد، اما ما مجبور شدیم آن را کنار بگذاریم؛ زیرا پیچیدگی بالای ویکی‌متن باعث می‌شود که این ویژگی برای بیشتر کاربران به‌کندی عمل کند. پنج سال بعد، دستگاه‌های مورد استفادهٔ بیشتر کاربران کمی سریع‌تر از دستگاه‌هایی خواهد بود که در آن زمان از آن‌ها استفاده می‌کردند، و این موضوع کمی به سرعت این ویژگی کمک خواهد کرد. همچنین احتمالاً ارزش خواهد داشت که قابلیت‌های خود در بهبود عملکرد یک ویژگی جهت انجام این کار در صورت ساده‌سازی انواع ویکی‌متنی که سعی داریم آن را برجسته‌سازی کنیم را بیازماییم.
(در حال حاضر، برجسته‌سازی نحوی توسط برجسته‌ساز نحو یادآوری نقطه‌ها و WikEd، که در برخی از ویکی‌ها در قالب ابزار در دسترس است، ارائه می‌شود). برجسته‌سازی نحوی همچنین در ویرایشگر ویکی‌متن ۲۰۱۷ با استفاده از Extension:CodeMirror معرفی شده‌است (gerrit:343878).
یک ویژگی پیچیده‌تر و مستعدتر برای خطا نسبت به برجسته‌سازی نحوی، که در عین حال احتمالاً کاربردی‌تر هم خواهد بود، قابلیتی برای تا شدن ساختارهای ویکی‌متن در بلوک‌ها است تا کاربران بتوانند به‌سادگی و بدون نیاز به مطالعهٔ آن‌ها، از چیزهایی که قصد ویرایششان را ندارند چشم‌پوشی کنند. برای مثال، فراخوانی‌های طولانی جعبه‌های اطلاعات یا یادکردها را می‌توان تا زمانی که نیاز به ویرایش آن‌ها باشد، در بلوک‌هایی مخفی کرد. این فناوری‌هایی که ما برای ویرایشگر دیداری ایجاد کرده‌ایم، به‌طور ویژه متناسب با فراهم‌کردن این حالت از استفاده به شکلی قابل اعتماد هستند و در نتیجه می‌توانند یکی گزینه‌های ما برای انجام باشند. باری دیگر، همانند برجسته‌سازی نحوی، ممکن است لازم باشد به‌دلیل پیچیدگی‌های ویکی‌متن از آن صرف نظر کنیم تا در عوض بتوانیم چیزی با عملکرد خوب و کاربردی را برای بیشتر کاربران خود فراهم کنیم.
یکی دیگر از ویژگی‌های خوبی که می‌توانیم ارائه دهیم، این است که در زمان ذخیره با استفاده از دو یا سه دکمه، از کاربران بخواهیم تا بر پایهٔ فعالیت‌های اخیر خود، خلاصه ویرایش‌هایی با یک کلیک را اضافه کنند. این نوع از ویژگی در برخی از ویکی‌ها در قالب یک ابزار دارای مجبوبیت است و ارائهٔ آن به تمام کاربران در تمام ویکی‌ها بدون نیاز به داشتن یک ابزار برای کمک به راه‌اندازی و نگهداری از آن‌ها، مفید خواهد بود.
منابع
- یک ماکت طراحی اولیه و خام از آوریل ۲۰۱۶ در اینجا در دسترس است. برای مشاهدهٔ ویرایشگر ویکی‌متن، روی آیکون براکت‌ها در بالا سمت راست صفحه کلیک کنید.
- یک ویدئوی دموی خام نیز از میانه‌های مهٔ ۲۰۱۶ در https://www.youtube.com/watch?v=jgd2ZHOZGBE در دسترس است.
- دموی ویدئویی ویرایشگر ویکی‌متن ۲۰۱۷ از ویترین اعتبار دسامبر ۲۰۱۶
- نسخهٔ کنونی را می‌توان از طریق ویژگی‌های آزمایشی در Special:Preferences#mw-prefsection-editing-editor مشاهده کرد؛ گزینهٔ «ویرایشگر جدید ویکی‌متن» را فعال کنید، (برای مثال) به https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?veaction=editsource بروید و ظاهر آن را در حالت‌های مختلف مشاهده کنید.
- فعال‌سازی «ویرایشگر ویکی‌متن ۲۰۱۷» برای افزونهٔ «ویرایشگر دیداری»
جستارهای وابسته
- به‌روزرسانی وضعیت دربارهٔ نرم‌افزار ویرایشی، ژوئن ۲۰۱۶
- صفحهٔ بازخورد
- Extension:CodeMirror - ویژگی آزمایشی برای برجسته‌سازی نحوی ویکی‌متن
- روش دیداری جدید برای نمایش تغییرات صفحه
- 2017 wikitext editor performance improvements