Бишкек

Бишкек (кир. Бишкек, өмнө Пишпек, Зөвлөлтийн үед Фрунзе гэдэг байсан) — Бүгд Найрамдах Киргиз улсын нийслэл бөгөөд хамгийн том хот. Бишкек хот засаг захиргааны хувьд ямар нэгэн мужид харьяалагддаггүй улсын хэмжээний хот юм. Мөн үүний сацуу хотыг тойрон хүрээлсэн Чүй мужийн төв юм.

Бишкек Бишкек (Киргиз)
Нийслэл
Бишкек хотын үзэмж болон Киргизийн нуруу Бишкек хотын захиргаа Ала-Тоо талбай Ялалтын талбай
Далбаа Сүлд
Бишкек Киргиз дэх байршил Бишкек Бишкек (Ази)
Солбицол: 42°52′29″N 74°36′44″E
Улс	Киргиз
Хот	Бишкек
Байгуулагдсан	1825
Засаг захиргаа
• Хотын дарга	Айбек Жунушалиев
Газар нутаг
• Нийт	386.0 км2 (149.0 бээр2)
Өндөр	800 м (2,600 фут)
Хүн ам  (2023)
• Нийт	1,145,044
• Нягтрал	3,000/км2 (7,700/бээр2)
Цагийн бүс	UTC+06:00 (Киргизийн цаг)
• Зун (ЗЦ)	(Байхгүй)
Шуудангийн код	720000–720085
Бүсийн дугаар	(+996) 312
Улсын дугаар	B, E, 01
ХХИ (2021)	0.739 өндөр · 1-р байр
Вэб сайт	meria.kg (Киргиз, Орос, and Англи хэлээр)

Түүх

Нүүдлийн мал аж ахуйт Киргизийн нутагт энэ хот 19-р зуунд бий болжээ. 1825 онд Мухамад Алиханы зарлигаар Кокандын хант улс тус газарт шивээлж, цэргээр сахиулсан цайз болжээ. 1862 онд Хаант Оросын мэдэлд орж 1878 онд суурин болсон. Энэ үед Бишкек буюу Пишпек («айрагны бүлүүр») гэж нэрээр орос эх сурвалж бичигт тэмдэглэгдсэн байдаг байна.

Тус хотод төрсөн Зөвлөлтийн хувьсгалын удирдагчдын нэг Михаил Фрунзе-гийн нэрээр 1926 оны 5-р сарын 12-нд Фрунзе гэж нэрийг өөрчилсөн байна. Киргизүүд монголчуудын нэгэн адил "Ф" үсэг хэлж чададгүй байсан тул "Пүрүнзэ" гэж дууддаг байсан. 1936 оноос Фрунзе хот нь ЗХУ-ын Бүгд Найрамдах Киргизийн Зөвлөлт Социалист Улсын нийслэл болсон.

1991 онд ЗХУ задран унаж Киргиз улс тусгаар тогтнож нийслэл хотын анхны нэрээ сэргээснээр дэлхий дахинаа 75 жилийн уламжлалт Фрунзе нэрийг халж эргээд Бишкек гэх болсон.

Бишкек улсынхаа хойд биед Ыссык нуураас баруун хойно Тэнгэр уулын салбар болох Хиргисийн нуруу (кир. Кыргыз Алатоо)-ны 4,855 м өндрөөс харагдахуйцаар ар хормойд нь д.т.д 800 метрт Чүй голын хөндийд оршдог.

Бүхэлдээ 169,6 км² газар нутагтай тус хотод 2022 оны байдлаар 1 сая 128, 900 хүн оршин сууж байв. Тэдний 66.2% нь киргиз, 23.0% нь орос хүмүүс юм. 1897 онд 7 мянга, 1926 онд 37 мянга, 1989 онд 611 мянган хүн амтай болж байжээ.

Байгаль орчин

Бишкек бол маш ногоон хот. Олон цэцэрлэгт хүрээлэн, өргөн чөлөө, нийтийн цэцэрлэгт хүрээлэн байдаг. Нийслэлээс холгүй ногоон уулс, Ала-Арча байгалийн цогцолборт газар бий. Энэ нь 2200 гаруй га талбайг эзэлдэг бөгөөд хотын хөл хөдөлгөөнөөс залхсан Бишкек хотын оршин суугчдын цагаа өнгөрөөх хамгийн дуртай газар юм.

