Utopie

Utopy is een term dat vöärkümt in de skryverye en de leavensbeskouwing. Et wörd ümskreaven as een unmöägelike warkelikheid, ofwal een wearld dee heylemåle good en mooi is, mar noit in et echt sol bestån künnen. Et teagenoaverestelde van utopy is dystopy.

Et woord kümt üüt et greeksk en hevt twey vöärvoogsels, wat twey beteakenissen geavet, mar wat in disse term samenkümt: ou-topos beteakend een neet-bestånde plaatse, én eu-topos beteakend een gode en gelükkige samenleaving.

In de meyste skryverye -vöäral Sir Thomas More med syn book Utopia üüt 1516, den as de term ouk bedached hevt- is een samenleaving dat in een utopy levt, in de tookumts; wår as de technology et menskvolk gelykwaerdig emaked hevt, alle hüse en stråten bint etsülvde en geyne hevt een eigen eigendom. Vake düs slim socialistisk en kommunistisk. Mar y hebt der ouk wal wat skryvers by dee as so'n wearld beskreaven hebbed dee in et verleaden is. So as Jean-Jacques Rousseau, den hümsülv vöärstelden dat mensken vrogger leaveden as gelyke an andere deren. Dee mensken hadden geyn genöäl med wark, sociale verplichtings of ouk mar möilike gevölens. Töt dat eyne van ear sea dat een stükkyn land -wat hee ümtüünt har- van hüm war, en geyne anders. Toon is et gedunder begünt.

As eyne et oaver utopy hevt, dan düt hee düs eigenlik syn idey van een perfekte samenleaving üüt de döke. Et sol noit precys so in et echt kummen, mar der kan wal up hen ewarkt wörden. Mangs müt y yts grouter maken as wat et weasen kan, ümme et in een kleindere förm in et echt edåne te krygen.

Dit artikel is eskreaven in et sallandsk.