Al-Khawarizmi
Muḥammad bin Mūsā al-Khwārizmī (Bhâsa Arab: ابوجعفر محمد بن موسی خوارزمی ) èngghi panèka sala sèttong Muslim sè ahli ḍâlem bânnya' biḍâng (polimatik) akadhi matematika, astronomi, astrologi, bân geografi sè asalla ḍâri Kufah, Irak. Bhâbhâr sakètar taon 780 masehi è Khwarezmia (samangkèn Khiva, Uzbekistan) bân sèdhâ sakètar taon 850 è Bagdad. Ambhis salanjhâng oḍi'na, al-Khwārizmī dhâddhi ghuru è sakolaan kahormatan è Bagdad sè èpamaddhek bân Khalifah Bani Abbasiyah Ma'mun Ar-Rasyid, tempatta beliau ajhâr èlmu alam bân matematik, termasuk ajhâr terjemahan naskah Sanskerta bân Yunani.
 | |
| Asmana ḍâlem bhâsa asli | (ar) أبو عبد الله محمد بن موسى الخوارزمي  |
|---|---|
| Carèta oḍi' | |
| Èlahèraghi | (ar) محمد بن موسى الخوارزمي <abbr title="Kira-kira (id)  ">k. 780 nilai tidak diketahui |
| Sèdhâ | <abbr title="Kira-kira (id) ">k. 850 (69/70 taon) nilai tidak diketahui |
| Data pribadi (id) | |
| Aghâma | Islam bi' Islam Sunni (id) |
| Kegiatan (id) | |
| Spesialisasi (id) | Astronomi, Matematika, aljabar (id) , Angka India (id) , aritmetika (id) , trigonometri (id) , Geografi bi' ilmu kebumian (id) |
| Pekerjaan (id) | Matematikawan (id) , astronom (id) , ahli geografi (id) , filsuf (id) , penerjemah (id) bi' sejarawan (id) |
| Periode | Zaman Kejayaan Islam (id) |
| Periode aktif (id) | 813 – 846 |
| Bekerja di (id) | Rumah Kebijaksanaan (id) |
| Karya kreatif (id) | |
Karya terkenal (id)
| |
Bukuna sè lu-ghâllu, Al Kitab al Muhtasar fii Hisaab al jabr wa'l Muqabaala, èngghi panèka buku lu-ghâllu sè nerrangaghi solusi sistematik ḍâri persamaan linear bân persamaan kuadrat. saèngghâ beliau èsambhât kalabân Bapa' Aljabar. Al-Khwārizmī jughân ghâḍhuwân peran pentèng ḍâlem makennal'aghi angka arab lebât karjâ Kitāb al-Jam'a wal-I-tafrīq bi-ḥisāb al-Hind sè ghu'-agghu' èadopsi mènangka angka standar sè èangghuy è bânnya' bhâsa kamodiyân èkennal'aghi mènangka Sistem Penomoran Posisi Desimal è dhunnya bârâ' kateppadhân abad ka-12. beliau mabeccè' bân mapaḍhân Geografi Ptolemeus sè bhâghussa paḍâ bân nyerrat serratan tentang astronomi bân astrologi.
Biografi
beccè'Sakonè' sè bisa èkaonèngè ḍâri kaoḍi'anna, sapanèka jughân lokasi kennengan bhâbhâr èpon. Asalla asmana pola ḍâri Khawarizm (Khiva) sè bâḍâ è Provinsi Khurasan teppa' jhâman kakuasaan Bani Abbasiyah (samangkèn Xorazm, sala sèttong provinsi Uzbekistan). Gelar èpon èngghi panèka Abū ‘Abdu llāh (Bhâsa Arab: أبو عبد الله) otabâ Abū Ja’far.
Ḍâlem Kitāb al-Fihrist Ibnu an-Nadim, èpangghi sejarah singkatta, asareng kalabân karjâ-karjâ serradhânna. Al-Khawarizmi abhândhreng ambhis sadhâjâ lalakonna antara 813-833. Salastarèna Islam lebbhu ḍâ' ka Persia, Baghdad dhâddhi pusat èlmu bân perdhâghângan, bânnya' sadhâghâr bân ilmuan ḍâri Cina bân India lalana ka kottha panèka, sè jughân èlakonè sareng beliau.
