پرتغال
مختصات: غربی′۱۱°۹ شمالی′۴۲°۳۸ / عبارتون خطا: < ِعملگر اَمه وسّه آشنا نی‌یه ۳۸٫۷جنوب
پورتخال یا پورتقال یا پِرتخال (پرورتخالیج جه:República Portuguesa) اتا دولت نوم هسته که اروپا دله دره و ونه جاء ایبری دله هسته. ونه همسایه فقط ایسپانیا هسته. پرتغال ِنیشتنگاء لیسبونه و ونه رسمی‌زوون پرتغالی نوم دانّه که رومی‌تبار زوونون جه هسته. این کشور اروپای اتحادیه و ناتو دله عضو هسته.
República Portuguesa پرتغال |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
 |
||||||
| نیشتنگا (و گتترین شهر) | لیسبون غربی′۱۱°۹ شمالی′۴۶°۳۸ / عبارتون خطا: < ِعملگر اَمه وسّه آشنا نی‌یه ۳۸٫۷۶۷جنوب | |||||
| رسمی زوون | پرتغالی | |||||
| حکومت ِنوع | جمهوری | |||||
| حاکمون نوع • رئیس جمهور • نخست‌وزیر |
آنیبال کاواکو سیلوا خوزه سوکراتس |
|||||
| گتی | ||||||
| - | گتی | ۹۲٬۳۴۵کیلومتر مربع (۱۱۰ام) | ||||
| - | ئو (٪) | ۰٫۵ | ||||
| جمعیت | ||||||
| - | سرشماری | ۱۰٬۶۷۶٬۹۱۰ (۷۷ام) |
||||
| - | جمعیت انبسی | ۱۱۵٫۳/km۲ (۸۷ام) | ||||
| جی‌دی‌پی | (تخمین ۲۰۰۸) | |||||
| - | مجموع | ۲۳۶٬۶۹۷ بیلیون دلار (۴۳ام) | ||||
| - | سرانه | ۲۲٬۲۶۴ (۳۴ام) | ||||
| اچ‌دی‌آی (۲۰۰۶) | ۰٫۹۰۰ (۳۳ام) | |||||
| پول یکا | یورو (€) (EUR) |
|||||
| زمونی منطقه | WET (جهونی ساعت۰) | |||||
| - | تابستونی (DST) | WEST (جهونی ساعت) | ||||
| اینترنتی دامنه | .pt | |||||
| تلفن پیش‌شماره | +۳۵۱ | |||||
تاریخ
دچی‌ین
پرتغال اوائل فقط اتا شهر نوم بی‌یه که وه ره دراصل پروتوکال گاتنه. این شهرِ پَلی کم‌کم رونق پیدا هاکرده و وه ره پرتغالی سرزمین (Terra portucalense) بخوندِستنه. این شهر اسا اوپورتو نوم دارنه.
رومیون این منطقه ره بَییتنه و مسیحیت ره گسترش هدانه و مردمون مسیحی کاتولیک بینه و حتی اون گادر که مسلمون‌ها منطقه ره فتح هاکردنه هم مسیحی دین باقی بموندسته. اتا محلی شاه، آلفونسو هانریکوس نوم، مسلمون‌ها ره این منطقه جه دَرهاکرده و ونه تیر-و-تبار تا سال‌ها پرتغال ره حکومت کاردنه.
پرتغالِ شائون و شازده‌ئون دریانوردی سَره هزینه کاردنه. وشونِ پیشتی بی‌یه که بارتولومئو دیاز بتونسته آفریقا ره دماغه امیدنیک جه دور بزنه. ونه په واسکو دوگاما هم هند و شرقی ممالک ره دریانوردی جه کشف هاکرده و کلّی درآمد بوجود بیارده.
ایسپانیا حدود شصت سال پرتغال ره اشغال هاکرده و این دوره وشونِ قدرت خله کم بیّه ولی بتونِستنه شه کشور ره دِباره آزاد هاکنن و شه دریانوردی‌ئون ره از سر بَییتنه. وشون این گادِر پرتغال ره شه مستعمره هاکردنه و کولونی‌های دیگری هم آفریقا و آسیا دله داشتنه ولی هیچ کاجه برزیل قایده وشون وسّه سود نداشته؛ برزیل جه الماس، طلاجات، قهوه، شکر، بینج و انواع خِراکی یاردنه.
