Хомер

Хомер (грчки: Ὅμηρος Hómēros) — легендарен (или можеби митски) ран грчки поет и рапсодист традиционално славен како автор на големите грчки епови Илијада и Одисеја, комичниот мини-еп „Батрахомиомахија“ ("Војната на Жабецот и Глушецот"), корпусот Хомерови химни, и различни други изгубени или нецелосни дела како „Маргитес“. Неколку антички автори нему му го припишуваат целиот епски циклус, кој вклучува и натамошни поеми за Тројанската војна како и поемите за Едип и неговите синови.

Хомер (старогрчки: Ὅμηρος)
Идеализирана биста на Хомер од хеленистичко време. Британски музеј.
Живеел	~ VIII век п.н.е.
Влијанија	рапсодична усмена поезија
Влијаел на	класиката (западен канон)

Според традицијата, Хомер е слеп, и различни јонски градови се сметаат за негово родно место, но инаку неговата биографија е празна. Не се знае точно кога живеел. Херодот проценил дека Хомер живеел 400 години пред него, со што времето на Хомер го сместува околу 850 п.н.е.; додека други древни извори велат дека живеел во времето на Тројанската војна, на почеток на 12 век п.н.е.

Денес во науката „времето на Хомер“ или „Хомерово доба“ се нарекува периодот во кој се создадени еповите. Прифатено е дека „Илијада“ и „Одисеја“ се создадени околу 8 век п.н.е., односно „Одисеја“ неколку децении подоцна. Постојано се води дебата околу тоа дали истиот поет е автор и на „Илијада“ и „Одисеја“; а за останатите дела мнозинството се согласува дека се напишани подоцна.

Легендите за Хомер

Хомер и неговиот водач од Вилијам-Адолф Бугро (1825–1905). Сцена во која Хомер е на планината Ида, опколен со кучиња и воден од козарот Глаук. (Приказна раскажана во Псевдо-Херодот).

Хомер е грчко име и иако ништо со сигурност не се знае за него, низ историјата се давани детали за неговиот живот и местото на раѓање. Луцијан, во неговата Вистинска историја, за него вели дека е Вавилонец со име Тигранес, кој го зел името Хомер откако бил одведен како заложник (хомерос) од страна на Грците. Кога царот Хадријан го прашал пророчиштето во Делфи за Хомер, добил одговор дека Хомер е од Итака, син е на Епикаста и Телемах, ликови од Одисеја. Овие приказни биле вметнати во бројни верзии на животот на Хомер составени од времето на Александар па наваму. Најчесто се споменувало дека е роден во Јонија - регион во Мала Азија, во Смирна, или на островот Хиј, а дека умрел на островот Иос. Поврзаноста со Смирна најверојатно е поради легендата во која се вели дека неговото првобитно име било Мелесигенес („роден крај реката Мелес“, река која тече крај градот Смирна), а дека мајка му била нимфата Кретеис. Од еповите многу јасно се гледа дека имал големи познавања за географијата на Мала Азија.

Постојат различни толкувања на името на поетот: според едни извори значи собирач, според други заложник, или оној кој следи; оној кој е натеран да следи, или според некои дијалекти слеп. Од овде произлегуваат приказните дека бил заробеник или дека бил слеп. Дека Хомер бил слеп поет се споменува и во некои стихови од Химната за Аполон, третата од Хомерските химни со кои Тукидид го потврдувал ова тврдење. Историчарот Ефор го застапувал истово гледиште, а постоело и тврдење дека името му доаѓа од ho mḕ horṓn (ὁ μὴ ὁρῶν: „тој кој не гледа“).

Многумина научници сметаат дека името на поетот значи „собирач“ или „тој што ги собира песните заедно“. Според некои, „Хомер“ значи „оној што пее мелодии“ и танцува. Марчело Дуранте името Хомер го поврзува со епитетот на Зевс „бог на собирите“ и смета дека зад ова име стои архаичен збор за „повторно собирање“.

Хомер е опишан и како патувачки пејач. До нас доаѓа сликата за овој човек како за „слеп просјак пејач кој се дружел со неважни луѓе: чевлари, рибари, грнчари, морнари и со стари луѓе во пристанишни градови“. Од друга страна, пак, поемите ни даваат доказ за пејачи по дворовите на аристократијата.

