Arabidopsis

Arabidopsis
	Zandraket (Arabidopsis thaliana)
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Malviden
Orde:	Brassicales
Familie:	Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)
Geslacht
	Arabidopsis; (DC.) Heynh. (1842)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Arabidopsis op Wikispecies
Portaal	Biologie

Arabidopsis is een geslacht van kruidachtige planten uit de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae).

Het zijn kleine bloeiende planten, die verwant zijn aan kool (Brassica). Dit geslacht is van belang voor de wetenschap omdat de zandraket (Arabidopsis thaliana) wordt gebruikt als modelorganisme voor genetica en moleculaire biologie van planten. Het is de eerste plantensoort waarvan het volledige genoom in kaart werd gebracht.

Herclassificatie van Arabidopsis

Binnen Arabidopsis worden negen soorten en acht ondersoorten onderscheiden, waar dat er voorheen veel meer waren. Deze beperking is gebaseerd op morfologisch en moleculair onderzoek door O'Kane en Al-Shehbaz, (1997, 2003) en anderen. Zij maakten aannemelijk dat het geslacht zoals voorheen samengesteld, polyfyletisch was. Bij deze herclassificatie werden twee soorten van Cardaminopsis en Hylandra evenals drie soorten van Arabis bij het geslacht Arabidopsis gevoegd. Er werden ook vijftig soorten uit dit geslacht verplaatst naar Crucihimalaya, Beringia, Olimarabidopsis, Pseudoarabidopsis en Lanhedgea.

Alle Arabidopsis-soorten komen van nature voor in Europa en twee van de soorten hebben een breed verspreidingsgebied dat zich ook over Noord-Amerika en Azië uitstrekt.

Cytogenetica

Cytogenetische analyse heeft aangetoond dat het haploïde chromosoomgetal variabel is en n = 5, 8 en 13 kan zijn.

Arabidopsis thaliana (zandraket) heeft n = 5.
Arabidopsis suecica heeft n = 13 (5+8), het is een amfidiploide soort ontstaan door kruising van Arabidopsis thaliana en Arabidopsis arenosa.
Arabidopsis neglecta heeft n = 8; dit geldt ook voor de ondersoorten van Arabidopsis halleri.

Verschillende ondersoorten van Arabidopsis lyrata en Arabidopsis arenosa kunnen 2n (diploïde) of 4n (tetraploïde) zijn.

Per 2005 zijn Arabidopsis cebennensis, Arabidopsis croatica, en Arabidopsis pedemontana nog niet geanalyseerd.

Lijst van soorten en ondersoorten

Arabidopsis thaliana (L.) Heynhold

Verspreiding: Het natuurlijke verspreidingsgebied beslaat vrijwel geheel Europa tot centraal Azië, en is wereldwijd ingeburgerd.

Arabidopsis suecica (Fries) Norrlin, Meddel.

Verspreiding: Scandinavië en de Baltische staten

Arabidopsis suecica is een amphidiploïde. Het is een kruising tussen Arabidopsis thaliana en de diploïde Arabidopsis arenosa.

Arabidopsis arenosa (L.) Lawalrée
- Arabidopsis arenosa subsp. arenosa
  Verspreiding: Europa: van nature voorkomend in Oostenrijk, Wit-Rusland, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Tsjechië, Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Italië, Letland, Litouwen, Macedonië, Polen, Roemenië, Slowakije, Slovenië, Zwitserland, Oekraïne, en de Balkan; verwilderd in België, Denemarken, Estland, Finland, Nederland, Noorwegen, Rusland (Siberië) en Zweden; afwezig in Albanië, Griekenland, Midden en Zuid-Italië en Turkije.
- Arabidopsis arenosa (L.) Lawalrée subsp. borbasii
  Verspreiding: Oost België, Tsjechië, Noord-Oost Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Polen, Roemenië, Slowakije, Zwitserland, Oekraïne. Mogelijk in Denemarken.
Arabidopsis neglecta Schultes

Verspreiding: Karpaten (Polen, Roemenië, Slowakije en aangrenzende Ukraine).

Arabidopsis croatica Schott

Verspreiding: Bosnië, Kroatië.

Arabidopsis cebennensis DC.

Verspreiding: Zuidoost-Frankrijk.

Arabidopsis pedemontana Boissier

Verspreiding: Noordwest-Italië en vermoedelijk uitgestorven in aangrenzend Zuidwest-Zwitserland.

Arabidopsis lyrata L.
- Arabidopsis lyrata subsp. lyrata
  Verspreiding: Noordoost-Europees Rusland, Alaska, Canada (Ontario, westelijk in British Columbia) en zuidoosten en midden van de Verenigde Staten (Vermont zuidelijk tot in het noorden van Georgia en Mississippi ,noordwaarts tot in Missouri en Minnesota).
- Arabidopsis lyrata subsp. petraea L.
  Verspreiding: Oostenrijk, Tsjechië, Engeland, Duitsland, Hongarije, IJsland Ierland, N. Italië, Noorwegen,Rusland (Siberië) en Verre Oosten), Schotland, Zweden, Oekraïne, Noord-Amerika (Alaska en Yukon). Schijnbaar uitgestorven in Polen.
- Arabidopsis lyrata (L.) O'Kane & Al-Shehbaz subsp. kamchatica (Fischer ex DC.)
  Verspreiding: Alaska, Canada (Yukon, Mackenzie District, British Columbia, noord Saskatchewan), Aleoeten, Siberië, Korea, Noord-China, Japan, en Taiwan.
Arabidopsis halleri L.
- Arabidopsis halleri subsp. halleri
  Verspreiding: Oostenrijk, Kroatië, Tsjechië, Duitsland, Noord en midden Italië, Polen, Roemenië, Slowakije, Slovenië, Zwitserland en zuidelijk Oekraïne. Waarschijnlijk geïntroduceerd in Noord-Frankrijk en ingeburgerd in Wallonië
- Arabidopsis halleri subsp. ovirensis Wulfen
  Verspreiding: Albanië, Oostenrijk, Italië, Roemenië, Slowakije, Slovenië, Oekraïne
- Arabidopsis halleri subsp. gemmifera Matsumura
  Verspreiding: Rusland, Verre Oosten, noordoosten van China, Korea, Japan en Taiwan

