Iessel
|
Andere betiekenissen van Iessel vie-j op Iessel (deurverwiespagina) |
De revier de Iessel of Iesselt[1] (Nederlaands: IJssel of Gelderse IJssel, um an te duden det 't niet de Hollaandse Iessel is) is een oftakking van de Rien. De revier takt bi'j Westervoort an de oostkaante van Arnem of van de Rien en streumt noordoostelk en later noordelek hen 't Ketelmeer. De Iessel is umdebi'j 125 kilometer laank.
De oorspronkeleke bobenloop van de Iessel is niet 't traject Westervoort - Doezebarg (det egraoben is), mar de Olde Iessel, teengswoordig een zi'jrevier die bi'j Doezebarg in de Iessel uutmondt. Aandere zi'jrevieren bint de Berkel en de Schipbeek. 't Ganzediep is een olde oftakking.
Van Dèventer töt nao Attem is de Iessel de grèens tussen Gelderlaand en Oaveriessel, mar dielen van det traject ligt hielemaol in Oaveriessel (bi'j Dèventer, Olst en Wieje). Det giet ok op veur 't leste traject. Nao Kampen en 't daor teengaover eleeng Iesselmuun vörmen de revier een kleine delta, mar buten 't Keteldiep, de heufdtak, bint de aandere naarms of-edamd.
De veurnaomste plaotsen an de Iessel bint Zutfent, Dèventer en Kampen. Zwolle lig a'j 't sekuur bekiekt meer an 't Zwatte Water as an de Iessel, mar de mèensen ziet Zwolle toch vake as een Iesselstad. Historische stadties an de Iessel bint ok Doezebarg en Hattem.
Geschiedenis
bewark't Lik derop det de Iessel ontstaon is umdebi'j 12 veur Christus, toen as de Romeinse strieder Drusus de Rien op de Olde Iessel ansleut deur middel van een kenaol det ze de Fossa Drusiana neumden. Dit is de teengswoordige bobenloop van de Iessel. De Romeinen hebt dit kenaol angelegd umdet ze d'r aover prakkezeerden de greens van 't Riek van de Rien naor de Elbe te verschoeven (wat ze niet veur mekaar ekregen hebt). Ze wollen de Fossa Drusiana gebruken um mit boten naor Flevo Lacus (een meer daor as now Flevolaand lig) te kunnen varen.
Mit de toetreding van dartien Nederlaandse steden töt de Hanze in de 15e eeuw, naamp de Iesssel een belangrieke plaots in op de haanzeroute. Teengswoordig kuj kuierend of op fietse laangs de Iessel de haanzeroute volgen.
Veluwerally
bewarkElk jaor op de leste zundag van september wördt op de Iessel de Veluwerally ehölden. Mit honderden dielnemers is dit ien van de grootste kano-prestaotsietochten in Nederlaand. Ze start vanuut Rhederlaag bi'j Giesbeek, mit ofstanden töt an Zutfent (35 km), Dèventer (50 km) of Kampen (100 km). 't Is ok meuglik um 't traject Dèventer - Kampen te varen: ok 50 km, mar dan hej minder stroom mit.
Iesselcitaoten
bewark- Ze zit zo fijn daor in het westen
- En ik zit zo fijn hier
- waorns onder Emmen
- Ze zit zo fijn daor
- ten westen van de Iessel
- En ik zit zo fijn daor tussen Schoonebeek en Emmen
- Was ik mar bij heur
- Alhoewel, je kunnen niet alles hebben
- Uut Niet alles hebben, op Grip (2005) van Lohues & the Louisiana Blues Club
- Ik bin al oawer de Iessel hen
- kom temet op oale groond
- Uut Op hoes op an veur Kesmis (2012) van ENorm
|
Dit stok is eskreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents van de Drèents-Oaveriesselse grèensstreek. |
Rifferenties
bewark- ↑ 'Ut pas gemeijde grös gef un wellustige reuk van bleuijend kruud en de rood-onder gaonde zunne gef iets beteuverends an ut rustig veurtkuijerende water van de Iesselt.' Uut 't verhaal 'De Kermsevierder' deur de Dèventenaor J.W. Groenstege (1905-1985). In Hans Keuper, Hermen Bomhof, Ton Kolkman en Herman Oltvoort (red.) (1984), 't Witte peerd: Verhalen en gedichten in dialect uut Oostnederland. Doezebarg: Rabeling
'Heel wat water was dee tied duur de Barkel van de Beumbarge, wiet in 't Munstersche, töt Zutfent in den Ieselt weg-evleujd.' Uut 't verhaal 'Ik brenge oew den Heiligen Kasaovond' deur de Eibargse schriever Hendrik Odink (1889-1973). In Max Holt en aandern (1964), De Oelenwanne: Ne korf vol Riemen en Vertelsels uut Achterhook en Liemers. Aalten: Gebr. de Boer