ദിഹ്യ

ദിഹ്യ അല്ലെങ്കിൽ കഹിന ഒരു ചൗയി, ബെർബർ യോദ്ധാവായ രാജ്ഞിയും മത-സൈനിക നേതാവുമായിരുന്നു. അക്കാലത്ത് നുമിഡിയ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ഒരു പ്രദേശം മുസ്ലീം മഗ്‌രിബിനെ കീഴടക്കിയതിനെതിരെ തദ്ദേശീയമായ ചെറുത്തുനിൽപ്പിന് അവർ നേതൃത്വം നൽകി. ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ജനിച്ച അവൾ ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിൽ അൾജീരിയയിൽ വച്ച് മരിച്ചു.

ദിഹ്യ
കെഞ്ചേല, അൾജീരിയയിലെ ദിഹ്യ സ്മാരകം
ഭരണകാലം	ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ
മരണം	703 CE
മരണസ്ഥലം	ബിസ്‌ക്ര
അടക്കം ചെയ്തത്	കെഞ്ചേല

ഉത്ഭവവും മതവും

ദയാ, ഡെഹിയ, ദിഹ്യ, ദഹ്യ അല്ലെങ്കിൽ ദാമ്യ എന്നീ സ്വകാര്യ നാമങ്ങളിലും അറിയപ്പെടുന്ന അവളുടെ പേര് അറബി ഭാഷാ ഉറവിടങ്ങൾ അൽ-കൊഹിന (പുരോഹിത സൂത്സയർ) എന്ന് ഉദ്ധരിക്കുന്നു. ഭാവി മുൻകൂട്ടി കാണാനുള്ള അവളുടെ കഴിവ് കാരണം അവളുടെ മുസ്ലീം എതിരാളികൾ നൽകിയ വിളിപ്പേരായിരുന്നു ഇത്.

ദിഹ്യ ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ജ്രാവ സെനാറ്റ ഗോത്രത്തിൽ ജനിച്ചു. അഞ്ചുവർഷക്കാലം അവൾ ഔറസ് പർവതനിരകളിൽ നിന്ന് ഗഡാമെസിന്റെ മരുപ്പച്ചയിലെ (എ.ഡി. 695–700) ഒരു സ്വതന്ത്ര ബെർബർ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഭരണം നിർവ്വഹിച്ചു.

എന്നാൽ മൂസ ബിൻ നുസെയറിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ അറബികൾ ശക്തമായ സൈന്യവുമായി മടങ്ങിയെത്തി അവളെ പരാജയപ്പെടുത്തി. അവൾ എൽ ഡിജെം റോമൻ ഗോദായിൽ വെച്ച് യുദ്ധം ചെയ്തുവെങ്കിലും പോരാട്ടത്തിൽ ഒരു കിണറിനടുത്തു വച്ച് കൊല്ലപ്പെട്ടു. അതിനാൽ ഔറേസിലെ ബിർ അൽ കഹിന എന്ന പേര് ലഭിച്ചു.

പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ വിവരണങ്ങൾ, അവൾ ജൂത മതത്തിൽ പെട്ടയാളാണെന്നോ അവളുടെ ഗോത്രം ബെർബർ ജൂതന്മാരാണെന്നോ അവകാശപ്പെടുന്നു. അൽ മാലിക്കിയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, യാത്രകളിൽ അവളോടൊപ്പം ഒരു "വിഗ്രഹം" ഉണ്ടായിരുന്നു. മുഹമ്മദ് തൽബിയും ഗബ്രിയേൽ ക്യാമ്പും ഈ വിഗ്രഹത്തെ ക്രിസ്ത്യൻ ഐക്കൺ, ക്രിസ്തു, കന്യക, അല്ലെങ്കിൽ രാജ്ഞിയെ സംരക്ഷിക്കുന്ന ഒരു വിശുദ്ധൻ എന്നിങ്ങനെ വ്യാഖ്യാനിച്ചു. ഈ വിഗ്രഹം ഒരു പ്രത്യേക ബെർബർ ദേവതയെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്നുവെന്നും അതിനാൽ ദിഹ്യയെ പുറജാതീയനാക്കിയെന്നും മുഹമ്മദ് ഹാസിൻ ഫന്തർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

