Leer jezelf ecologisch tuinieren/Vlinderbloemenfamilie

Ecologisch tuinieren

Inleiding
De tuinkalender
Register
Wat zijn planten
Algemene begrippen
Sorteringslijsten
Grondbewerking
Plantkunde
Vermeerderen
Plantenfamilies
Geslachten
Soorten
Plantenziekten
Problemen
Het dierenleven
De moestuin
De kruidentuin
De boomgaard
De siertuin
De speeltuin

De vlinderbloemenfamilie (Leguminosae oftewel Fabaceae: beide wetenschappelijke namen zijn toegestaan) is een van de grootste families van bloeiende planten met ongeveer twintigduizend soorten. De familie komt bijna over de hele wereld voor.

Zij levert de zogenaamde peulvruchten, die zeer belangrijk zijn omdat ze een hoog eiwitgehalte hebben. Deze familie bevat vele van onze meest waardevolle voedselsoorten zoals bonen, erwten, tuinbonen, pinda's en sojabonen.

Wetenschappelijke naamgeving

De wetenschappelijke naam is omgeven door misvattingen. De vanouds geaccepteerde naam is Leguminosae (de peulachtigen) met als relatief recent alternatief Fabaceae. Sommigen doen het ten onrechte voorkomen alsof de naam Leguminosae verouderd zou zijn. Dat is niet het geval: de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN) erkent in Art 18.5 dat Leguminosae de geldig gepubliceerde naam is, waarbij Fabaceae een toegestaan alternatief is. Onder experts voor deze groep is Leguminosae de meest gebruikte naam voor deze groep.

De familie van de Leguminosae wordt veelal ingedeeld in drie onderfamiles (Caesalpinioideae, Mimosoideae en Papilionoideae) die, van tijd tot tijd (bijvoorbeeld in het Cronquistsysteem), ook wel beschouwd worden als families (Caesalpiniaceae, Mimosaceae en Papilionaceae). Nu wil het geval dat het verhaal zich hier herhaalt. De Papilionaceae en Papilionoideae mogen ook Fabaceae en Faboideae genoemd worden. Het gevolg is dat Fabaceae gebruikt mag worden voor twee groepen van aanmerkelijk verschillende grootte. Als deze naam in een boek voorkomt is het altijd nodig op te zoeken in welke van beide betekenissen de naam gebruikt wordt. De naam Leguminosae is altijd eenduidig en heeft betrekking op het grote geheel.

Bloembouw

De bloemkroon bestaat uit 5 blaadjes, die ten dele met elkaar vergroeid zijn en uit 3 delen bestaat: een vlag (1 kroonblad), 2 zwaarden (2 kroonbladen) en een kiel (2 vergroeide kroonbladen). Er zijn vaak vijf of tien meeldraden aanwezig, en één stamper.

Vrucht

De vruchten worden peulen genoemd en komen in allerlei vormen voor, de gewone vorm vindt men bij de erwt en boon. Andere vormen zijn lidpeulen, gekromde, gedraaide, gewonden peulen of met haken aan de peultjes. Lidpeulen zijn in hokjes verdeelde peulen.

Blad

Het blad is meestal samengesteld, en vaak zijn er steunblaadjes aanwezig. De bladeren kunnen veelal 's nachts de zogenaamde slaaphouding aannemen.

Stikstofbinding

De meeste soorten vlinderbloemigen leven in mutualistische symbiose met stikstofbindende bacteriën (Rhizobium sp.). Deze bacteriën kunnen stikstof uit de lucht binden, dat de plant vervolgens voor de groei kan gebruiken. De plant maakt door fotosynthese in de bladeren suikers aan, waarvan de bacterie leeft.