Дела кои му се припишуваат на Хомер

Луѓето до шестиот и почетокот на петтиот век пред нашата ера под поимот „Хомер“ ја подразбирале „целата епска поезија во хексаметарски стихови“. Покрај Илијада и Одисеја на Хомер му се припишувале и многу други дела, вклучувајќи цел епски циклус. Овде се вклучени и други поеми за Тројанската војна, како Мала Илијада, Ностои, Киприја и Епигони, како и тебанските поеми за Едип и неговите синови. Меѓу другите дела, како целокупните Хомерски химни, комичниот мини-еп Батрахомјомахија („Војната меѓу жабите и глувците“) и Маргитес исто така му биле припишани нему, но денес се смета дека ова не може да е точно. Поемите Освојувањето на Ехалија и Фокаис биле исто така припишани на Хомер, но авторството на овие различни текстови е уште попроблематично.

Историчност на хомеровите епови и хомеровото општество

Грција според Илијадата

Научниците продолжуваат да дебатираат за прашања во однос на тоа дали Тројанската војна навистина се случила и ако е така, кога и каде - и до кој степен општеството прикажано од страна на Хомер е врз основа на неговото сопствено општество или на она кое дури и во времето на создавањето на песните било познато само како легенда. Хомеровите епови во голема мера се центрирани на истокот и центарот на Средоземното Море, со некои расфрлани наводи за Египет, Етиопија и други далечни земји, во воено општество кое наликувало на грчкиот свет пред хипотезираниот датум на создавањето на песните.

Според древната грчка хронологија, уништувањето на Троја беше датирано во 1184 година п.н.е.. Од XIX век постои голем научен скептицизам дека Троја или Тројанската војна воопшто постоеле, но во 1873 Хајнрих Шлиман објави на светот дека тој ги откри урнатините на хомеровата Троја во Хисарлик во модерна Турција. Некои современи научници сметаат дека уништувањето на Троја околу 1220 година п.н.е. е извор на митот за Тројанската војна, други сметаат дека поемата беше инспирирана од послични напади кои се случиле низ вековите.

Сепак, Хомер опишува обичаи кои не се карактеристични за секој историски период. На пример, неговите јунаци користеле бронзено оружје, покарактеристилно за бронзеното отколку за подоцнежното железно време во кое песните биле создадени; но сепак тие биле кремирани (пракса типична за железното време) наместо погребани (како што беше во бронзеното време).

Во Илијадата 10.260-265, Одисеј е опишан како носи шлем од заб на дива свиња. Вакви шлемови не биле носени во хомеровото време, но биле најчесто носени од аристократски војници помеѓу 1600 и 1150 година п.н.е.. Дешифрирањето на Линеарното писмо Б во 1950-тите од страна на Мајкл Вентрис и континуираната археолошка истрага го зголеми разбирањето на современите научници за егејската цивилизација, која во однос на многу нешта наликувала на древниот Близок Исток повеќе отколку на општеството што е опишано од страна на Хомер.

Хомеров јазик

Детали од Парнасот (насликан 1509-1510) од страна на Рафаел, прикажувајќи го Хомер како носи венец на слава на врвот на Планината Парнас, со Алигиери на неговата десна страна и Вергилиј на неговата лева страна

Хомеровите епови се напишани на вештачки литературен јазик или 'Кунстспрахе' кој се користел само во епската хексаметарска поезија. Хомеровиот јазик покажува одлики на повеќе регионални грчки дијалекти и периоди, но е фундаментално врз основа на јонскиот, во согласност со традицијата според која Хомер бил од Јонија. Лингвистичката анализа укажува на тоа дека Илијадата беше составена малку пред Одисејата и дека хомеровата формула ги презервира постарите одлики за разлика од другите делови на песните.

