Wikipedia

Apparentering

Apparentering is, bij een kiessysteem van evenredige vertegenwoordiging, een lijstverbinding tussen dezelfde partijen over verschillende stemdistricten. Hierdoor kunnen reststemmen, tijdens de verdeling van de restzetels, onderling worden overgedragen. Apparentering is bij de Waalse gewestparlements- en provincieraadsverkiezingen een optie.

Het gebruikte algoritme geeft dikwijls aanleiding tot verrassende resultaten, waarbij relatief slecht scorende politici toch een zetel behalen dankzij de stemmen van confraters in aangrenzende kiesomschrijvingen. Een bekend voorbeeld hiervan was de verkiezing tot senator voor de Volksunie van Toon Van Overstraeten in het Waalse kiesarrondissement Nijvel bij de parlementsverkiezingen van 1985. Hoewel de Volksunie in dit arrondissement slechts enkele honderden stemmen scoorde leverden de reststemmen uit de arrondissementen Brussel-Halle-Vilvoorde en Leuven en het feit dat de zetels in deze laatste twee arrondissementen reeds uitgeput waren toch zetelwinst op.

De term is afgeleid van het Franse woord 'apparenté' dat 'verwant' of 'van dezelfde afkomst' betekent.

Toepassing

bewerken

Momenteel wordt het systeem enkel nog gebruikt bij de Waalse Parlementsverkiezingen (tussen kiesarrondissementen in dezelfde provincie) en Waalse provincieraadsverkiezingen (tussen provinciedistricten in hetzelfde kiesarrondissement).

Historisch werd het gebruikt bij alle verkiezingen gebruik makende van kiesarrondissementen:

  • bij parlementsverkiezingen: tussen kiesarrondissementen in dezelfde provincie
    • Senaat: bij de hervorming van arrondissementele kieskringen naar kiescolleges in 1993 werd apparentering afgeschaft.
    • Kamer van volksvertegenwoordigers: van 1919 tot aan de hervorming van 2002 naar provinciale kieskringen (behalve Brussel-Halle-Vilvoorde, Leuven en Nijvel, die pas in 2012 hervormd werden maar waar de lijstverbinding al eerder beperkt werd tot resp. BHV en Leuven voor de Nederlandstalige lijsten of BHV en Nijvel voor de Franstalige lijsten).
    • Vlaams Parlement: vanaf de eerste rechtstreekse verkiezing in 1995 werd gebruik gemaakt van arrondissementele kieskringen met apparentering. Vanaf de Vlaamse verkiezingen 2004 werden provinciale kieskringen ingevoerd, zonder apparentering.
    • Waals Parlement: vanaf de eerste rechtstreekse verkiezing in 1995 werd gebruik gemaakt van arrondissementele kieskringen met apparentering. Dit systeem is nog steeds in gebruik, ook na de vermindering van het aantal kieskringen van 13 naar 11 in 2018.
  • bij provincieraadsverkiezingen: tussen provinciedistricten (vroeger kieskantons) in hetzelfde kiesarrondissement
    • Vlaamse provincieraden: hier werden bij de halvering van het aantal provincieraadsleden in 2017 de provinciedistricten aangepast en de apparentering afgeschaft.
    • Waalse provincieraden: hier is apparentering nog steeds mogelijk.

Voorbeeld

bewerken

In 2010 vonden er in België federale verkiezingen plaats waar in de kiesarrondissementen Brussel-Halle-Vilvoorde, Leuven en Nijvel lijstverbinding of apparentering mogelijk was. Om de berekening in België uit te leggen gebruiken we hierbij de uitslag van 2010.

Verkiezingsresultaten

bewerken

Als basis worden de individuele verkiezingsresultaten per kieskring gebruikt. Partijen konden op voorhand een lijst in Leuven of Waals-Brabant verbinden met hun lijst in Brussel-Halle-Vilvoorde[1].