Karjâ
beccè'Kètab I: Aljabar
beccè'Al-Kitāb al-mukhtaṣar fī ḥisāb al-jabr wa-l-muqābala (Arab: الكتاب المختصر في حساب الجبر والمقابلة otabâ Kètab sè arangkum Pengitongan Pelengkapan bân Penyeimbangan) èngghi panèka buku matematika sè èserrat taon 830. Kètab panèka arangkum definisi aljabar. Hasèl terjemahan ke ḍâlem bhâsa latin èkennal kalabân Liber algebrae et almucabala
Ḍâlem kètab kasebbhut nerragaghi penyelesaian persamaan linear bân kuadrat kalabân marèngkes persamaan dhâddhi sala sèttong ḍâri mennem bângon standar (b bân c è bâbâ panèka abâkkèle bilangan bulat positif)
- kuadrat paḍâ bân akar (ax² = bx)
- kuadrat paḍâ bân bilangan konstanta (ax² = c)
- akar paḍâ bân konstanta (bx = c)
- kuadrat bân akar paḍâ bân konstanta (ax² + bx = c)
- kuadrat bân konstanta paḍâ bânakar (ax² + c = bx)
- konstanta bân akar akar paḍâ bân kuadrat (bx + c = ax²)
Buku 2: Dixit algorizmi
beccè'Buku laèn ḍâri al-Khawārizmī èngghi panèka tentang aritmetika, sè ghi' bâḍâ ḍâlem bhâsa latèn, nangèng ampon èlang ḍâri Bhâsa Arab sè aslina. Translasi èghârâp è abad ka-12 so Adelard of Bath, sè jughân aterjemah'aghi tabel astronomi è taon 1126.
Buku 3: Rekonstruksi Planetarium
beccè'Peta abad ka-15 sè adhâsar Ptolemeus mènangka perbândhingan.
Buku sè kapèng tello'na sè èkennal èngghi panèka Kètab ṣūrat al-Arḍ (Bhâsa Arab:كتاب صورة الأرض "Buku Pemandangan Dunnya" otabâ "Kenampakan Bhumè" èterjemah'aghi oleh Geography), sè lastarè è taon 833 èngghi panèka obâân bân panyampornaan Geografi Ptolemeus, aèssè ḍâftar 2402 koordinat ḍâri kottha-kottha bân kennengan geografis laènna ngèrèng perkembangan umum.
Buku 4: Astronomi
beccè'Kampus Corpus Christi MS 283
Buku Zīj al-sindhind (Bhâsa Arab زيج "tabel astronomi”) èngghi panèka karjâ sè aèsse 37 simbol ḍâri kalkulasi panangghâlân astronomi bân 116 tabèl kalabân kalènderial astronomial bân ḍata astrologial sè bhâgussa paḍâ bân ḍata sè èako samangkèn.
Buku 5: Kalender Yahudi
beccè'Al-Khawārizmī jughân nyerrat tentang panangghâlân Yahudi (Risāla fi istikhrāj taʾrīkh al-yahūd "Panoddhu' Panangghâlân Yahudi") sè nerrangaghi 19-taon siklus interaksi, hokom sè ngator è arè ponapa ḍâri saminggu bulân Tishrī èmulai; ngètong interval antara jâman Yahudi (penciptaan Adam) bân jâman Seleucid; bân marèngè hokom tentang bujur mata'arè bân bulân nganghem Kalènder Yahudi. Paḍâ sareng sè èpangghi bân al-Biruni bân Maimonides.
Karjâ laènna
beccè'Beberapa manuskrip Arab è Berlin, Istanbul, Tashkent, Kairo bân Paris aèssè pendekatan matèrial sè mungkin asalla ḍâri al-Khawarizmī. Manuskrip è Istanbul aèssè tentang sundial, sè èsambhât ḍâlem Fihirst. Karjâ laèn, akadhi determinasi arah Mekka èngghi panèka sala sèttong astronomi sferik.
Duwâ' karjâ aèssè tentang ghulagghu (Ma’rifat sa’at al-mashriq fī kull balad) bân determinasi azimut ḍâri tènghi (Ma’rifat al-samt min qibal al-irtifā’ ).
Beliau jughân nyerrat 2 buku tentang pangagheman bàn parakitan astrolab. Ibnu al-Nadim ḍâlem kètab al-Fihrist (sèttong indeks ḍâri bhâsa Arab) jughân nyambhât Kètab ar-Ruḵāma(t) (buku sundial) bân kètab al-Tarikh (buku sejarah) nangèng 2 sè ahèr èsambhât ampon sèrna.