Хомеров стил

Хомеровите поеми биле составени во неримуван дактилски хексаметар; античкиот грчки метар се фокусираше на квантитетот наместо на нагласувањето. Хомер често користел сет од фрази како епитети ('лукав Одисеј', 'зора со розови прсти', 'Атена со очи на був' итн.), хомерова формула ('и потоа му/и одговори [нему/нејзе], 'Агамемнон, кралот на мажите', 'и почна тој/таа да зборува'), компарација, типични сцени, прстенски состав и повторување. Овие навики се карактеристични за оралната поезија. На пример, главните зборови на хомеровата реченица обично се поставени кон почетокот, додека писмените поети како Вергилиј или Милтон користат подолги и покомплицирани синтаксички структури. Хомер потоа ги проширува овие идеи во следните клаузули; оваа техника се нарекува паратаксис.

Таканаречените "типични сцени" (typischen Scenen), биле именувани од страна на Валтер Аренд во 1933 година. Тој истакна дека често кога Хомер опишувал често повторливи активности како што се јадењето, молењето, борењето и облекувањето, користел блокови на сет од фрази во низа, кои потоа биле елаборирани од страна на поетот. 'Аналитичарската' школа ги смета овие повторувања како нехомерични, а Аренд ги толкува философски. Пери и Лорд, истакнуваат дека овие конвенции постојат и во многу други култури.

"Прстенест состав" или чијастичка структура (кога некоја фраза или идеја се повторува како на почетокот така и на крајот од приказната, или серија на идеи кои прво се појавуваат во редоследот А, Б, В... потоа се претставуваат како ...В, Б, A) е забележана во хомеровите епови. Мислењето се разликува во однос на тоа дали овие појави се свесни уметнички техники, мнемонички техники или спонтана одлика на човековото раскажување.

И двете хомерови поеми започнуваат со повикувањето на Музата. Во Илијадата, поетот ја повикува за да пее за "гневот на Ахил", а во Одисејата тој побара од неа да пее за "човекот со многу начини". Сличен почеток подоцна беше користен и од страна на Вергилиј во неговата Енеида.

Текстуално пренесување

Читајќи го Хомер (1885), од Лоренс Алма-Тадема

Усно пренесените хомерови песни биле запишани помеѓу 8 и 6 век пред нашата ера. Некои научници веруваат дека тие биле диктирани од самиот поет.

Други научници, како што се Григориј Наги сметаат дека, откако песните биле создадени во 8 век, тие биле усно пренесувани со мало отстапување сè додека тие не биле запишани во 6 век. По текстуализацијата, песните биле поделени во 24 рапсодии, денес наречени книги и означени со букви од грчката азбука. Овие поделби веројатно датираат од пред 200 година п.н.е. и е можно да биле направи од страна на Хомер.

Во антиката нашироко се сметаше дека хомеровите песни биле собрани и организирани во Атина од страна на тиранинот Песистрат (кој умрел во 528/7 година п.н.е.), во познатата 'Песистратска рецензија'. Од околу 150 година п.н.е. текстот се чини дека станал релативно стабилизиран. По воспоставувањето на Александриската библиотека, хомеровите научници, како што се Зенодот од Ефес, Аристофан од Византија и особено Аристарх од Самотраки помогнале да се воспостави канонскиот текст.

Првото печатено издание на Хомер било создадено во 1488 во Милано. Денес научниците користат средновековни ракописи, папируси и други извори; некои се залагаат за 'мулти-текстуален' приказ, наместо да се решат за еден дефинитивен текст. Изданието на Артур Лудвих од 19 век главно го следи примерот на Аристарх, додека тоа на ван Тил (1991,1996) е врз основа на средновековната вулгата. Другите, како што се Мартин Вест (1998-2000 година) или Т. В. Ален се некаде помеѓу овие две екстремности.

Значење и влијание

Аристотел во неговата Поетика запишал дека Хомер бил уникатен меѓу поетите од неговото време. Во четвртото пеење од „Пеколот“, Данте го нарекува Хомер „крал над поетите“. Во прологот на „Гаргантуа“, Франсоа Рабле вели дека Хомер, кога ги пишувал „Илијада“ и „Одисеја“, воопшто не мислел на алегориите коишто подоцна му ги препишале Плутарх, Хераклит, Еустат и другите. Според Џакомо Леопарди, кај Хомер сè е неизвесно и некако пријатно неодредено, како во однос на неговата поезија така и во поглед на личноста. Леопарди го нарекува Хомер „татко и траен првак меѓу сите поети на светот“, велејќи дека овие две својства не можат да се пронајдат кај ниту еден друг уметник или научник. Според него, од времето на Хомер до денес, сè се усовршило, само не поезијата.

