Mariekolver

De mariekolver (Garrulus glandarius, en ) is n opvallend ekleurde kreiachtige.

Mariekolver

Verspreiding

Disse voegel kömp veur in t kultuurlaand en de bossen. Hij is over heel Europa verspreid behalve in t hoge noorden. In niejbouwwieken zie'j in eerste instansie vake de eekster, as de bomen en struken in t openbaore greun en in de tunen groter wörden, wörden de eekster zeutjes-an verdröngen deur de mariekolver.

Voedsel

Voedsel vient de mariekolver in bomen en struken, in de lucht en op de grond; t hef n aofwisselend dierlik en plaantaordig eetpatroon: insekten en ongewarvelden (mit veule plaagdieren), ekels, beukenoetjes, haozenoeten en aandere zaojen en noeten, vruchten as brummels, frambozen en liesterkrallen. t Eet oek kleine of jonge zangvoegels, eiers en kleine knaagdieren. Mit de starke snavel hakt de mariekolver gaoten in harde umhulsels zo as slekkehuzen, noetedoppen en eierschaolen en vroet e in de bojem, beestepoep en meenselik aofval.

De eek is aofhankelik van de mariekolver veur t verspreien van ekels: de mariekolver vervoert ze in zien keel en tussen zien snavel naor plaotsen mit n zachte ondergrond, daornao duwt e de ekels in grond in. Zo leeg e n wienterveurraod an. Hij vergeet allinnig n paor plekjes, die die oek niet weer vient en wat uut kan greuien tot n nieje eek. Vandaor dat mariekolver oek wel 'de grootste bosbouwer' eneumd wörden.

Oorsprong van de naam

Mariekolver, markolf en variaanten daorvan bin gebrukelike vormen in t oosten van t laand, mer oek in Utrecht, t Rijnlaand en delen van Braobaant en Limburg. De naam kömp uut n ouwe Germaanse sage en betekent letterlik grenswolf (mark-wolf), t is waorschienlik geïnspireerd deur de oosterse aofgod Markolis, die in de Oriëntaals-Byzantiense verhaaltradisie optreet as duvelse tegenstaander van de wieze Salomon. In de Germaanse sagen wördden dat duvelse personazie n personazie die alderhaande gedaonten kan annemen en rond 1500 ontsteet der n nieje verhaaltradisie van kluchten, waorin Markolf aofezwakt is tot n boerse spotter die schune grappen maakt. De naam Markolf kömp oek veur in t volksboek Salomon ende Marculphus waorin de voegel de stemmen van aandere voegels naodung.

In de Duutse, Noorse en Zweedse namen veur de mariekolver (Eichelhäher, Nøtteskrik(j)e, Nötskrika = ekel-/noetegaaie) kömp t gedrag naor veuren. De Deense en Friese namen verwiezen naor de bosrieke umgeving waor t woent: skovskade (boseekster) en houtekster (houteekster).

Geluud

Luud geschrouw, ku'j haost niet in t wiere haolen mit t geluud van aandere voegels.

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Nedersaksies

• Achterhooks:
  • markolver
  • markolder
• Drèents: marklover (ZWD), -leuver of -loper (ZWZ), -loze (Rune), -rover
• Graafschopper Platt: markloawe (Platduutse schriefwieze Markloawe)
• Grönnegs: holtoakster
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs:
  • hooltakster, hooltekster
  • markloper
• Tweants:
  • markloawe (Oldnzel)
  • moarkloawe (Riesn)
  • maarkloave (Eanter)
• Urkers: ...
• Veluws:
  • vlaamse gaai(e), -gaoi
  • vlaomse gaaie (Apeldoorne)
  • vlaomse gaoi (Harskamp)
  • vlaomse gaoie (Vaossen)
  • marikaole (Vaossen, Emst, Apeldoorne)
  • marrekaole (Une)
  • marikolle (Oldebroek, Wezep)
  • markaole, märkaole
  • markol, markolle, märkolle
  • marrikol (Uddel)
  • marrekol (Wezep, Lunteren, Garder)
  • marekolf (Putten)
  • majekolf (Speuld)
  • marikolver (Nunspeet)
  • marienkolder (Elspeet)
  • marekoef (Armelo)
  • merzikol (Klanenbeek)
  • klapekster (Waopenvelde)

Uutgaonde verwiezingen

Commons: Mariekolver - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

• SoortenBank.nl - beschrieving, aofbeeldingen en geluud
• SOVON - Verspreiding en antalontwikkeling van de mariekolver in Nederlaand

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.