Piano

Een piano of klavier, veur de aardigheid ook wel tengeltangel eneumd, is een meziekinstrement dat of-eleid is van de klavecimbel. 't Woord piano kump van 't Italiaanse woord fortepiano of pianoforte, dit betekent dat 't instrement harde en zachte geluden kan speulen. Dit was in de tied dat 't emaakt werd meestentieds niet zo bie andere toetsenbordachtige instrementen, veural nie bie 't klavecimbel.

Een gewone piano hef 88 toetsen. Piano's gebruukt de toetsen um de hamers te verplasen die op een drötien slaon en 't geluud maken.

Piano's wordt veural gebruukt in klassieke meziek: veur solo-speul, in kamermeziek en in orkestmeziek, veural as solo-instrument in 't pianoconcert. Veural vrogger, mar noen nog wal, werden ze veul gebruukt veur amateurbegeleiding in stukken die oorspronkelik um 'n orkest of 'n ensemble vraogen. Ok in de jazz vinden ze veul toepassen, en in de popmeziek, zowel in de rock 'n roll as in de rustige meziek (ballades).

Aover 't algemeen wordt an-eneumen dat de maker van de piano Bartolomeo Cristofori van Padua, Italië was. 't Is niet precies bekend wenneer Cristofori zien eerste tengeltangel ebouwd hef, mar een inventaorislieste die deur zien medewarkers emaakt is geef an dat de tengeltangel in 1700 al bestond. De drie piano's van Cristofori die aover-eleverd bint, stamt uut 1720 tot 1729.

Veul bekende componisten van vrogger waren ook professionale pianisten. Johann Sebastian Bach hef, toen e bie Frederik de Grote was, daor op de piano gespeuld (al had hie nog liever 't klavecimbel), Mozart en Beethoven waoren virtuozen op de piano's van toen (die we noen fortepiano neumt). De twie grootste pianovirtuozen uut de negentiende eeuw, en misschien wel van altied, bint Frédéric Chopin en Franz Liszt.

Nedersaksisch

Drèents: piano, piaono
Grunnegs: piano, klevaaier
Stellingwarfs: piano
Veluws:
- piano
- tengeltangel (Heerde, infermeel)
Tweants:
- piano
- pingelkiste (informeel)

Disse pagina is eskreven in 't Heerdes