Stemmenaantal
Lijstnr Partij BHV Leuven Waals-Brabant Totaal Opmerking
1 Vlaams Belang 41.917 30.338 72.255
3 Lijst Dedecker 9.442 9.907 19.349
4 Open Vld 59.840 45.814 105.654
5 PS 139.660 51.146 190.806
6 MR 159.912 81.421 241.333
7 FN 5.476 5.476 geen lijstverbinding
8 cdH 67.324 29.331 96.655
9 CD&V 57.902 51.328 109.230
10 sp.a 38.689 56.176 94.865
11 N-VA 101.991 85.399 187.390
12 ecolo 66.681 37.152 103.833
13 GROEN! 25.186 30.905 56.091
14 R.W.F. 1.550 4.768 6.318
15 LSP 600 600 geen lijstverbinding
16 PTB+PVDA+ 9.313 3.703 2.365 11.678 enkel lijstverbinding tussen BHV en Waals-Brabant
18 FRONT DES GAUCHES 4.162 1.686 5.848 geen lijstverbinding
22 Parti Populaire 21.143 11.461 32.604
24 WALLONIE D'ABORD 3.113 3.009 6.122 geen lijstverbinding
25 PROBRUXSEL 7.201 7.201 geen lijstverbinding
25 VRIJHEID 1.576 1.576 geen lijstverbinding
25 N 610 610 geen lijstverbinding
26 BELG.UNIE 5.734 3.389 9.123
27 EGALITE 5.670 5.670 geen lijstverbinding
27 W+ 3.009 3.009 geen lijstverbinding
28 PIRATE PARTY 2.200 2.200 geen lijstverbinding
Totaal aantal stemmen 834.106 315.746 227.474
Te verdelen zetels 22 7 5

Verdeling zetels

bewerken

In een eerste stap moet de kiesdeler bepaald worden. Dit is het getal dat men verkrijgt door het aantal geldige stemmen binnen elk kiesarrondissement te delen door het aantal te verdelen zetels.

BHV Leuven Waals-

Brabant

Geldige stemmen 834.106 315.746 227.474
Te verdelen zetels 22 7 5
Kiesdeler 37.913 45.106 45.494
33% van Kiesdeler 12.638 15.035 15.247

Voor het nut van de 33% van de kiesdeler: zie later.

Daarna wordt van elke partij het aantal behaalde stemmen gedeeld door de kiesdeler en afgerond naar beneden op de eenheid. Dit is het aantal zetels dat elke partij reeds behaalt na de eerste verdeling van zetels.

Eerste Zetelverdeling
Lijstnr Partij BHV Leuven Waals-

Brabant

1 Vlaams Belang 1 0 0
3 Lijst Dedecker 0 0 0
4 Open Vld 1 1
5 PS 3 1
6 MR 4 1
7 FN 0
8 cdH 1 0
9 CD&V 1 1
10 sp.a 1 1
11 N-VA 2 1
12 ecolo 1 0
13 GROEN! 0 0
14 R.W.F. 0 0
15 LSP 0
16 PTB+PVDA+ 0 0 0
18 FRONT DES GAUCHES 0 0
22 Parti Populaire 0 0
24 WALLONIE D'ABORD 0 0
25 PROBRUXSEL 0
25 VRIJHEID 0
25 N 0
26 BELG.UNIE 0 0
27 EGALITE 0
27 W+ 0
28 PIRATE PARTY 0
Totaal aantal zetels 15 4 2
Nog te verdelen zetels 7 3 3

Verdeling restzetels

bewerken

Om de overgebleven zetels (13) te verdelen, worden de stemcijfers van de partijen gebruikt over alle kiesarrondissementen heen, waarbij de lijstverbonden partijen hun stemmen kunnen samentellen. Om mee te doen aan de verdeling van de resterende zetels, moet een partij minstens 33% van een kiesdeler (zie hoger) behaald hebben. De volgende partijen doen dus nog mee:

Lijstnr Partij Stemcijfer Reeds

behaalde zetels

1 Vlaams Belang 72.255 1
4 Open Vld 105.654 2
5 PS 190.806 4
6 MR 241.333 5
8 cdH 96.655 1
9 CD&V 109.230 2
10 sp.a 94.865 2
11 N-VA 187.390 3
12 ecolo 103.833 1
13 GROEN! 56.091 0
22 Parti Populaire 32.604 0

