Википедија

Тарашкевица

Тарашкиевица или Белоруски класичен правопис[1][2][3] (белоруски: тарашкевіца, клясычны правапіс[4][5][6]) е правописна варијанта на белорускиот јазик, која е заснована на современиот белоруски јазик. Оваа прва стандардизирана форма на јазикот била направена од Бранислав Тарашкиевич во 1918 година и била во официјална употреба во Белорусија сè до белоруската правописна реформа од 1933 година.[7][8][9][10][11][12][13][14][15][16] Од 1933, Тарашкиевицата била неформално користена во Белорусија и од белоруската дијаспора. Во потесна смисла на зборот, Тарашкиевицата се смета за јазична норма.[17][18]

Корица на „Белоруска граматика за училиште“ од Б. Тарашкиевич.
Белоруски јазик
Беларуская мова
„Белоруска граматика“
современ и класичен
Кутијава:

Името потекнува од презимето на Бранслав Тарашкиевич и се користи за да се истакне сличноста со работата на Тарашкиевич и се претпоставува дека овој поим се појавил пред Втората светска војна.[10] Во 1994 година била воведена друга терминологија, класичен правопис, од страна на Винцик Вјачорка, кој е промотор и автор на современата кодификација на тарашкиевицата.[19] Во 2005 година со објавувањето на „Белорускиот класичен правопис“, современата кодификација на нормата била направена. Во 2007 година тарашкиевицата добила свој интернет код, tarask, односно целосниот код be-tarask.[20]

Правописни разлики

уреди
официјален правопис тарашкиевица
азбука
азбуката од 1918 азбуката од 1918 година, но во 2005 година се вовела уште една бука, буквата ґ, кој го претставува гласот [ɡ].
асимилирање на омекнувањето на согласки
правописна форма не го означува омекнувањето.
пр. снег, з’ява, дзве.		 омекнувањето се врши со употреба на мек знак.
пр. сьнег, зьява, дзьве.
фонетски правопис
општо гледано е ограничен на неакцентирани самогласки.
пр. стагоддзе, не толькі, тэатр.		 широко распространет
пр. стагодзьдзе, ня толькі, тэатар.
транслитерација на странски имиња и зборови
слоговите [la], [lo], [lu]
најмногу се транслитерираат со употреба на тврдиот глас [l].
пр. план, логіка, Платон, клон, дысплей.

  Во 1993 година научниците од Институтот за лингвистика го нарекле овој стандард како влијание од „Големите сили“, односно дека тоа е одлика на рускиот правопис.

Овие се транслитерираат со употреба на мек глас [lʲ] во зборови од западноевропско потекло освен за англиски зборови каде се користи тврдиот глас [l]. Кај зборови позајмени од останати јазици, зборовите се транслитерираат според тоа кој глас, мек или тврд, се користи во оригиналниот јазик.
пр. плян, лёгіка, Плятон, клон, дысплэй

  Фонетската традиција се развила со весникот Наша ніва.

  Авторите на академските проекти од 1930 и 1933 предложиле да се задржи оваа норма.

  Транслитерација на средноевропското [l] со [lʲ] била стандардна форма во старобелорускиот (пр. люнатык, лабиринт, капаланъ, каппеллѧ), како и во белорускиот јазик од 19 век (пр. ляўр(ы), кляс(а)). Транслитерација на арапското [l] со [lʲ] било стандардно за старобелорускиот во 17 век (пр. корабеля).

  Според Е. Потехина, денес е тешко да се каже со сигурност дали таквиот изговор бил широко распространет.

