Luxembörgs

t Luxembörgs (aigen noam: Lëtzebuergesch, IPA: [ˈlətsəbuɐjəʃ]) is n Middelduutse toal dij veurnoamelk sproken wordt ien t Groothaartogdom Luxembörg. Doarnoast wordt t ook nog sproken ien Belgie rond Sankt-Vith (Zënt-Vaït) en rond Oarlen (Arel), ien n leutje dail van Duutslaand ien t westelke Aifel, rond Bitbörg (Béibreg), ien n stukje van Fraankriek ien t noorden van Lotheerns, rond Thionville (Diddenuewen) en immigraantengemainschoppen ien nije wereld.

t Natsionoale motto van Luxembörg ien t Luxembörgs: Mir wolle bleiwe wat mir sin

Mìnsken worden ien t gebaauw van de Road van de Europese Unie ien Brussel, tiedens de Luxembörgse veurzitterschop ien 2005 begrout ien t Luxembörgs

Luxembörgs is n Mouzelfraankisch (Duuts) dialekt, dat deur de ienheemse bevôlken van t Groothaartogdom Luxembörg ien t doagelks leven broekt wordt en deur n groot dail van de boetenlaanders ien Luxembörg verstoan wordt, t is dan ook de hoestoal van tachteg perzìnt van de Luxembörgse bevôlken. t Luxembörgs wordt in totoal sproken deur sikkom 300.000 mìnsken.

Deur de slechte herinnerns aan de Duutse bezètten ien Twijde Wereldkraig vinden veul Luxembörgers t nait zo pretteg as boetenlaanders heur omgaangstoal n Duuts dialekt nuimen. Zee stoan der op dat Luxembörgs as n apaarte toal zain worden mout. Nou binnen de verschillen mit t Hoogduuts ienderdoad zo groot dat aine dij allìnd Hoogduuts kìn (grode) muite het om t Luxembörgs tou verstoan. Aan de aandere kaant binnen de verschillen tussen Luxembörgs en Hoogduuts minder groot as tuzzen bieveurbeeld t Nederlaands (Nederduuts) en Duuts (Hoogduuts).

Toalkundege aspekten

t Luxembörgs is n Middelduutse en doarmit ook Hoogduutse variëteit van Fraankische stam. Om t tou onderschaiden van aandere Fraankische variëteiten wordt t deur toalkundegen wel 'Mouzelfraankisch' nuimd.

• Indo-Europees
  • Germoans
    • West-Germoans
      • Hoogduuts
        • Fraankisch
          • Mouzelfraankisch (Luxembörgs)

n Poar woorden

LUXEMBÖRGS	GRÖNNEGS
moien	moi (bie t ontvaangst)
äddi	moi (bie t vortgoan)
wann ech gelift	aseblieft
merci	bedaankt
Lëtzebuerg	Luxembörg
jo	joa
neen	nee

Fraanse invloud

FRAANS	LUXEMBÖRGS	GRÖNNEGS
billet	Billjee	koartje
saucisse	Zossiss	worst(je)
prison	Prisong	gevaangenis
valise	Wallis	kovver
pompiers	Pompjeeën	braandweer
merci beaucoup	villmools merci	haartelk bedaankt