Om de verdeling van de restzetels nu correct uit te voeren, moet vooreerst een tabel gemaakt worden waarbij het stemcijfer van elke partij gedeeld wordt door 1, 2, 3, 4 ... Op basis van de daaruit berekende coëfficiënten worden de resterende zetels berekend. Voor de partijen die reeds een of meerdere zetels hebben behaald, wordt er pas gedeeld vanaf het deeltal gelijk aan het aantal behaalde zetels + 1.

deling door
Lijstnr Partij Stemcijfer reeds behaalde zetels 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 Vlaams Belang 72.255 1 reeds behaald 36.127 24.085 18.063 14.451 12.042 10.322 9.031 8.028 7.225
4 Open Vld 105.654 2 reeds behaald reeds behaald 35.218 26.413 21.130 17.609 15.093 13.206 11.739 10.565
5 PS 190.806 4 reeds behaald reeds behaald reeds behaald reeds behaald 38.161 31.801 27.258 23.850 21.200 19.080
6 MR 241.333 5 reeds behaald reeds behaald reeds behaald reeds behaald reeds behaald 40.222 34.476 30.166 26.814 24.133
8 cdH 96.655 1 reeds behaald 48.327 32.218 24.163 19.331 16.109 13.807 12.081 10.739 9.665
9 CD&V 109.230 2 reeds behaald reeds behaald 36.410 27.307 21.846 18.205 15.604 13.653 12.136 10.923
10 sp.a 94.865 2 reeds behaald reeds behaald 31.621 23.716 18.973 15.810 13.552 11.858 10.540 9.486
11 N-VA 187.390 3 reeds behaald reeds behaald reeds behaald 46.847 37.478 31.231 26.770 23.423 20.821 18.739
12 ecolo 103.833 1 reeds behaald 51.916 34.611 25.958 20.766 17.305 14.833 12.979 11.537 10.383
13 GROEN! 56.091 0 56.091 28.045 18.697 14.022 11.218 9.348 8.013 7.011 6.232 5.609
22 Parti Populaire 32.604 0 32.604 16.302 10.868 8.151 6.520 5.434 4.657 4.075 3.622 3.260

De quotiënten in de vorige tabel bereikt worden nu in een volgorde van groot naar klein geplaatst. De bijhorende partij krijgt deze zetel.

Quotiënt Partij
1 56.091 Groen!
2 51.916 Ecolo
3 48.327 cdH
4 46.847 N-VA
5 40.222 MR
6 38.161 PS
7 37.478 N-VA
8 36.410 CD&V
9 36.127 Vlaams Belang
10 35.218 Open Vld
11 34.611 Ecolo
12 34.476 MR
13 32.604 Parti Populaire

Als resultaat bekomt men dan het totaal aantal zetels per partij:

Zetelverdeling
Lijstnr Partij BHV Leuven Waals-Brabant restzetels Totaal
1 Vlaams Belang 1 0 0 1 2
4 Open Vld 1 1 1 3
5 PS 3 1 1 5
6 MR 4 1 2 7
8 cdH 1 0 1 2
9 CD&V 1 1 1 3
10 sp.a 1 1 0 2
11 N-VA 2 1 2 5
12 ecolo 1 0 2 3
13 GROEN! 0 0 1 1
22 Parti Populaire 0 0 1 1

Verdeling restzetels over kiesarrondissementen

bewerken

De zetels zijn nu wel toegewezen aan een partij, ze moeten echter ook nog toegewezen worden aan het kiesarrondissement, zodat kan bepaald worden welke kandidaat de zetel toegewezen krijgt. Hiervoor wordt opnieuw een quotiënt berekend: van elk kiesarrondissement wordt opnieuw gedeeld door 1,2,3... Opnieuw worden de quotiënten pas berekend vanaf de deler die groter is dan het aantal reeds behaalde zetels in dit arrondissement.

