Герман хэл

Герман хэл
Герман хэл
Deutsch
Тархалт	Герман; Австри; Швейцар; Лихтенштайн; Люксембург; Бельги; Намиби; Өмнөд Тироль;
Ярилцагчид	Төрөлх: 95 сая; Хоёрдогч: 80–85 сая (2014)
Хэлний ангилал	Энэтхэг-Европ Герман Баруун Герман Герман хэл; ; ;
Эрт хэлбэр	Хуучин Дээд Герман Дундад Дээд Герман Эрт шинэ дээд герман ; ;
Хэв ёсны	Стандарт Герман (Герман, Швейцар, Австри);
Бичгийн систем	Латин (Герман цагаан толгой); Герман брайл үсэг; 20-р зуун хүртэл: Еврей бичиг;
Албан ёсны хэрэглээ
Улс	7 улс Герман ; Австри ; Бельги ; Лихтенштайн ; Люксембург ; Швейцар ; Намиби ; ; 1 захиргааны нэгж Өмнөд Тироль (Итали); ; ;
Орон нутаг	9 улс Бразил (6 хотын захиргаа) ; Чех ; Дани (Өмнөд Дани) ; Унгар (Шопрон) ; Польш (Дээд Силези) ; Румын (зарим газар) ; Орос (Азовын Герман үндэсний тойрог) ; Словак (Крагуле) ;
Томьёолбор
ISO 639-1	de
ISO 639-2	ger (B) ; deu (T)
ISO 639-3	Янз бүрээр:; deu – Герман; gmh – Дундад Дээд Герман; goh – Хуучин Дээд Герман; gct – Колониа Товарын Герман; bar – Бавари; cim – Цимбр; geh – Хуттерийн Герман; ksh – Кёльны; nds – Доод Герман; sli – Доод Силези; ltz – Люксембург; vmf – Зүүн Франкон; mhn – Мокен; pfl – Пфальцийн Герман; pdc – Пеннсилванийн Герман; pdt – Плат; swg – Швабийн Герман; gsw – Швейцар Герман; uln – Унзер Герман; sxu – Дээд Саксоны Герман; wae – Валлисийн Герман; wep – Вестфали; yec – Ениш; yid – Идиш
Глоттолог	stan1295
Linguasphere	52-ACB–dl (Стандарт Герман) ; 52-AC (Эх газрын Баруун Герман) ; 52-ACB (Герман & Нидерланд) ; 52-ACB-d (Төв Герман) ; 52-ACB-e & -f (Дээд болон Швейцарийн Герман) ; 52-ACB-h (цагаачдын хувилбарууд, (52-ACB-hc (Хуттерийн Герман) & 52-ACB-he (Пеннсилванийн Герман)); 52-ACB-i (Ениш) ; Нийлбэр 285 хувилбар: 52-ACB-daa - 52-ACB-i
	Албан ёсны хэл Хамтарсан албан ёсны хэл Үндэсний хэл Цөөнхийн хэл
	IPA авианы тэмдэгт орсон болно. Тохиромжтой үзүүлэх дэмжлэггүйгээр та Юникод тэмдэгтүүдийн оронд асуултын тэмдэг, хайрцаг эсвэл бусад тэмдэгтүүдийг харах магадлалтай.

Дэлхий дахины зонхилох хэлний нэг болох герман (Кириллээр [дойч], Латинаар [deutsch]) хэлийг төрөлх хэлээрээ 95–100 сая хүн эзэмшдэг бол хоёрдогч хэлээр эзэмшдэг 85 гаруй сая хүн байдаг аж. Энэ нь Герман хэлийг зайлшгүй хэрэгтэй хэлнүүдийн нэг гэдгийн баталгаа юм. Төрөл гарлаараа энэтхэг-европ хэлний язгуураас үүссэн баруун герман хэлний бүлэгт багтдаг ба мөн баруун герман хэлний бүлгээс гаралтай өөр хэлүүдийг дурдвал англи, нидерланд, африкаанс хэл гэх мэт багтана. Өөрөөр хэлвэл, эдгээр хэлнүүд бүгд нэг хэлнээс өөр өөр аялагууд болцгоож улмаар цаг хугацааны явцад өөрсдийн бие даасан хэл болцгоосон ба эдгээр хэлнүүдээс харахад бусад бүлгийн хэлнүүдтэйгээ адилхан дүрэм, хэллэг, үгийн сан гэх мэт ажиглагддаг. Жишээ дурдвал,

англи хэлээр : "I have an apple"

герман хэлээр : "Ich habe einen Apfel"

Герман төрөлх хэлтнийг үндсэндээ герман үндэстэн гэдэг. Герман үндэстнээр голлосон Герман, Австри хоёр улсад герман хэл дангаараа, германчууд тодорхой хувийг эзлэдэг Лихтенштайн, Швейцар, Люксембургт бусад хэлний хамтаар албан ёсны хэл болон тогтжээ. Европын орнуудаас гадна Америк, Канад, Бразил, Өмнө Африк, Намиби улсынханд герман хэл хэрэгтэй.