Сепак, постојат и негативни ставови во поглед на творештвото на Хомер. Така, во дваесет и петтата глава на „Кандид“, преку зборовите на венецијанскиот благородник Пококуранте, Волтер го критикува Хомер, опишувајќи ја „Илијада“ со следниве зборови: „постојано повторување на борбите кои личат една на друга, боговите кои постојано прават нешто, а никогаш ништо не завршуваат до крај, Елена која е повод за војната и која едвај игра некаква улога, Троја која ја опсадуваат а никако да ја освојат, сето тоа до крајна мера ми се чинеше смртно здодевно“. Притоа, кога Пококуранте ги прашал учените луѓе, дали и ним книгата им е здодевна, сите му одговориле дека таа ги заспивала, но морале да ја чуваат во својата библиотека како споменик од минатото.

Поврзано

• Хомерово прашање
• Старогрчка митологија
• Итака
• Хектор
• Библиомантија

Избрана библиографија

Изданија

Текстови на хомерички грчки

• Demetrius Chalcondyles editio princeps, Florence, 1488
• the Aldine editions (1504 and 1517)
• 1st ed. with comments, Micyllus and Camerarius, Basel, 1535, 1541 (improved text), 1551 (incl. the Batrachomyomachia)
• Th. Ridel, Strasbourg, c. 1572, 1588 and 1592.
• Wolf (Halle, 1794–1795; Leipzig, 1804 1807)
• Spitzner (Gotha, 1832–1836)
• Bekker (Berlin, 1843; Bonn, 1858)
• La Roche (Odyssey, 1867–1868; Iliad, 1873–1876, both at Leipzig)
• Ludwich (Odyssey, Leipzig, 1889–1891; Iliad, 2 vols., 1901 and 1907)
• W. Leaf (Iliad, London, 1886–1888; 2nd ed. 1900–1902)
• William Walter Merry and James Riddell (Odyssey i–xii., 2nd ed., Oxford, 1886)
• Monro (Odyssey xiii–xxiv. with appendices, Oxford, 1901)
• Monro and Allen (Iliad), and Allen (Odyssey, 1908, Oxford).
• D.B. Monro and T.W. Allen 1917–1920, Homeri Opera (5 volumes: Iliad = 3rd edition, Odyssey = 2nd edition), Oxford. ISBN 0-19-814528-4, ISBN 0-19-814529-2, ISBN 0-19-814531-4, ISBN 0-19-814532-2, ISBN 0-19-814534-9
• H. van Thiel 1991, Homeri Odyssea, Hildesheim. ISBN 3-487-09458-4, 1996, Homeri Ilias, Hildesheim. ISBN 3-487-09459-2
• M.L. West 1998–2000, Homeri Ilias (2 volumes), Munich/Leipzig. ISBN 3-598-71431-9, ISBN 3-598-71435-1
• P. von der Mühll 1993, Homeri Odyssea, Munich/Leipzig. ISBN 3-598-71432-7

Интерлинеарни преводи

• The Iliad of Homer a Parsed Interlinear, Handheldclassics.com (2008) Text ISBN 978-1-60725-298-6

Англиски преводи

Ова е делумна список на преводите на англиски јазик од хомеровата Илијада и Одисеја .