deling door
Brussel-Halle-Vilvoorde stemcijfer 1 2 3 4 5 6
1 Vlaams Belang 41.917 behaald 20.958 13.972 10.479 8.383 6.986
4 Open Vld 59.840 behaald 29.920 19.946 14.960 11.968 9.973
5 PS 139.660 behaald behaald behaald 34.915 27.932 23.276
6 MR 159.912 behaald behaald behaald behaald 31.982 26.652
8 cdH 67.324 behaald 33.662 22.441 16.831 13.464 11.220
9 CD&V 57.902 behaald 28.951 19.300 14.475 11.580 9.650
11 N-VA 101.991 behaald behaald 33.997 25.497 20.398 16.998
12 ecolo 66.681 behaald 33.340 22.227 16.670 13.336 11.113
13 GROEN! 25.186 25.186 12.593 8.395 6.296 5.037 4.197
22 Parti Populaire 21.143 21.143 10.571 7.047 5.285 4.228 3.523
deling door
Leuven Stemcijfer 1 2 3
1 Vlaams Belang 30.338 30.338 15.169 10.112
4 Open Vld 45.814 behaald 22.907 15.271
9 CD&V 51.328 behaald 25.664 17.109
11 N-VA 85.399 behaald 42.699 28.466
13 GROEN! 30.905 30.905 15.452 10.301
deling door
Waals-Brabant Stemcijfer 1 2 3
5 PS 51.146 behaald 25.573 17.048
6 MR 81.421 behaald 40.710 27.140
8 cdH 29.331 29.331 14.665 9.777
12 ecolo 37.152 37.152 18.576 12.384
22 Parti Populaire 11.461 11.461 5.730 3.820

Om nu te zien welke restzetel in welk kiesarrondissement hoort, gebruikt men de volgorde waarin de restzetels toegekend zijn en kijkt men in welk arrondissement de partij het grootste quotiënt heeft (hierboven in vet aangeduid). Indien een partij een zetel zou toegekend moeten worden in een arrondissement waar de zetels reeds op zijn, krijgt de partij deze zetel in het andere arrondissement.

Quotiënt Partij Waar gaat de zetel naartoe?
1 56.091 Groen! grootste quotiënt in Leuven
2 51.916 Ecolo grootste quotiënt in Waals-Brabant
3 48.327 cdH grootste quotiënt in BHV
4 46.847 N-VA grootste quotiënt in Leuven
5 40.222 MR grootste quotiënt in Waals-Brabant
6 38.161 PS grootste quotiënt in BHV
7 37.478 N-VA tweede grootste quotiënt in BHV
8 36.410 CD&V grootste quotiënt in BHV
9 36.127 Vlaams Belang grootste quotiënt in Leuven
10 35.218 Open Vld grootste quotiënt in BHV
11 34.611 Ecolo tweede grootste quotiënt in BHV
12 34.476 MR tweede grootste quotiënt in BHV
13 32.604 Parti Populaire grootste quotiënt in BHV, maar daar geen zetels meer vrij.

Dit levert uiteindelijk na vele berekeningen de volgende zetelverdeling op:

Zetelverdeling
Lijstnr Partij BHV Leuven Waals-Brabant Totaal
1 Vlaams Belang 1 1 2
4 Open Vld 2 1 3
5 PS 4 1 5
6 MR 5 2 7
8 cdH 2 0 2
9 CD&V 2 1 3
10 sp.a 1 1 2
11 N-VA 3 2 5
12 ecolo 2 1 3
13 GROEN! 0 1 1
22 Parti Populaire 0 1 1

Door het systeem van de apparentering krijgt de Parti Populaire, ondanks het feit dat deze meer stemmen haalt in Brussel dan in Waals-Brabant, toch in dit laatste kiesarrondissement een zetel.

Bibliografie

bewerken
  • Steven Verbanck, "Apparentering zonder bokkenspringen? Het kan!", Tijdschrift voor bestuurswetenschappen en Publiekrecht (T.B.P.), 2012, p. 198

Referenties

bewerken
  1. ↑ Zie officiële site verkiezingen https://web.archive.org/web/20160304212314/http://verkiezingen.fgov.be/fileadmin/user_upload/Elections2011/nl/kiezer/kandidaten_lijsten/verbinding/AO21004_NL.CK.PDF
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Apparentering&oldid=68017022"
  NODES
web 2