Интернет, үүрэн холбоо

Бишкек хотод интернет, гар утас хэрэглэгчдийн ихээхэн төвлөрөл бий. Интернетийг шилэн шугамаар хангадаг байна. 10 гаруй интернет үйлчилгээ үзүүлэгч байдаг бөгөөд хамгийн том нь: AsiaInfo, Jet, ElCat, Megaline, FastNet, Aknet, Saima Telecom, Homeline, Transfer. Интернэт хотын бараг 90% -ийг хамардаг байна.

Хотын үүрэн холбоог “Beeline”, “MegaCom”, “O!” гэсэн гурван харилцаа холбооны оператор төлөөлдөг юм.

Монгол-Киргизийн харилцаа

Монгол, Киргиз улс 1992 оны 4-р сарын 22-нд дипломат харилцаа тогтоож Бишкек хотод Монгол Улсын Ерөнхий консулын газар 2014 оны 6-р сарын 1-нд нээгдэж 2019 оны 6-р сард Элчин сайдын яам болж өргөжөөд байгаа юм.

Сонирхуулахад Зөвлөлтийн үед Ж. Гүррагчаа нарын олон монголчууд Фрунзед суралцсан байдгаас гадна Бишкект одоо ч гэсэн Д. Сүхбаатарын гудамж (кир. Сухэ-Батор көчөсү; Орос: Улица Сухэ-Батора) байгаа юм байна.

Газар зүй

Уур амьсгал

Бишкек
Уур амьсгалын диаграмм
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12     26   3 -9     31   3 -7     47   10 0     76   18 6     64   23 11     35   28 15     19   31 18     12   30 16     17   25 11     43   17 5     44   10 -1     28   5 -5 Температур °C,  Тунадас мм Эх сурвалж: World Meteorological Organisation Die klimatologischen Daten basieren auf den monatlichen Durchschnittswerten von 1961–1990; wetterkontor.de

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Бишкек 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) 2.7 3.3 10.1 18.1 23.1 28.4 31.4 29.9 24.8 17.1 10.1 4.8 Ø 17 Мин. Температур (°C) −8.6 −7.3 −0.3 6.3 10.9 15.1 17.5 15.7 10.6 4.5 −1.1 −5.4 Ø 4.9 Тунадас (мм) 26 31 47 76 64 35 19 12 17 43 44 28 Σ 442 Нартай цаг (h/d) 4.4 4.5 4.9 6.5 8.4 10.2 10.7 10.2 8.8 6.3 4.8 3.7 Ø 7 Бороотой өдөр (d) 6.2 6.4 8.5 8.8 7.9 4.4 3.2 2.2 2.7 5.8 6.5 5.6 Σ 68.2 Агаарын чийгшил (%) 76 77 75 63 60 49 42 40 46 63 74 77 Ø 61.8 Т е м п е р а т у р 2.7 −8.6 3.3 −7.3 10.1 −0.3 18.1 6.3 23.1 10.9 28.4 15.1 31.4 17.5 29.9 15.7 24.8 10.6 17.1 4.5 10.1 −1.1 4.8 −5.4 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 26 31 47 76 64 35 19 12 17 43 44 28   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: World Meteorological Organisation Die klimatologischen Daten basieren auf den monatlichen Durchschnittswerten von 1961–1990; wetterkontor.de

Хотын засаг захиргаа

Бишкек хот засаг захиргааны 4 дүүрэгтэй.

• Октябрий дүүрэг — 242 382 (2009);
• Первомай дүүрэг — 175 894 (2009);
• Свердловын дүүрэг — 231 801 (2009);
• Лениний дүүрэг — 201 626 (2009):
  • хот маягийн тосгон Чон-Арык — 9724 (2009);
  • тосгон (аул) Орто-Сай — 4100 (2009).

Мөн үзэх

• Киргизийн хотын жагсаалт

Цахим холбоос

 Commons: Бишкек – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary

Wiktionary: Бишкек – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу