Algerien

Disse Artikel is man blots en Stubben. Du kannst Wikipedia helpen un em verbetern.


(Flagg)	(Wapen)

Wahlspröök: من الشعب وللشعب min aš-šaʿb wa-li-š-šaʿb
ⴳ ⵓⴳⴷⵓⴷ ⵖⴻⵔ ⵓⴳⴷⵓⴷ G ugdud ɣer ugdud
(Araabsch un Tamazight „Vun’n Volk un för dat Volk“)

Natschonalhymne: Kassaman

Hööftstadt

Algier
{{{BGR}}}° {{{BMIN}}}′ {{{NS}}}, {{{LGR}}}° {{{LMIN}}}′

Gröttste Stadt Algier

Amtsspraak

Araabsch

Regeren
Präsident
Premierminister Volksrepublik
Nadir Larbaoui

Unafhängigkeit
verkloort

Vun Frankriek
5. Juli 1962

Grött
• Allens
• Water (%) 2381741 km²
? %

Inwahnertall
• 2005 afschätzt
• Inwahnerdicht 3253153
57/km²

Geldsoort Algeersche Dinar (DZD)

BBP

217,224 Milliarden $ (2004)

6799 $ je Kopp

Tietzoon
• Sommertiet

CET (UTC+1)

CET, maakt nich mit (UTC+1)

Internet-TLD

.dz

ISO 3166 DZ

Vörwahl +213

Algerien (araabsch: الجزائر al-Dschazā’ir, DMG al-Ǧazāʾir, „de Eilanden“ ) is een Staat in den Noordwesten vun Afrika. He liggt in de Midden vun de Maghreb. Na den Sudan un vör de Demokraatsche Republiek Kongo is Algerien dat tweetgröttste Land up den Kontinent. In’n Noorden grenzt dat an de Middellannsche See, in’n Westen an Mauretanien, Marokko un de Westsahara (up de Marokko enen Anspröök stellt), in’n Süden an Mali un Niger un in’n Oosten an Libyen un Tunesien.

Historie

Üm un bi 700 n. Chr. keem de Islam in dat Land. 1519 is Algerien een Deel vun de Osmaanschen Riek wurrn. 1710/11 is dat Land vun de Osmanenherrschaft free kamen. 1830 hefft de Franzosen dat Land innahmen. Vun 1900 af an weer Algerien een Département vun Frankriek. 1940 fung de Striet vunwegen een free un unafhängig Algerien an. 1947 hefft de Franzosen all Algeriers as Franzosen gellen laten. 1954 - 1962 weer de Algerienkrieg. An’n 5. Juli 1962 wurr een free unafhängig Algerien utropen. 1965 hett H. Boumedienne de Macht öbernahmen. Bi de Wahlen 1991/92 hett de islaamsche Heilsfront FIS wunnen. De FIS is een Partei, de dat ok mit Gewalt dörsetten will, datt in dat ganze Land den Koran siene Gesetten gellen schöllt. De Regeerung hett 1992 de FIS uplööst. Siet de Tiet regeert de Terror in dat Land.

Land

In den Noorden vun Algerien liggt de Bargen vun den Atlas. In den Süden finnt een de Wööst Sahara. Achter de Küst vun de Middellannsche See in den Landstreek Kabylei kladdert de Tellatlas bit to 2308 m hooch. An siene Süüdkant fallt he af up 800–1000 m in dat Hoochland vun de Schotts. Dor gifft dat bannig veel modderige Soltseen, wo dat Water nich aflopen kann. Noch fudder in–n Süden slutt sik de Sahara-Atlas an. In dat Massif de ’l Aurès kladdert de bit 2308 m hooch. In’n Süüden dorvun breet sik de Sahara ut. In’n Süüdoost vun düsse Wööst stiggt de Ahaggar- Bargen bit 2918 m hooch. Dat Land is in 48 Provinzen indeelt.

Volk

Wie de Inwahners in Algerien mehr weert (in 1000)

Üm un bi 70 % vun de Inwohners vun dat Land sünd Arabers un so wat bi 30 % tellt to de Berbers. Meist all Inwohners sünd sunnitisch Moslems. Dat gifft bloß bi 11.000 Kathoolsche in’t ganze Land. Dat Utöven vun den Globen is nich free. 96 % vun de Lüe leevt in Noorden up 20 % vun dat Land, mehr as 50 % leevt in de Städer un bi 42 % vun de Minschen sünd noch nich mal 15 Jahre oolt.

Bildung

Schoolplicht gifft dat för Kinner vun 6–15 Johren. De Unnerscheden in de Bildung twuschen Land un Stadt un twuschen Froenslüde un Mannslüde sünd jummers noch groot. Bi 22 % vun de Mannslüde un bi 40 % vun de Froenslüde könnt nich schrieven un nich lesen. In dat Land gifft dat 12 Universitäten, de öllste is 1879 in Algier grünnt wurrn.

Sprake

De Amtssprake is Araabsch. In Bildung, Hannel un Verkehr speelt ok Franzöös’sch en grote Rull. Nahrichten un Dokumentatschonen weert vun de staatlichen Senders ok up Franzöös’sch utstrahlt. Vun 2002 af an speelt ok de Berberspraken en gröttere Rull. Dormols is dat as Landssprake gellen laten wurrn. Dat gifft ok Programmen in dat Radio up Tamazight, hen un wenn kümmt ok in’t Feernsehn mol wat in düsse Sprake.

Schriftspraken sünd Franzöös’sch un Araabsch. De Regeren klemmt sik avers dor achter, dat mehr Hoocharaabsch bruukt warrt. In de Grote un in de Lüttje Kabylei warrt ok Berberspraak schreven. Dat kriegt man meist bloß de jungen Lüde hen, vunwegen dat de Lüde, de öller as 30 sünd, düsse Spraken in de School noch nich lehren dröffen. Bi 70 % vun de Inwahners vun Algerien snackt Araabsch as Muddersprake. Bi 30 % hefft as Muddersprake en vun de Berberspraken, sunnerlich in’n Süden vun dat Land, wo meist bloß Tuareg leven doot. In’n Noordosten vun Algier warrt veel Kabylsch snackt. De gröttste Berbersprake in Algerien is Tamazight.

Weertschop

Siet de 60er Jahren höört de een un de annere Twieg vun de Weertschap to den Staat. Hüdigendags warrt de Privatweertschap föddert so goot, as dat man geiht.

Blots op 3 % vun dat Land kann een Bueree bedrieven. Wat dor wassen deit, sünd Daddeln, Fiegen, Toback, Wien, Zitrusfrücht, Oliven, Tuffeln, Koorn, Röven un Tomaten. In Drievhüser warrt fröh Grööntüüch tagen. Veehtucht gifft dat besunners up dat Hochland vun de Schotts un in den Noorden vun de Sahara. To’n goden Deel warrt de vun Nomaden utöövt.

Wat de Eer hergifft un Industrie

In de Sahara weert Eerdöl un Erdgas föddert. Bito warrt Iesen, Kopper, Loot un Zink afboot. Quecksülver un Phosphaat gifft dat dor ok. De Industrie hett vör allens mit Ööl un Gas to kriegen. Ook Iesen un Stahl speelt een Rull. Bi de Export maakt Ööl un Gas un wat een dorut maken kann, den gröttsten Deel ut (95 %).