• Augustus Taber Murray (1866–1940)
  • Homer: Iliad, 2 vols., revised by William F. Wyatt, Loeb Classical Library, Harvard University Press (1999).
  • Homer: Odyssey, 2 vols., revised by George E. Dimock, Loeb Classical Library, Harvard University Press (1995).
• Robert Fitzgerald (1910–1985)
  • The Iliad, Farrar, Straus and Giroux (2004) ISBN 0-374-52905-1
  • The Odyssey, Farrar, Straus and Giroux (1998) ISBN 0-374-52574-9
• Robert Fagles (1933–2008)
  • The Iliad, Penguin Classics (1998) ISBN 0-14-027536-3
  • The Odyssey, Penguin Classics (1999) ISBN 0-14-026886-3
• Stanley Lombardo (b. 1943)
  • Iliad, Hackett Publishing Company (1997) ISBN 0-87220-352-2
  • Odyssey, Hackett Publishing Company (2000) ISBN 0-87220-484-7
  • Iliad, (Audiobook) Parmenides (2006) ISBN 1-930972-08-3
  • Odyssey, (Audiobook) Parmenides (2006) ISBN 1-930972-06-7
  • The Essential Homer, (Audiobook) Parmenides (2006) ISBN 1-930972-12-1
  • The Essential Iliad, (Audiobook) Parmenides (2006) ISBN 1-930972-10-5
• Barry B. Powell (b. 1942)
  • "Iliad", Oxford University Press (2013) ISBN 978-0-19-932610-5
  • "Odyssey", Oxford University PressI (2014) ISBN 978-0-19-936031-4
  • "Homer's Iliad and Odyssey: The Essential Books", Oxford University Press (2014) ISBN 978-0-19-939407-4
• Samuel Butler (1835–1902)
  • The Iliad, Red and Black Publishers (2008) ISBN 978-1-934941-04-1
  • The Odyssey, Red and Black Publishers (2008) ISBN 978-1-934941-05-8
• Herbert Jordan (b. 1938)
  • Iliad, University of Oklahoma Press (2008) ISBN 978-0-8061-3974-6 (soft cover)

Општи дела за Хомер

• Carlier, Pierre (1999). Homère (француски). Paris: Les éditions Fayard. ISBN 2-213-60381-2.
• de Romilly, Jacqueline (2005). Homère (5. изд.). Paris: Presses Universitaires de France. ISBN 2-13-054830-X.
• Fowler, Robert, уред. (2004). The Cambridge Companion to Homer. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-01246-5.
• Latacz, J.; Windle, Kevin, Tr.; Ireland, Rosh, Tr. (2004). Troy and Homer: Towards a Solution of an Old Mystery. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-926308-6. In German, 5th updated and expanded edition, Leipzig, 2005. In Spanish, 2003, ISBN 84-233-3487-2. In modern Greek, 2005, ISBN 960-16-1557-1.
•  Monro, David Binning (1911). „Homer“ . Encyclopædia Britannica. 12 (11. изд.). стр. 626–39.
• Morris, Ian; Powell, Barry B., уред. (1997). A New Companion to Homer. Leiden: Brill. ISBN 90-04-09989-1.
• Powell, Barry B. (2007). Homer (2. изд.). Malden, MA; Oxford, UK; Carlton, Victoria: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-5325-6.
• Vidal-Naquet, Pierre (2000). Le monde d'Homère (француски). Paris: Perrin. ISBN 2-262-01181-8.
• Wace, A.J.B.; F.H. Stubbings (1962). A Companion to Homer. London: Macmillan. ISBN 0-333-07113-1.

Влијателни читања и толкувања

• Auerbach, Erich (1953). Mimesis: The Representation of Reality in Western Literature. Chapter 1. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-11336-X. (orig. publ. in German, 1946, Bern)
• de Jong, Irene J.F. (2004). Narrators and Focalizers: the Presentation of the Story in the Iliad (2. изд.). London: Bristol Classical Press. ISBN 1-85399-658-0.
• Edwards, Mark W. (1987). Homer, Poet of the Iliad. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-3329-9.
• Fenik, Bernard (1974). Studies in the Odyssey. Hermes, Einzelschriften 30. Wiesbaden: Steiner.
• Finley, Moses (2002). The World of Odysseus. New York: New York Review of Books. ISBN 978-1-59017-017-5.
• Nagy, Gregory (1979). The Best of the Achaeans: Concepts of the Hero in Archaic Greek Poetry. Baltimore; London: Johns Hopkins University Press.
• Nagy, Gregory (2010). Homer: the Preclassic. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-95024-5.