Орчин цагийн хэлийг 1650 оноос хойш гэж үздэг бөгөөд түүнээс өмнө 1350–1650 он, 1050-1350 он, 500-1050 оны гэж шатлан судалдаг. 1901 онд герман хэлний бичгийн дүрмийг нэг мөр болгон тогтоож байв. 1996 онд зарим зүйлийг засан шинэчлэсэн.

Герман хэлийг латин үсгээр бичиж тэмдэглэдэг. Англи хэлний цагаан толгойн 26 үсгэн дээр Ää, Öö, Üü гурван үсэг болон ß тэмдэг нэмэгдэнэ.

Аялгууд

962 оны герман салбарын тархац
ЕХ дахь герман хэл мэддэг хувь
Өрнө герман бүлгийн хэл аялгуу

Тэмдэглэл

↑ Доод герман хэлийг Германы төрөл зүйл эсвэл тусдаа хэл гэж үзэх нь маргаантай асуудал юм.^[9]
↑ Люксембург хэлийг Германы төрөл зүйл эсвэл тусдаа хэл гэж үзэх нь маргаантай асуудал юм.
↑ Плат хэлийг Германы төрөл зүйл эсвэл тусдаа хэл гэж үзэх нь маргаантай асуудал юм.^[9]

Эшлэл

↑ Thomas Marten, Fritz Joachim Sauer (Hrsg.): Länderkunde Deutschland, Österreich und Schweiz (mit Liechtenstein) im Querschnitt. Inform-Verlag, Berlin 2005, ISBN 3-9805843-1-3, S. 7.
↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named eurobarometer
↑ "Moses Mendelssohn's Be'ur: Translating the Torah in the Age of Enlightenment - TheTorah.com". www.thetorah.com. Архивласан огноо 29 January 2024. Татаж авсан: 10 August 2023.
↑ "Sefer Netivot ha-shalom : ṿe-hu ḥibur kolel ḥamishat ḥumshe ha-torah ʻim tiḳun sofrim ṿe-targum ashkenazi u-veʾur. - 1783. Translated from the Hebrew into German by Moses Mendelssohn. Berlin : Gedruckt bey George Friedrich Starcke". digipres.cjh.org. Архивласан огноо 10 August 2023. Татаж авсан: 10 August 2023.
↑ "המאסף ha-Me'asef. 6644-5571 [1783-1811] [Newspaper in German printed in Hebrew characters]. Königsberg, Prussia". Архивласан огноо 10 August 2023. Татаж авсан: 10 August 2023.
↑ "YIVO | Dostrzegacz Nadwiślański - / Der Beobakhter an der Vayksel. 1823-1824. Warsaw". yivoencyclopedia.org. Архивласан огноо 28 August 2023. Татаж авсан: 10 August 2023.
↑ "Birgit Klein. 1998. Levi von Bonn alias Löb Kraus und die Juden im Alten Reich. Auf den Spuren eines Verrats mit weitreichenden Folgen, p. 200" (PDF). Архивласан (PDF) огноо 10 August 2023. Татаж авсан: 10 August 2023.
↑ "Lista de línguas cooficiais em municípios brasileiros". ipol.org.br. IPOL. Архивласан огноо 12 December 2021. Татаж авсан: 2023-10-28.
↑ ^9.0 ^9.1 Goossens 1983, p. 27.

Гадаад холбоос

Commons: Герман хэл – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wikipedia

Википедиа: Герман хэлээр

[10] Доод герман хэлийг Германы төрөл зүйл эсвэл тусдаа хэл гэж үзэх нь маргаантай асуудал юм.^[9]

[11] Люксембург хэлийг Германы төрөл зүйл эсвэл тусдаа хэл гэж үзэх нь маргаантай асуудал юм.

[12] Плат хэлийг Германы төрөл зүйл эсвэл тусдаа хэл гэж үзэх нь маргаантай асуудал юм.^[9]

[1] Thomas Marten, Fritz Joachim Sauer (Hrsg.): Länderkunde Deutschland, Österreich und Schweiz (mit Liechtenstein) im Querschnitt. Inform-Verlag, Berlin 2005, ISBN 3-9805843-1-3, S. 7.

[eurobarometer-2] Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named eurobarometer

[3] "Moses Mendelssohn's Be'ur: Translating the Torah in the Age of Enlightenment - TheTorah.com". www.thetorah.com. Архивласан огноо 29 January 2024. Татаж авсан: 10 August 2023.

