Joseph I. (HRR)

Joseph I. (* 26. Juli 1678 in Wien; † 17. April 1711 in Wien) ut dat Huus Habsborg weer vun 1705 bit 1711 Kaiser vun dat Hillge Röömsche Riek. Al fröher weer he König vun Böhmen, Kroatien un Ungarn wurrn.

Leven

Joseph, as he sess Johre oold weer, mit Hund

Wo he herkamen dö

Joseph I. weer de öllste Söhn vun Kaiser Leopold I. un den siene drüdde Fro Eleonore Magdalene vun de Palz. Al mit 9 Johren is he sienen Vadder an’n 9. Dezember 1687 as König up den Throon vun Ungarn folgt. An’n 24. Januar 1690 is he bovendem röömsch-düütschen König, un an’n 5. Mai 1705 is he Kaiser un König vun Böhmen wurrn.

Just so, as sien Vadder, harr he groten Vermaak an Musik un hett ok komponeert. Joseph I. hett dat dor geern up ankamen laten un weer nich bange. He hett siene Peer sülms tähmt un is faken mit sien Macker Matthias Lamberg up’e Jagd gahn. En Historiker hett to siene Tied meent, „in siene Jöögd weer he en sunnerlich schönen Minschen“. Anners, as siene Öllern un sien Broder Karl hett he dat mit’n Gloven nich so harrt. Anners, as bi siene Vorwesers, sünd bi em Unnerlipp un Kinn nich na vörn treden. He hett roodblond Haar harrt, blaue Ogen un en frischen Teint.

Wie he regeern dö

Kaiser Joseph I. in Allegorie

Joseph I. hett bi de Geschäfte in de Regeerung siene Raatgevers as Kollegen ankeken. Prinz Eugen hett later over den Kaiser seggt, he harr bi em deent, as bi en Broder. As he mit sien Militär in den Krieg um de Spaansche Kroon de Feende slahn harr, kreeg he vun de Historikers an’n Hoff den Binaam „De Sieghaftige“. Wat de Politik angeiht, hett he toeerst up Öösterriek un dat Hillige Röömsche Riek keken. As dat um siene Hochtied gung, schall he seggt hebben: „Keen Franzöösche un keen Welsche“.

He weer en barocken Herrscher. He hett sik intresseert for ganz verschedene Saken. Dat Theater an’n Kärnerdoor hett he grünnt, in Wien hett de de Kanalisatschoon anleggen laten un de Pummerin, en vun de bekanntesten Symbole vun Öösterriek, hett he geten laten.

He hett dat dor bannig up afsehn, Ludwig XIV. sien Platz weg to nehmen as herrlichsten König vun Europa. Dat warrt al düütlich, wenn een sik ankieken deit, wie de eerste Plaan vun dat Slott Schöönbrunn utsehn hett. Dor hett Joseph an mitarbeit’ un dat gung em dor um, dat Schöönbrunn grotter weern scholl, as Versailles. De Künstlers an sien Hoff schollen Joseph dorstellen as düütschen Sunnenkönig. Geld hett he nie veel harrt, man sien Hoff scholl strahlen un lüchten un dor hett he veel Geld um utgeven. In’n Karneval folg een Fest up dat annere un bi Rennfohrten mit’n Sle’en, wo de Kaiser sülms bi mitmaakt hett, hett he bit to 30.000 Gulden up’n Kopp haut.

Ok de Musik hett he sik wat kosten laten. 300 Musikers weern togange an sien Hoff. Man ok de Josefs-Akademie vun de Wetenschoppen hett he grünnt. Um Slott Schöönbrunn rum hett he de Josefsstadt wedder upboen laten un ehr düssen ne’en Naam geven. Vordem weer se vun de Törken to Dutt maakt wurrn. Man allerwegens weer to sehn: Dat fehl an Geld. Bi dat Slott gungen de Arbeiden man langsaam wieter un de Musikers an’n Hoff hefft faken ehren Lohn nich kregen. Man for siene Frunnen un Deeners hett Joseph I. jummers allerhand Geschenke praat harrt. 1710 hett he meist de ganzen Staatsgöder vun Bayern an siene Ministers verdeelt. Prinz Eugen un Graaf Wratislaw hefft bovento noch Geschenke for 300.000 un 400.000 Gulden kregen. Alleen den Kaiser siene Maitresse hett Smuck kregen in’n Weert vun 74.000 Gulden. Joseph I. sien Wahlspröök weer:

Amore et timore (up Platt: „Dör Leev un Bangigkeit“.)

Wat he anners maakt hett

Anners, as sien Vadder, meen Joseph I., nu möss ok mol wat ännert weern. He hett dor ok slank mit losleggt. Toeerst hett he de Lüde in sien Kabinett uttuuscht. Denn hett he ok den Geheemraat vun 150 Liddmaten up 33 Lüde verminnert un hett de geheeme Kunferenz upspleten in acht lüttjere Kunferenzen.

Froenslüde un Kinner

Joseph hett an'n 24. Februar 1699 in Wien Amalia Wilhelmine vun Bruunswiek-Calenberg (1673–1742) freet, Johann Frederik vun Bruunswiek-Calenberg un den siene Fro Prinzess Benedicta Henrica vun Palz-Simmern ehre Dochter. De beiden hefft dree Kinner harrt:

Maria Josepha (1699–1757) ∞ 1719 in Wien Kurförst un König Frederik August II. vun Polen (1696–1763), Söhn vun August den Starken un den siene Fro Prinzess Christiane Eberhardine vun Brannenborg-Bayreuth
Leopold Josef (1700–1701), Erzhartog
Maria Amalia (1701–1756) ∞ 1722 in München Kurförst Karl Albrecht vun Bayern (1697–1745), Söhn vun Kurförst Maximilian II. Emanuel un den siene Fro Prinzess Henriette Adelheid vun Savoyen.

Wer em up den Throon folgt is

Vunwegen, dat to Joseph siene Tied de Pragmaatsche Sanktschoon noch nich gellen dö, konnen Joseph siene beiden Döchter em nich up den Throon folgen. De Throonfolg vun Döchter weer dortieds noch utslaten dör dat Saalsche Gesett. Vundeswegen is sien Broder Karl VI. sien Nafolger wurrn.

Literatur

to'e Troerfier an'n 15. Juni 1711: Theatrum Doloris, Quod Josephi I. Augustissimi Romanorum Imperatoris ... Honoribus Posthumis ... Joannes Philippus, Herbipolensium Episcopus ... Posuit: XV. Calend. Jun. Anno MDCCXI. – Herbipoli: Hertz, 1711. Digitaliseerte Utgavee vun de Universitäts- un Landsbibliothek Düsseldorp
Charles W. Ingrao, Josef I., 1982, Graz, ISBN = 3-222-11399-8
Frank Huss, Der Wiener Kaiserhof, 2008, Gernsbach, ISBN = 978-3-938047-29-3
Roman Hans Gröger, Josef I. Der ungewöhnliche Habsburger, 2011, Horn, ISBN = 978-3-85028-537-7

Weblenken

Joseph I.. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Joseph I.: „Regina coeli“ Utsnitt ut de Solomotette Regina Coeli, de Jossph schreven hett.

Vörgänger	Amt	Nafolger
Leopold I.	Röömsch-düütschen Kaiser 1705-1711	Karl VI.

Kaisers vun dat Hillige Röömsche Riek vun de Reformatschoon af an