Наводи

уреди
  1. ↑ Cychun H. Weißrussisch [1] Архивирано на 11 октомври 2017 г. // Lexikon der Sprachen des europäischen Ostens / hrsg. von Miloš Okuka. Unter Mitw. von Gerald Krenn, 2002. — 1031 S. — ISBN 3-85129-510-2
  2. ↑ Решение Высшего Хозяйственного Суда Республики Беларусь от 22.12.98 г № 2—1/98 по иску редакции газеты «Наша Нива» (г. Минск) к ответчику — Государственному комитету Республики Беларусь по печати — о признании недействительным предупреждения от 29 мая 1998 г. № 26 [2] Архивирано на 28 јануари 2012 г.
  3. ↑ А. Ю. Мусорин (кандидат филологических наук). Вариативность названий стран в современном белорусском языке // Иностранные языки в научном и учебно-методическом аспектах. — Вып. 7. — Новосибирск, 2008. — С. 31—35
  4. ↑ Ніна Баршчэўская (доктар філялягічных навук). Беларуская эміграцыя — абаронца роднае мовы. — Варшава: Катэдра Беларускай Філялёгіі Факультэт Прыкладной Лінгвістыкі і Ўсходнеславянскіх Філялёгіяў Варшаўскі Ўніверсітэт, 2004. С. 197
  5. ↑ Пётра Садоўскі (кандыдат філалагічных навук). Інавацыі 90-х гадоў у мове беларускіх недзяржаўных выданняў // Беларуская мова: шляхі развіцця, кантакты, перспектывы. Матэрыялы ІІІ Міжнароднага кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый». Мн.: Беларускі Кнігазбор, 2001. ISBN 985-6638-33-Х. С. 224
  6. ↑ Юрась Бушлякоў, Вінцук Вячорка, Зьміцер Санько, Зьміцер Саўка. Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў. Сучасная нармалізацыя. Вільня—Менск, 2005. — 160 с.
  7. ↑ Гісторыя Беларусі. Вучэбн. дапаможнік / В.І. Галубовіч, З. В. Шыбека, Д. М. Чаркасаў і інш.; Пад рэд. В.І. Галубовіча і Ю. М. Бохана. — Мн.: Экаперспектыва, 2005. — 584 с. ISBN 985-469-120-9. С. 400
  8. ↑ Московский Государственный Университет им. М. В. Ломоносова. Филологический факультет. КОРЯКОВ Юрий Борисович. Языковая ситуация в Белоруссии и типология языковых ситуаций. Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Научный руководитель — доктор филологических наук, профессор В. М. Алпатов. С. 49 [3].
  9. ↑ Віктар Гаўрыш. Рэформы правапісу не будзе. Вяртання да тарашкевіцы таксама // Беларуская думка, общественно-политический и научно-популярный журнал Администрации Президента Республики Беларусь. № 11, ноябрь 2007
  10. ↑ 10,0 10,1 [https://web.archive.org/web/20070303055057/http://mab.org.by/materials/publ/klimau_standards.php Архивирано на 3 март 2007 г. Клімаў І. Два стандарты беларускай літаратурнай мовы [2004] // Мова і соцыум. (TERRA ALBA. Том III). Магілёў, ГА МТ «Брама».
  11. ↑ Ганна Кісліцына[мртва врска]. Новая літаратураная сітуацыя: змена культурнай парадыгмы Архивирано на 6 јули 2011 г. // Лекцыі, Беларускі калегіюм.
  12. ↑ Скарыназнаўства, кнігазнаўства, літаратуразнаўства: Матэрыялы ІІІ Міжнар. кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый» (Мінск, 21-25 мая, 4-7 снеж. 2000 г.) / Рэдкал.: У. Конан (гал. рэд.) і інш. — Мн.: «Беларускі кнігазбор», 2001. — 364 с. — (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 20). ISBN 985-6638-34-8 °C. 26 [4] Архивирано на 8 октомври 2009 г.
  13. ↑ Международная конференция «Судьбы языков: Вопросы внешней и внутренней истории» // Вестник ПСТГУ III: Филология 2007. Вып. 1 (7). С. 220
  14. ↑ „Зьміцер Саўка. Мазаічная артаграфія // Часопіс «Arche»“. Архивирано од изворникот на 2009-11-30. Посетено на 2012-07-02.
  15. ↑ Законопроект о белорусской орфографии сохраняет принцип преемственности с существующими правилами — А.Лукашанец Архивирано на 7 мај 2020 г. // БЕЛТА, 28.06.2008
  16. ↑ Оксана Мытько. «Сьнег» не пойдет, но белорусское правописание ждут перемены Архивирано на 6 јули 2011 г. // «7 дней» № 16 от 20.04.2002
  17. ↑ Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум. Мн., 2003.
  18. ↑ Сяргей Шупа.Тарашкевіца Архивирано на 10 август 2010 г. ў Слоўніку Свабоды // Arche № 7 (12) — 2000
  19. ↑ Cf. [Клімаў 2004]. For instance see Vincuk Viačorka's article in Spadčyna magazine, 1994.
  20. ↑ IANA registry of language subtags

Поврзано

уреди

Надворешни врски

уреди
  Оваа статија поврзана со Белорусија е никулец. Можете да ѝ помогнете на Википедија со тоа што ќе ја проширите !
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Тарашкевица&oldid=5011329“
  NODES