ജരാവ ജൂതന്മാരാണെന്ന ആശയം മധ്യകാല ചരിത്രകാരനായ ഇബ്നു ഖൽദൂനിൽ നിന്നാണ് വന്നത്. ഏഴ് ബെർബർ ഗോത്രങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ഇവർ. റോമൻ, ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ ആവിർഭാവത്തിന് മുമ്പുള്ള ഒരു കാലത്തെയാണ് ഇബ്നു ഖൽദുൻ പരാമർശിച്ചതെന്ന് തോന്നുന്നുവെന്ന് ഹിർഷ്ബെർഗും ടാൽബിയും അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. കുറച്ച് കഴിഞ്ഞ് അതേ ഖണ്ഡികയിൽ റോമൻ കാലഘട്ടത്തിൽ "ഗോത്രങ്ങൾ" ക്രിസ്ത്യൻവത്കരിക്കപ്പെട്ടുവെന്ന് പറയുന്നു. 1963 ന്റെ തുടക്കത്തിൽ ഇസ്രായേൽ ചരിത്രകാരനായ എച്ച്. ഹിബ്ഷ്ബെർഗ്, ഇബ്നു ഖൽദൂന്റെ വാചകം വീണ്ടും വിവർത്തനം ചെയ്യുന്നതിലും മുഴുവൻ പ്രമാണവും കർശനമായി ആവർത്തിക്കുന്നതിലും പൊതുവേ പുരാതന കാലത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ വലിയ ജൂത ബെർബർ ഗോത്രങ്ങളുടെ നിലനിൽപ്പും ഈ വ്യാഖ്യാനത്തെ ചോദ്യം ചെയ്യുന്നു.H.Z- ന്റെ വാക്കുകളിൽ ഹിർഷ്ബെർഗ്, “യഹൂദമതത്തിലേക്കുള്ള മതപരിവർത്തനത്തിന്റെ എല്ലാ അറിയപ്പെടുന്ന നീക്കങ്ങളും യഹൂദവൽക്കരണ സംഭവങ്ങളും, ആഫ്രിക്കയിലെ ബെർബെർമാരുമായും സുഡാനികളുമായും ബന്ധമുള്ളവർ ഏറ്റവും പ്രാമാണീകരിച്ചവയാണ്. അവയിൽ എഴുതിയതെന്തും അങ്ങേയറ്റം സംശയാസ്പദമാണ്.

അവളുടെ മരണത്തിന് നാല് നൂറ്റാണ്ടുകൾക്ക് ശേഷം, ടുണീഷ്യൻ ഹാഗിയോഗ്രാഫർ അൽ-മാലികി ഔറസ് പർവതനിരകളിൽ താമസിച്ച ആദ്യത്തെയാളാണ് ദിഹ്യയെന്ന് സമർത്ഥിക്കുന്നു. മരിച്ച് ഏഴു നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കുശേഷം, ടിജാനിയിലെ യാത്രികൻ ലൊവാട്ട ഗോത്രത്തിൽ പെട്ടയാളാണെന്ന് പറഞ്ഞു.പിൽക്കാല ചരിത്രകാരനായ ഇബ്നു ഖൽദുൻ തന്റെ വിവരണം എഴുതാൻ വന്നപ്പോൾ അദ്ദേഹം അവളെ ജരാവ ഗോത്രത്തിൽ ചേർത്തു.

വിവിധ മുസ്‌ലിം സ്രോതസ്സുകൾ അനുസരിച്ച്, അൽ-കഹിനാത്ത് തബത്തിന്റെ അല്ലെങ്കിൽ ചിലർ മതിയയുടെ മകളായിരുന്നുവെന്നു പറയുന്നു.ഈ സ്രോതസ്സുകൾ ഗോത്രവർഗ്ഗ വംശാവലിയെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. അവ ഒൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിൽ രാഷ്ട്രീയ കാരണങ്ങളാൽ സംയോജിപ്പിക്കപ്പെട്ടു.

