Andrej Babiš
Andrej Babiš (Bratislava, 2 september 1954) is een Tsjechisch politicus en ondernemer van Slowaaks afkomst. Van december 2017 tot december 2021 was hij premier van Tsjechië.
| Andrej Babiš | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Geboren | 2 september 1954 Bratislava, Tsjecho-Slowakije | |||
| Politieke partij | KSČ (1980–1989) ANO 2011 (sinds 2012) | |||
| Partner | Monika Babišová (sinds 2017) | |||
| Beroep | politicus / ondernemer | |||
| Handtekening | 
| |||
 12e Premier van Tsjechië
| ||||
| Aangetreden | 6 december 2017 | |||
| Einde termijn | 17 december 2021 | |||
| President | Miloš Zeman | |||
| Voorganger | Bohuslav Sobotka | |||
| Opvolger | Petr Fiala | |||
| Eerste vicepremier van Tsjechië van Kabinet-Sobotka
| ||||
| Aangetreden | 29 januari 2014 | |||
| Einde termijn | 24 mei 2017 | |||
| Premier | Bohuslav Sobotka | |||
| Voorganger | Jan Fischer | |||
| Opvolger | Richard Brabec | |||
| Minister van Financiën
| ||||
| Aangetreden | 29 januari 2014 | |||
| Einde termijn | 24 mei 2017 | |||
| Premier | Bohuslav Sobotka | |||
| Voorganger | Jan Fischer | |||
| Opvolger | Ivan Pilný | |||
| Voorzitter van ANO 2011
| ||||
| Huidige functie | ||||
| Aangetreden | 1 augustus 2012 | |||
| ||||
Sinds oktober 2013 is Babiš lid van de Tsjechische Kamer van Afgevaardigden. Tussen 2014 en 2017 was hij eerste vicepremier en minister van Financiën in het kabinet-Sobotka. Verder is hij de oprichter van de firma Agrofert.
Politieke loopbaan
bewerkenBabiš richtte in 2011 de beweging Actie Ontevreden Burgers (ANO) op, die in 2012 de status van politieke partij kreeg. Bij de Tsjechische Kamerverkiezingen van 2013 eindigde de partij als tweede, achter de Sociaaldemocratische Partij van Bohuslav Sobotka. De ANO nam zitting in het hierop gevormde kabinet-Sobotka en Babiš werd eerste vicepremier en minister van Financiën. In mei 2017 werd Babiš door premier Sobotka ontslagen na onenigheid over zijn financiën als CEO van Agrofert.
Bij de Kamerverkiezingen van 2017 kwam ANO als grootste partij uit de bus, waarna Babiš de nieuwe premier van Tsjechië werd. Hij leidde een minderheidskabinet bestaande uit ANO en onafhankelijken. De regering viel in januari 2018 na een motie van wantrouwen, maar Babiš wist een doorstart te maken door een coalitie te smeden met de sociaaldemocraten en met steun van de Communistische Partij van Bohemen en Moravië. Zijn tweede kabinet regeerde van juni 2018 tot december 2021.
Bij de verkiezingen van 2021 verloor de ANO zes zetels en werd zij nipt voorbijgestreefd door de partij Spolu van Petr Fiala.[1] Babiš werd hierop door Fiala afgelost als premier.