سال ۱۸۰۷ میلادی فرانسه پرتغال ره اشغال هاکرده و ونه حکومتِ مرکزیت ره برزیل دله قرار هدائه ولی ناپلئون که شکست بخارده، پرتغالِ شائون حکومت ره پس بییتنه و لیسبون دله حکومت هاکردنه ولی این قضیه سَره برزیل شه استقلال ره پیدا هاکرده و سِوا بیّه. پرتغال قرن نوزدهم دله بی‌ثبات بی‌یه و فقط آفریقا دله قدرت داشته. سال ۱۹۱۰ میلادی اتا انقلاب دله مردم که شدیداً سرکوب بینه، اتا جمهوری ره بساتنه که سال ۱۹۲۶ اتا کودتا په رِقِد بورده.
سال ۱۹۳۲ ژنرال «آنتونیو اولیویرا سالازار» فاشیسم ره حاکم هاکرده و جهونی جنگ دوم دله نازی آلمان و ایتالیایِ وَر دَیّه ولی جنگ که تموم بیّه متفقون وشون ره امان هِدانه چون آمریکا و غربی کشورون ترسینه که کمونیسم و شوروی اونجه نفوذ هاکنه.
سال ۱۹۷۴ کمونیستِ طرفدارون کودتا هاکردنه و افریقایی‌ئون ره استقلال هدانه (۱۹۷۴ تا ۱۹۷۵) ولی انتخابات سال ۱۹۷۶ جه مردِم وشون عذر ره بخاستنه. سال‌ها طول بکشی‌یه تا کودتاچی‌ئون این کشور ره ول هاکنن و دموکراسی حاکم بَوائه.
مردمون
دچی‌ین
سرشماری سال ۲۰۰۱ گانه جمعیت این کشور دله ۱۰٫۳۵۵٫۸۲۴ نفر بی‌یه که ۵۲٪ زن و ۴۸٪ مرد بینه. نزدیک ۹۷ درصد مردم پرتغالی نژاد و زوون دارنه و این کشور دولت-ملت هسته. غیر از پرتغالی‌زوون، آستوری ِزوون هم گِنِش‌کرونی دارنه که ایسپانیایِ سامون پَلی دَرنه و وشون زوون رسمیت دانّه. پرتغالی و ایسپانیولی خله هِدی جه شبیه هستنه و هِدی گپ ره دَروَرنه. کشورونی که هَنتا پرتغالی زوون و فرهنگ دارنه و اکثراً پرتغال کولونی (مستعمره) بینه، اسا اتا کمیته، بنوم پرتغالی‌زوون کشورون انجمن، دله عضو هستنه که پرتغال شه هم ونه دله دره.
پرتغالِ مردمون اون گادِر که روم وشون سرزمین ره بَییته تاسا کاتولیک کلیسایِ په‌روو هستنه. وشونِ تبار هم، ایسپانیایی‌ئون واری، «لاتین» بنومِسته وانه.
پرتغال دله پرتماشاچی‌ترین ورزش فوتوال هسته. این کشور دله تک‌ستاره‌ئونی فوتوال دله دَیینه و دَرنه؛ اوزبیو، لوئیس فیگو، دکو و کریستیانو رونالدو واری. چنتا گت‌گت مربی هم دارنه؛ اسکولاری، کارلوس کیروش، خوزه مورینیو و فرناندو سانتوس واری. گتترین کاپی که این تیم مسابقات دله بدست بیارده یوروکاپ بی‌یه که سال ۲۰۱۶ پاریس دله بَییته.
اقتصاد
دچیینپرتغال چوب‌پنبه‌یِ گتترین تولیدکَر هسته. ونه ماهی‌گیری هم خله پیشرفت داشته و اسا تا کانادا و ایسلند شونّه تا ماهی بَییرِن. ونه مشروب‌سازی هم معروف هسته و ات‌خله قدیمی و زیرخاکی مشروباتِ کارخنه دارنه.
پرتغال یورویِ ناحیه دله دره و اتا گتِ بحران ره وام‌هایی که اروپا جه گیته، وسّه پشت‌سر بی‌یشته.
کشوری تقسیمات
دچی‌ین
ونه گت بنویشته ره بخوندین: [[پرتغال شهرون فهرست]]
پرتغال هیژده‌تا شهرستون دانّه که هرکامین شه چندین شهر و مَله جه تقسیم وانّه. این کشورِ جمعیت ویشته ونه غربی قسمت درنه که بندری و ساحلی شهرون ره شامل وانه.
منبع
دچی‌ین- فارسی ویکی‌پدیا
بریم بگردستن
دچی‌ین| ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که پرتغال خَوری دَره ره پیدا هاکنین. |
- Travel and Tourism office website
- Previsão do Tempo - Weather forecast for Portugal