Aksara Ge'ez
tulisan yang digunakan untuk beberapa bahasa di Ethiopia dan Eritrea
(Dilencongkan daripada Tulisan Ge'ez)
Tulisan Geʽez (ግዕዝ, Gəʿəz) atau nama setempatnya Fidäl (ፊደል , "huruf" atau "abjad) ialah suatu tulisan abugida digunapakai dalam negara-negara Habsyah dan Eritrea, khususya untuk bahasa Amhara dan bahasa Tigrinya.
Geʽez ግዕዝ | |
---|---|
Jenis tulisan | |
Tempoh masa | s. M. 100 hingga kini |
Arah tulisan | Left-to-right |
Bahasa-bahasa | Bahasa Samawi (cth. bahasa Ge'ez, bahasa Tigrinya, bahasa Amhara, bahasa Tigre, Guragigna, bahasa Harari, etc.), Bilen, Meʼen,sebagai salah satu daripada dua skrip dalam Anuak, dan secara tidak rasmi dalam beberapa konteks bahasa Ethiopia dan Eritrea yang lain |
Tulisan berkaitan | |
Sistem tulisan induk | |
Sistem tulisan turunan | Bahasa Amhara pelbagai abjad lain dari Ethiopia dan Eritrea |
Unikod | |
| |
Huruf
suntingNama | Padanan huruf setaraf | ä (ə atau a) |
u | i | a | e | ə (ɨ) | o | wa | yä (yə) | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rumi | Arab | ||||||||||
Hoy | h | ه | ሀ | ሁ | ሂ | ሃ | ሄ | ህ | ሆ | ||
Läwe | l | ل | ለ | ሉ | ሊ | ላ | ሌ | ል | ሎ | ሏ | |
Ḥäwt | ḥ | ح | ሐ | ሑ | ሒ | ሓ | ሔ | ሕ | ሖ | ሗ | |
May | m | م | መ | ሙ | ሚ | ማ | ሜ | ም | ሞ | ሟ | ፙ |
Śäwt | ś | ش | ሠ | ሡ | ሢ | ሣ | ሤ | ሥ | ሦ | ሧ | |
Rəʾs | r | ر | ረ | ሩ | ሪ | ራ | ሬ | ር | ሮ | ሯ | ፘ |
Sat | s | س | ሰ | ሱ | ሲ | ሳ | ሴ | ስ | ሶ | ሷ | |
Ḳaf | ḳ | ق | ቀ | ቁ | ቂ | ቃ | ቄ | ቅ | ቆ | ቋ | |
Bet | b | ب | በ | ቡ | ቢ | ባ | ቤ | ብ | ቦ | ቧ | |
Täwe | t | ت | ተ | ቱ | ቲ | ታ | ቴ | ት | ቶ | ቷ | |
Ḫarm | ḫ | خ | ኀ | ኁ | ኂ | ኃ | ኄ | ኅ | ኆ | ኋ | |
Nähas | n | ن | ነ | ኑ | ኒ | ና | ኔ | ን | ኖ | ኗ | |
ʼÄlf | ʾ | ا | አ | ኡ | ኢ | ኣ | ኤ | እ | ኦ | ኧ | |
Kaf | k | ك | ከ | ኩ | ኪ | ካ | ኬ | ክ | ኮ | ኳ | |
Wäwe | w | و | ወ | ዉ | ዊ | ዋ | ዌ | ው | ዎ | ||
ʽÄyn | ʽ | ع | ዐ | ዑ | ዒ | ዓ | ዔ | ዕ | ዖ | ||
Zäy | z | ز | ዘ | ዙ | ዚ | ዛ | ዜ | ዝ | ዞ | ዟ | |
Yämän | y | ي | የ | ዩ | ዪ | ያ | ዬ | ይ | ዮ | ||
Dänt | d | د | ደ | ዱ | ዲ | ዳ | ዴ | ድ | ዶ | ዷ | |
Gäml | g | ج (sebutan: ݢ/ڬ) |
ገ | ጉ | ጊ | ጋ | ጌ | ግ | ጎ | ጓ | |
Ṭäyt | ṭ | ط | ጠ | ጡ | ጢ | ጣ | ጤ | ጥ | ጦ | ጧ | |
P̣äyt | p̣ | (sebutan: ڤ lebih "pekat") | ጰ | ጱ | ጲ | ጳ | ጴ | ጵ | ጶ | ጷ | |
Ṣädäy | ṣ | ص | ጸ | ጹ | ጺ | ጻ | ጼ | ጽ | ጾ | ጿ | |
Ṣ́äppä | ṣ́ | ض | ፀ | ፁ | ፂ | ፃ | ፄ | ፅ | ፆ | ||
Äf | f | ف | ፈ | ፉ | ፊ | ፋ | ፌ | ፍ | ፎ | ፏ | ፚ |
Psa | p | (sebutan: ڤ) | ፐ | ፑ | ፒ | ፓ | ፔ | ፕ | ፖ | ፗ |
Rujukan
sunting- ^ Himelfarb, Elizabeth J. "First Alphabet Found in Egypt", Archaeology 53, Issue 1 (Jan./Feb. 2000): 21.
- ^ Daniels, Peter T.; Bright, William, penyunting (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. m/s. 89, 98, 569–570. ISBN 978-0-19-507993-7.
- ^ Gragg, Gene (2004). "Geʽez (Aksum)". Dalam Woodard, Roger D. (penyunting). The Cambridge Encyclopedia of the World's Ancient Languages. Cambridge University Press. m/s. 431. ISBN 978-0-521-56256-0.
Pautan luar
sunting- A Look at Ethiopic Numerals (dalam bahasa Inggeris)
- The Names of Geʽez Letters (dalam bahasa Inggeris)