In de presidentsverkiezingen van januari 2023 werd Babis in de tweede ronde verslagen door oud-generaal Petr Pavel. Pavel kreeg 58% van de stemmen terwijl Babis niet verder kwam dan 42%.[2] De opkomst was zo'n 70%, een record voor presidentsverkiezingen in het land.[2]
Controverses
bewerkenBabiš is een vermeend ex-StB-agent, het bewijs hiervoor is niet waterdicht en hierdoor mag hij toch functioneren als politicus. Zijn voorganger Bohuslav Sobotka heeft hem echter nooit verzocht om een lustratiecertificaat. Babiš heeft hier nooit op in willen gaan.[3][4]
Op 16 november 2019 demonstreerden zo'n 200.000 tot 250.000 Tsjechen tegen de handel en wandel van premier Babiš, Zij verweten hem in hoofdzaak dat hij zijn politieke bestuurdersrol combineerde met het leiden van zijn zakenconcern Agrofert. Zo ontving dit conglomeraat van landbouw- en voedselbedrijven in de twee jaar daarvoor ongeveer 120 miljoen euro aan EU-subsidies.[5]
In 2021 werd het aan Babiš gelieerd chemisch bedrijf – Deza[6] – in een parlementaire onderzoekscommissie gelinkt aan een vervuilingsincident in de rivier Bečva eind september 2020, toen door een vergiftiging 40 ton dode vis werd opgehaald. Het ambtelijk onderzoek daarnaar werd volgens commissielid Petr Gazdík in de doofpot gestopt.[7][8]
Babiš heeft gewerkt voor de geheime politie in de jaren 80. Babiš voert al jaren processen tegen instanties die dit beweren. In een rechtszaak in april 2021 presenteerde het Slowaakse Ústav pamäti národa (Nationaal herinneringsinstituut – ÚPN) bewijs dat Babiš vanaf november 1982 een agent was bij de StB.[9] In juni 2022 verloor Babiš een rechtszaak hierover, de rechter bevestigde dat hij heeft samengewerkt met de geheime politie uit het communistische tijdperk.[10]
Op 9 januari 2023 werd Babiš vrijgesproken in een fraudezaak.[11] Hij werd ervan beschuldigd in 2007, onder valse voorwendselen, 2 miljoen euro aan EU-subsidies te hebben ontvangen subsidies voor een vastgoedproject met de naam ‘Ooievaarsnest’.[11] De eis tegen Babiš was een voorwaardelijke gevangenisstraf van drie jaar en een boete van 440.000 euro.[11]
| Voorganger: Bohuslav Sobotka |
Premier van Tsjechië 6 december 2017 – 17 december 2021 |
Opvolger: Petr Fiala |
- ↑ NOS Babis verliest verkiezingen; oppositie wil regering vormen, 9 oktober 2021, geraadpleegd op 10 januari 2023
- ↑ a b Trouw Pro-westerse oud-generaal Petr Pavel wint Tsjechische verkiezingen, 28 januari 2023, geraadpleegd op 30 januari 2023
- ↑ (en) Now the Czechs Have an Oligarch Problem, Too: How the rise of a powerful businessman threatens to undermine democratic institutions in the heart of Europe foreignpolicy.com door; Ola Chichowlas en Andrew Foxall 10-04-2015; geraadpleegd: 06-07-2020. Gearchiveerd op 21 december 2021.
- ↑ (en) Former secret police agent says Babiš file false praguepost.com door Kevin Livingston 25-11-2013; geraadpleegd: 06-07-2020. Gearchiveerd op 27 november 2021.
- ↑ Volkskrant Boze Tsjechen protesteren tegen premier Babiš, 16 november 2019. Gearchiveerd op 19 december 2019.
- ↑ deza.cz. Gearchiveerd op 8 oktober 2021.
- ↑ Raadselachtige milieuramp houdt Tsjechië in de greep. De Morgen (5 oktober 2021). Gearchiveerd op 8 oktober 2021. Geraadpleegd op 7 oktober 2021.
- ↑ (cs) Gazdík: Bečva není problém jen jedné řeky (5 oktober 2021). Gearchiveerd op 8 oktober 2021. Geraadpleegd op 7 oktober 2021.
- ↑ (en) Prague Morning Evidence Surfaces Indicating Babiš As Former Agent for Communist Secret Police (StB), 10 april 2021, geraadpleegd op 30 januari 2023
- ↑ (en) Euronews Former Czech PM loses secret police collaboration case, 14 juni 2022, geraadpleegd op 30 januari 2023
- ↑ a b c Volkskrant Babiš vlak voor verkiezingen vrijgesproken voor fraude met EU-subsidies, 10 januari 2023, geraadpleegd op 10 januari 2023