ദിഹ്യയെക്കുറിച്ച് നിരവധി പുരാവൃത്തങ്ങൾ ഇബ്നു ഖൽദുൻ രേഖപ്പെടുത്തുന്നു. അവയിൽ പലതും അവളുടെ നീളമുള്ള മുടിയെ അല്ലെങ്കിൽ വലിയ വലിപ്പത്തെ പരാമർശിക്കുന്നു. അവൾക്ക് പ്രവചന ദാനം ഉണ്ടായിരിക്കാമെന്നും അവൾക്ക് മൂന്ന് ആൺമക്കളുണ്ടെന്നും രണ്ട് പേർ സ്വന്തമാണെന്നും ഒരാൾ ദത്തെടുത്തതായും കരുതപ്പെടുന്നു. മറ്റൊരു ഐതിഹ്യം, ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ, തന്റെ ജനത്തെ ഒരു സ്വേച്ഛാധിപതിയിൽ നിന്ന് മോചിപ്പിച്ച് അവനെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ സമ്മതിക്കുകയും വിവാഹ രാത്രിയിൽ കൊലപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു എന്നാണ്.

ഗ്രന്ഥസൂചിക

• Ibn Khaldun, Kitāb al-Ibar. Usually cited as: Histoire des Berbères et des dynasties musulmanes de l'Afrique septentrionale, a French trans. by William McGuckin de Slane, Paul Geuthner, Paris, 1978. This 19th-century translation should now be regarded as obsolete. There is a more accurate modern French translation by Abdesselam Cheddadi, Peuples et Nations du Monde: extraits des Ibar, Sindbad, Paris, 1986 & 1995. Hirschberg (1963) gives an English translation of the section where Ibn Khaldun discusses the supposed Judaized Jarāwa.
• Hannoum, Abdelmajid. (2001). Post-Colonial Memories: The Legend of the Dihyā, a North African Heroine (Studies in African Literature). ISBN 0-325-00253-3. This is a study of the legend of the Dihyā in the 19th century and later. The first chapter is a detailed critique of how the legend of the Dihyā emerged after several transformations from the 9th century to the 14th.
• Hirschberg, H.Z. (November 1963). "The Problem of the Judaized Berbers". The Journal of African History (in ഇംഗ്ലീഷ്). 4 (3): 313–339. doi:10.1017/S0021853700004278. ISSN 1469-5138.
• Hirschberg, H.Z. (1974). A History of the Jews in North Africa (in ഇംഗ്ലീഷ്). Vol. Volume 1 From Antiquity to the Sixteenth Century (2nd ed., Eng. trans. ed.). Brill. ISBN 978-9004038202. {{cite book}}: |volume= has extra text (help)
• al-Mālikī, Riyād an-Nufūs. Partial French trans. (including the story of the Dihyā) by H.R. Idris, 'Le récit d'al-Mālikī sur la Conquête de l'Ifrīqiya', Revue des Etudes Islamiques 37 (1969) 117–149. The accuracy of this translation has been criticised by Talbi (1971) and others.
• Modéran, Yves (2005). "Kahena. (Al-Kâhina)". Kahena. Encyclopédie berbère. Vol. 27 | Kairouan – Kifan Bel-Ghomari. Aix-en-Provence: Edisud. pp. 4102–4111. ISBN 978-2744905384. The most recent critical study of the historical sources.
• Talbi, Mohammed. (1971). Un nouveau fragment de l'histoire de l'Occident musulman (62–196/682–812) : l'épopée d'al Kahina. (Cahiers de Tunisie vol. 19 pp. 19–52). An important historiographical study.
• at-Tijānī, Rihlat. Arabic text ed. by H.H. Abdulwahhab, Johann Wolfgang Goethe University, Frankfurt, 1994. French trans. by A. Rousseau in Journal Asiatique, section containing the story of the Dihyā is in n.s. 4, vol. 20 (1852) 57–208.