चिनाखँ
चिनाखँ साहित्यया छगू विधा ख। थ्व विधाय् सःया हिसि (ध्वनिसौन्दर्य वा phonaesthetics), सः व भाषाया प्रतीकात्मक रुप, मात्रा आदि छ्येला खनेदूगु व सामान्य अर्थ स्वया भावात्मक व प्रतीकात्मक चिन्तन ब्वयेगु ज्या जुइ।
चिनाखँया छगू ताःहाकःगु इतिहास दु। प्राचीन सुमेरया गिल्गमेशया काव्य आःतक्क लूगु दकलय् पुलांगु चिनाखँ ख। प्राचीन चिनाखँ व काव्य ख्यःया विकासय् लोक म्येया तःधंगु ल्हा दु। थुकिया दसुया रुपय् चीनया शिजिङ(Shijing)यात कायेछिं। नापं, लुमंका तयाः म्हुतुं कनिगु मौखिक परम्पराया नं थ्व साहित्यिक विधाया विकासय् यक्व प्रभाव दु। थुकिया दसुया रुपय् संस्कृतया वेद, जुरुआस्ता धर्मया गाथा, होमर सम्प्रदायया इलियाद व ओदिसि आदि कायेछिं। प्राचीनरुपय् चिनाखँयात एरिस्तोतलं थःगु एसिस्तोतलया पोएतिक्स् (Aristotle's Poetics)य् परिभाषित यायेगु कुतः जुल। थ्व कुतः भाय्या साहित्यिक पक्ष, दबूप्याखं, म्ये, ख्यालि आदिइ केन्द्रित जु। थ्व धुंकाया मेमेगु कुतःत हानं हानं दोहरे जुइगु, पद्यरुप, छन्द, व भाषिक सौन्दर्यय् केन्द्रित जुल व थन्यागु साहित्यिक ज्यां चिनाखँ व पद्ययात गद्य स्वया पृथक विधाया रुपय् पलिस्था यात।
खँग्वःयागु उत्पत्ति व छ्येलेज्या
सम्पादनउत्पत्ति व विकास
सम्पादनथ्व खँग्व नेपालभाषाया "चिना" व "खँ" धागु खँग्वःत जाना दयावगु खँग्वः ख।