Коментари

• Илијада:
  • P.V. Jones (ed.) 2003, Homer's Iliad. A Commentary on Three Translations, London. ISBN 1-85399-657-2
  • G. S. Kirk (gen. ed.) 1985–1993, The Iliad: A Commentary (6 volumes), Cambridge. ISBN 0-521-28171-7, ISBN 0-521-28172-5, ISBN 0-521-28173-3, ISBN 0-521-28174-1, ISBN 0-521-31208-6, ISBN 0-521-31209-4
  • J. Latacz (gen. ed.) 2002 Homers Ilias. Gesamtkommentar. Auf der Grundlage der Ausgabe von Ameis-Hentze-Cauer (1868–1913) (6 volumes published so far, of an estimated 15), Munich/Leipzig. ISBN 3-598-74307-6, ISBN 3-598-74304-1
  • N. Postlethwaite (ed.) 2000, Homer's Iliad: A Commentary on the Translation of Richmond Lattimore, Exeter. ISBN 0-85989-684-6
  • M.W. Willcock (ed.) 1976, A Companion to the Iliad, Chicago. ISBN 0-226-89855-5
• Одисеја:
  • A. Heubeck (gen. ed.) 1990–1993, A Commentary on Homer's Odyssey (3 volumes; orig. publ. 1981–1987 in Italian), Oxford. ISBN 0-19-814747-3, ISBN 0-19-872144-7, ISBN 0-19-814953-0
  • P. Jones (ed.) 1988, Homer's Odyssey: A Commentary based on the English Translation of Richmond Lattimore, Bristol. ISBN 1-85399-038-8
  • I.J.F. de Jong (ed.) 2001, A Narratological Commentary on the Odyssey, Cambridge. ISBN 0-521-46844-2

Датирање на хомеровите песни

• Janko, Richard (1982). Homer, Hesiod and the Hymns: Diachronic Development in Epic Diction. Cambridge Classical Studies. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23869-2.

Дополнителна литература

• Buck, Carl Darling (1928). The Greek Dialects. Chicago: University of Chicago Press.
• Evelyn-White, Hugh Gerard (tr.) (1914). Hesiod, the Homeric hymns and Homerica. The Loeb Classical Library. London; New York: Heinemann; MacMillen.
• Ford, Andrew (1992). Homer : the poetry of the past. Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN 0-8014-2700-2.
• Graziosi, Barbara (2002). Inventing Homer: The Early Perception of Epic. Cambridge Classical Studies. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kirk, G.S. (1962). The Songs of Homer. Cambridge: Cambridge University Press.
• Liddell, Henry George; Scott, Robert (1940). A Greek-English Lexicon (Revised. изд.). Oxford: Clarendon Press; Perseus Digital Library.
• Murray, Gilbert (1960). The Rise of the Greek Epic (Galaxy Books. изд.). New York: Oxford University Press.
• Schein, Seth L. (1984). The mortal hero : an introduction to Homer's Iliad. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-05128-9.
• Silk, Michael (1987). Homer: The Iliad. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-83233-0.
• Smith, William, уред. (1876). A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Vol. I, II & III. London: John Murray.

Надворешни врски

Викицитат има збирка цитати поврзани со:

Хомер

• Works by Homer at Perseus Digital Library
• Хомер — Енциклопедија Британика (англиски)
• Дела од Homer на проектот „Гутенберг“
• Дела од или за Хомер на Семрежниот архив
• Дела од Хомер на LibriVox (аудиокниги во јавна сопственост)
• Homer; Murray, A.T. The Iliad with an English Translation (старогрчки и англиски). I, Books I–XII. London; New York: William Heinemann Ltd.; G.P. Putnam's Sons; Internet Archive.
• The Chicago Homer Архивирано на 4 октомври 2014 г.
• Daitz, Stephen (reader). „Homer, Iliad, Book I, lines 1–52“. Society for the Reading of Greek and Latin Literature (SORGLL). Архивирано од изворникот на 2011-05-11. Посетено на 2018-03-03.
• Heath, Malcolm (May 4, 2001). „CLAS3152 Further Greek Literature II: Aristotle's Poetics: Notes on Homer's Iliad and Odyssey“. Department of Classics, University of Leeds; Internet Archive. Архивирано од изворникот на September 8, 2008. Посетено на 2014-11-07.
• Bassino, Paola (2014). „Homer: A Guide to Selected Sources“. Living Poets: a new approach to ancient history. Durham University. Посетено на November 18, 2014.