Bismut

Bismut (daripada Bahasa Inggeris: Bismuth) ialah sejenis unsur yang mempunyai nombor atom 83 dan diberikan simbol Bi . Istilah sains bismut yang lama ialah bisman. Dalam Bahasa Melayu, bismut juga dikenali sebagai timah wurung. Logam ini berat, rapuh dan berwarna merah jambu. Bismut digolongkan dalam kumpulan logam lemah dan mempunyai sifat kimia yang serupa dengan arsenik dan antimoni. Antara kesemua logam, kediamagnetan bismut adalah yang paling asli, manakala kekonduksian terma bismut adalah kedua terendah selepas merkuri. Logam ini pada amnya dianggap sebagai logam paling akhir dalam susunan jadual berkala yang bersifat stabil dan tidak beradioaktif, walaupun sebenarnya bismut adalah sedikit radioaktif tetapi mempunyai separuh hayat dengan jangka masa yang sangat lama.

Bismut,  ₈₃Bi

Ciri-ciri umum
Rupa	Kelabu keperangan bersinar
Bismut dalam jadual berkala
Sb ↑ Bi ↓ Mc plumbum ← bismut → polonium
Nombor atom (Z)	83
Kumpulan, kala	kumpulan 15 (kumpulan nitrogen), kala 6
Blok	Blok p
Konfigurasi elektron	[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p3
Bil. elektron per petala/cengkerang	2, 8, 18, 32, 18, 5
Ciri-ciri fizikal
Takat lebur	544.7 K ​(271.5 °C, ​520.7 °F)
Takat didih	1837 K ​(1564 °C, ​2847 °F)
Ketumpatan suhu bilik hampir	9.78 g/cm3
apabila cecair, pada t.l.	10.05 g/cm3
Haba pelakuran	11.30 kJ/mol
Haba pengewapan	179 kJ/mol
Muatan haba molar	25.52 J/(mol·K)
Tekanan wap T (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k pada S (K) 941 1041 1165 1325 1538 1835
Ciri-ciri atom
Keelektronegatifan	Skala Pauling: 2.02
Tenaga pengionan	pertama: 703 kJ/mol ke-2: 1610 kJ/mol ke-3: 2466 kJ/mol (lagi)
Jejari atom	empirik: 156 pm
Jejari kovalen	148±4 pm
Jejari van der Waals	207 pm
Rampaian
Struktur hablur	​rombohedron
Kelajuan bunyi rod nipis	1790 m/s (pada 20 °C)
Pekali pengembangan terma	13.4 µm/(m·K) (pada 25 °C)
Daya pengaliran terma	7.97 W/(m·K)
Kerintangan elektrik	1.29 µΩ·m (pada 20 °C)
Sifat kemagnetan	Diamagnet
Kerentanan magnet (χmol)	−280.1·10−6 cm3/mol
Modulus Young	32 GPa
Modulus ricih	12 GPa
Modulus pukal	31 GPa
Nisbah Poisson	0.33
Skala Mohs	2.25
Kekerasan Brinell	70–95 MPa
Nombor CAS	7440-69-9
Sejarah
Penemuan	Ahli alkimia Arab (sebelum 1000 Masihi)
Isotop utama bagi bismut
Iso­top Kelim­pahan Separuh hayat Mod reputan Pro­duk 207Bi sin 31.55 tahun β+ 207Pb 208Bi syn 3.68×105 tahun β+ 208Pb 209Bi 100% 2.01×1019 tahun α 205Tl 210Bi surih 5.012 hari β− 1.426 210Po α 5.982 206Tl 210mBi syn 3.04×106 tahun IT 0.271 210Bi α 6.253 206Tl

Sebatian bismut digunakan dalam bidang kosmetik (bahan solek) dan perubatan. Aloi bismut pula menjadi semakin penting dalam bidang perdagangan dan komersil sebagai pengganti kepada plumbum, lebih-lebih lagi setelah plumbum dijumpai mempunyai kesan-kesan toksik dan adalah berbahaya kepada manusia.

Sejarah

Bismut mungkin berasal dari bahasa Latin bisemutun, daripada bahasa Jerman Wismuth. Pada awalnya, bismut sering dikelirukan dengan timah dan plumbum akibat rupa logam-logam itu yang serupa. Claude Francois Geoffroy pada tahun 1753 berjaya menunjukkan bahawa logam ini berbeza dengan plumbum.

Kewujudan

Di dalam kerak Bumi, jumlah bismut ialah kira-kira 2 kali lebih banyak daripada emas. Galian-galian lazim bismut termasuk bismutinit and bismit. Bismut biasanya diekstrak sebagai produk sampingan hasil pemrosesan biji logam seperti plumbum, tungsten dan campuran logam lain.

Kegunaan

Dalam bidang perubatan, bismut subsalisilat ialah ubat antasid lazim untuk melegakan sakit di saluran gastrousus seperti cirit-birit. Campuran bismut dan mangan berupaya menghasilkan sebuah magnet kekal. Bismut telurida ialah semikonduktor dan komponen termoelektrik yang baik.

Rujukan

Pautan luar

• Kategori berkenaan Bismut di Wikimedia Commons