Dörp

En Dörp, ok Dorp, Daarp oder Loog is en Siedlungstyp. Dat Dörp besteiht ut en Grupp vun enkelte Hööv, de dicht bienanner liggen un en Eenheit billen doot. En bestimmte Bövergrenz, bi de ut en Dörp ene Stadt warrt, gifft dat nich. Wenn in dat Zentrum vun’n Oort de Wahnhüüs so dicht bienanner rückt, dat de Hööv üm de Hüüs wegfallt, kann een dor vun utgahn, dat de Oort Stadtcharakter hett. De Titel Stadt is aver an en besünnern Rechtsstatus bunnen.

Formen vun Dörper

Dörp

Na’n Typ vun Levensünnerholt vun de Inwahners kann een Fischerdörper, Buurndörper, Hökerdörper un Schipperdörper ünnerscheden.

Dörper mit en egen Kark warrt Karkdörp to seggt. Dörper mit en Hannelsplatz heten Marktdörper.

Skizz vun en bispeelhaftig Runddörp

Skizz vun en bispeelhaftig Stratendörp

Na de Form vun de Anlaag gifft dat:

dat Hümpeldörp, bi dat de Hööv ahn besünnere Struktur anleggt sünd.
dat Angerdörp, dat üm en zentralen Platz rüm anleggt is, de de ganze Dörpgemeenschop tohöört.
dat Runddörp, dat üm en Ringstraat rüm boot is. Disse Typ kummt veel in Oostdüütschland an de fröhere middelöllerliche Grenz na de Slaven vör.
dat Wortendörp, dat baven op ene Wort boot is, as Schutz vör de Floot.
dat Regendörp, bi dat de Hööv all in een Reeg liggen doot. Dat gifft verschedene Ünnertypen vun Regendörper:
- dat Stratendörp langs en Straat. To’n Bispeel bi de Mennoniten begäng.
- dat Stratenangerdörp, en Mischform ut Stratendörp un Angerdörp.
- dat Hovendörp, bi dat de Hööv langs en Straat oder Beek liggen doot un bi dat to jeden Hoff ene Hoov land bihöört. Ünnerformen sünd:
  - dat Maschhovendörp in de Masch.
  - dat Moorhovendörp in’t Moor.
  - dat Wooldhovendörp mit en Hoov Woold, de to roden weer.
  - dat Beekhovendörp langs en Beek.

Wichtig för de Dörpform weer ok dat Arvrecht. Bi dat Realdeelarvrecht to’n Bispeel geev dat gau temlich dicht mit Hüüs beboote Dörper, denn bi jedet Maal arven is de Hoff ünner de Arven opdeelt worrn. Bi dat Anarvrecht is de Hoff jümmer kumplett an en enkelten Arv gahn. Disse Ünnerscheed in dat Arvrecht lett sik ok hüüt noch good in dat Dörpbild in de verschedenen Regionen aflesen.

Geschicht

Dat Dörp is de öllste nich-nomaadsche Levenswies vun’n Minsch. As de Bueree opkeem, hett de Minsch sik in Dörper dallaten. Welk vun de Dörper hebbt sik denn to en Stadt wiederentwickelt, aver de Dörper sünd de de dominante Siedlungswies bleven. Eerst mit de Neetiet hett dat ophöört. Besünners mit’n Wannel vun dat 19. un 20. Johrhunnert af an hett sik ok dat Dörpsbild ännert. De Minsch weer vördem nich mobil un dat Dörp weer dat Zentrum för allens in’t Leven. Dat Dörp weer en faste Gemeenschop un dorvun harr ok jedet Dörp sien egen Dialekt, denn de ganz ganz grote Deel vun de Lüüd harr wenig Kuntakt na buten dat Dörp. Mit de modernen Verkehrsmiddel hett sik de Weertschop ganz ut de Dörper rutverlagert na de Stadt. Ok de Kuntakt na buten nehm nu unbannig to. En groten Deel vun de olen Dörper hebbt so ehrn Dörpscharakter verloren. Deelwies gifft dat ok so’n Oort vun Dörp in’n Dörp. Dat gifft denn en Karn vun boren Dörpslüüd, de de ole Dörpgemeenschop foortsetten doot, un en mehr oder minner grote Grupp vun Totagene, de dat Dörp vör allen as Wahnoort begriept un nich as Gemeenschop.

As Reakschoon op’n Strukturwannel op’n Dörp is ünner annern ok de Wettstriet Uns Dörp hett Tokumft utropen worrn, de sik insett, dat Dörp un sien egenstännigen Weert to bewohren.

In dat Middelöller un de fröhe Neetiet hett dat Stadtminschendom minnachtig op dat Dörp dalkeken un jem keen groten Weert bimeten. Dat hett sik toeerst mit de Romantik ännert. Dat eenfache Leven op’t Land dee nu wat gellen, ok wenn de Vörstellungen vun dat Dörpsleven eben romantisch verkläärt weren. Aver ok realistischere Ansichten vun dat Dörpsleven kemen nu duller vör. Utdruck vun disse Tiet in de Literatur sünd de Booktypen vun’n Buurnroman un vun de Dörpgeschicht. Ok dat Opkamen vun de neeplattdüütsche Literatur (Plattdüütsch as Buurnspraak) hängt mit disse Landromatik tohoop.