[4] "Sefer Netivot ha-shalom : ṿe-hu ḥibur kolel ḥamishat ḥumshe ha-torah ʻim tiḳun sofrim ṿe-targum ashkenazi u-veʾur. - 1783. Translated from the Hebrew into German by Moses Mendelssohn. Berlin : Gedruckt bey George Friedrich Starcke". digipres.cjh.org. Архивласан огноо 10 August 2023. Татаж авсан: 10 August 2023.

[5] "המאסף ha-Me'asef. 6644-5571 [1783-1811] [Newspaper in German printed in Hebrew characters]. Königsberg, Prussia". Архивласан огноо 10 August 2023. Татаж авсан: 10 August 2023.

[6] "YIVO | Dostrzegacz Nadwiślański - / Der Beobakhter an der Vayksel. 1823-1824. Warsaw". yivoencyclopedia.org. Архивласан огноо 28 August 2023. Татаж авсан: 10 August 2023.

[7] "Birgit Klein. 1998. Levi von Bonn alias Löb Kraus und die Juden im Alten Reich. Auf den Spuren eines Verrats mit weitreichenden Folgen, p. 200" (PDF). Архивласан (PDF) огноо 10 August 2023. Татаж авсан: 10 August 2023.

[8] "Lista de línguas cooficiais em municípios brasileiros". ipol.org.br. IPOL. Архивласан огноо 12 December 2021. Татаж авсан: 2023-10-28.

[FOOTNOTEGoossens198327-9] 9.0 ^9.1 Goossens 1983, p. 27.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[note 1]

[note 2]

[note 3]

[9]

Герман хэл
Deutsch
Тархалт	Герман Австри Швейцар Лихтенштайн Люксембург Бельги Намиби Өмнөд Тироль
Ярилцагчид	Төрөлх: 95 сая^[1] Хоёрдогч: 80–85 сая (2014)^[2]
Хэлний ангилал	Энэтхэг-Европ Герман Баруун Герман Герман хэл
Эрт хэлбэр	Хуучин Дээд Герман Дундад Дээд Герман Эрт шинэ дээд герман
Хэв ёсны	Стандарт Герман (Герман, Швейцар, Австри)
Бичгийн систем	Латин (Герман цагаан толгой) Герман брайл үсэг 20-р зуун хүртэл: Еврей бичиг^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]
Албан ёсны хэрэглээ
Улс	7 улс Герман Австри Бельги Лихтенштайн Люксембург Швейцар Намиби 1 захиргааны нэгж Өмнөд Тироль (Итали)
Орон нутаг	9 улс Бразил (6 хотын захиргаа)^[8] Чех Дани (Өмнөд Дани) Унгар (Шопрон) Польш (Дээд Силези) Румын (зарим газар) Орос (Азовын Герман үндэсний тойрог) Словак (Крагуле)
Томьёолбор
ISO 639-1	`de`
ISO 639-2	`ger (B)` `deu (T)`
ISO 639-3	Янз бүрээр: `deu` – Герман `gmh` – Дундад Дээд Герман `goh` – Хуучин Дээд Герман `gct` – Колониа Товарын Герман `bar` – Бавари `cim` – Цимбр `geh` – Хуттерийн Герман `ksh` – Кёльны `nds` – Доод Герман^{[note 1]} `sli` – Доод Силези `ltz` – Люксембург^{[note 2]} `vmf` – Зүүн Франкон `mhn` – Мокен `pfl` – Пфальцийн Герман `pdc` – Пеннсилванийн Герман `pdt` – Плат^{[note 3]} `swg` – Швабийн Герман `gsw` – Швейцар Герман `uln` – Унзер Герман `sxu` – Дээд Саксоны Герман `wae` – Валлисийн Герман `wep` – Вестфали `yec` – Ениш `yid` – Идиш
Глоттолог	`stan1295`
Linguasphere	`52-ACB–dl (Стандарт Герман) 52-AC (Эх газрын Баруун Герман) 52-ACB (Герман & Нидерланд) 52-ACB-d (Төв Герман) 52-ACB-e & -f (Дээд болон Швейцарийн Герман) 52-ACB-h (цагаачдын хувилбарууд, (52-ACB-hc (Хуттерийн Герман) & 52-ACB-he (Пеннсилванийн Герман)) 52-ACB-i (Ениш) Нийлбэр 285 хувилбар: 52-ACB-daa - 52-ACB-i`
Албан ёсны хэл Хамтарсан албан ёсны хэл Үндэсний хэл Цөөнхийн хэл
IPA авианы тэмдэгт орсон болно. Тохиромжтой үзүүлэх дэмжлэггүйгээр та Юникод тэмдэгтүүдийн оронд асуултын тэмдэг, хайрцаг эсвэл бусад тэмдэгтүүдийг харах магадлалтай.