Geherclassificeerde soorten

De volgende soorten werden voorheen in dit geslacht geplaatst, maar zijn nu elders ondergebracht.

Arabidopsis bactriana
Arabidopsis brevicaulis = Crucihimalaya himalaica
Arabidopsis bursifolia = Beringia bursifolia DC.
Arabidopsis campestris = Crucihimalaya wallichii Hook.f. & Thomson
Arabidopsis dentata Allion = Murbeckiella pinnatifida Lam.
Arabidopsis drassiana
Arabidopsis erysimoides = Erysimum hedgeanum
Arabidopsis eseptata = Olimarabidopsis umbrosa Botschantsev & Vvedensky
Arabidopsis gamosepala = Neotorularia gamosepala Hedge
Arabidopsis glauca = Thellungiella salsuginea
Arabidopsis griffithiana = Olimarabidopsis pumila Stephan
Arabidopsis himalaica = Crucihimalaya himalaica
Arabidopsis huetii Boissier = Murbeckiella huetii Boissier
Arabidopsis kneuckeri Bornmüller = Crucihimalaya kneuckeri Bornmüller
Arabidopsis korshinskyi = Olimarabidopsis cabulica Hook.f. & Thomson)
Arabidopsis lasiocarpa = Crucihimalaya lasiocarpa Hook.f & Thomson
Arabidopsis minutiflora Hook.f. & Thomson = Ianhedgea minutiflora Hook.f & Thomson
Arabidopsis mollis = Beringia bursifolia DC.
Arabidopsis mollissima = Crucihimalaya mollissima C.A. Meyer
Arabidopsis monachorum W.W. Smith = Crucihimalaya lasiocarpa W.W. Smith
Arabidopsis mongolica Botschantsev = Crucihimalaya mongolica Botschantsev
Arabidopsis multicaulis = Arabis tibetica
Arabidopsis novae-anglicae = Neotorularia humilis C.A. Meyer
Arabidopsis nuda Bélanger = Drabopsis nuda Bélanger
Arabidopsis ovczinnikovii = Crucihimalaya mollissima C. A. Meyer
Arabidopsis parvula Schrenk = Thellungiella parvula Schrenk
Arabidopsis pinnatifida Lam. = Murbeckiella pinnatifida Lam.
Arabidopsis pumila Stepha = Olimarabidopsis pumila Stephan
Arabidopsis qiranica = Sisymbriopsis mollipila Maximowicz
Arabidopsis richardsonii = Neotorularia humilis C.A. Meyer
Arabidopsis russeliana = Crucihimalaya wallichii Hook.f. & Thomson
Arabidopsis salsuginea Pallas = Thellungiella salsuginea Pallas
Arabidopsis sarbalica = Crucihimalaya wallichii Hook.f. & Thomson
Arabidopsis schimperi Boissier = Robeschia schimperi Boissier
Arabidopsis stenocarpa = Beringia bursifolia DC.
Arabidopsis stewartiana = Olimarabidopsis pumila Stephan
Arabidopsis stricta Cambessèdes = Crucihimalaya stricta Cambessèdes
Arabidopsis taraxacifolia = Crucihimalaya wallichii Hook.f. & Thomson
Arabidopsis tenuisiliqua = Arabis tenuisiliqua K.H. Rechinger & Köie
Arabidopsis tibetica = Crucihimalaya himalaica Edgeworth
Arabidopsis tibetica Hook.f. & Thomson = Arabis tibetica
Arabidopsis toxophylla Bieberstein = Pseudoarabidopsis toxophylla (Bieberstein)
Arabidopsis trichocarpa Neotorularia humilis C.A. Meyer
Arabidopsis trichopoda Turczaninow = Beringia bursifolia DC.
Arabidopsis tschuktschorum Jurtsev = Beringia bursifolia DC.
Arabidopsis tuemurnica = Neotorularia humilis C.A. Meyer
Arabidopsis verna Koch = Drabopsis nuda Bélanger
Arabidopsis virgata Torrey & A. Gray = Beringia bursifolia DC.
Arabidopsis wallichii Hook.f. & Thomson = Crucihimalaya wallichii Hook.f. & Thomson
Arabidopsis yadungensis

Bronnen, noten en/of referenties

O'Kane Jr, S.L. & I.A. Al-Shehbaz. (1997) A synopsis of Arabidopsis (Brassicaceae): Novon (7) 323–327
Al-Shehbaz, Ihsan A., O'Kane, Steve L. (2002) Taxonomy and Phylogeny of Arabidopsis (Brassicaceae) The Arabidopsis Book : - pp.1-22. online versie hier
O'Kane Jr, S.L., and I.A. Al-Shehbaz. (2003) Phylogenetic position and generic limits of Arabidopsis (Brassicaceae) based on sequences of nuclear ribosomal DNA: Annals of the Missouri Botanical Garden 90 (4):603-612 2003