Berlaar
Niet te verwarren met Berlare.
Berlaar is een plaats en gemeente in de provincie Antwerpen. De gemeente telt bijna 12.000 inwoners, die Berlaarnaars genoemd worden. In het plaatselijk dialect wordt de plaats als Balder uitgesproken. De gemeente behoort tot het gerechtelijk kanton en het kieskanton Lier.
Gemeente in België 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Vlaanderen
| ||
| Provincie |  Antwerpen
| ||
| Arrondissement | Mechelen | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
24,53 km² (2022) 74,2% 14,46% 11,35% | ||
| Coördinaten | 51° 7' NB, 4° 40' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
12.061 (01/01/2024) 49,42% 50,58% 491,76 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder |
(01/01/2024) 18,02% 59,4% 22,59% | ||
| Buitenlanders | 6,45% (01/01/2024) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Walter Horemans(CD&V/N-VA) | ||
| Bestuur | CD&V, N-VA | ||
| Zetels CD&V/N-VA Vooruit Vlaams Belang SamBA Groen |
21 13 3 1 2 2 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 21.778 euro/inw. (2021) | ||
| Werkloosheidsgraad | 3,93% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 2590 2590 |
Deelgemeente Berlaar Gestel | ||
| Zonenummer | 03 - 015 | ||
| NIS-code | 12002 | ||
| Politiezone | Berlaar-Nijlen | ||
| Hulpverleningszone | Rivierenland | ||
| Website | www | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| ligging binnen het arrondissement Mechelen in de provincie Antwerpen | |||
| |||
Geschiedenis
bewerkenIn de oudste gekende vermelding wordt het dorp Berlaer genoemd, een schrijfwijze die doorheen de geschiedenis afwisselde met Berlar, Ballaer, Ballaert en Balaer. Het was in het bezit van de heren van Mechelen en Grimbergen, de familie Berthout.
De oudste sporen van menselijke aanwezigheid worden geleverd door overblijfselen uit de Ahrenburgcultuur (8000 v Chr ). Het is ook vrij logisch dat op de noordrand van het Kolenwoud en aan de rand van de moerassige Netegronden vrij vlug landbouwnederzettingen gegroeid zijn. Een deel van het dorp werd door Egidius I, bijgenaamd Met-de-Baard, afgestaan aan het cisterciënzerklooster van Roosendaal te Walem. Het afgestane deel werd pas terug deel van Brabant bij de dood van Margaretha van York in 1503.[1]
De huidige gemeente Berlaar is ontstaan op 1 januari 1965 uit de fusie van de kerngemeente Berlaar (met woonkern Berlaar-Heikant) met de toen opgeheven gemeente Gestel. Tegelijkertijd werden er kleine gebiedsdelen van Berlaar afgestaan aan de gemeenten Putte en Kessel.
Geografie
bewerkenDeelgemeenten
bewerken| # | Naam | Opp. (km²) |
Inwoners (2020) |
Inwoners per km² |
NIS-code |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Berlaar | 22,03 | 11.485 | 521 | 12002A |
| 2 | Gestel | 2,48 | 165 | 66,4 | 12002A1 |
Kernen
bewerkenIn de gemeente ligt naast Berlaar met het station Berlaar zelf nog de deelgemeente Gestel. De kleine dorpskern van Gestel ligt ten noordoosten van Berlaar-centrum, aan de Grote Nete en in het zuiden ligt het grote gehucht Heikant. In het plaatselijk dialect wordt dit gehucht als "Balder-Hei" uitgesproken. En wordt soms ook kortweg aangeduid als 'de-Hei'. Ook is er nog een kleiner gehucht ten zuidoosten van het centrum genaamd Melkouwen met een eigen station Melkouwen.
Demografie
bewerkenDemografische evolutie deelgemeente voor de fusie
bewerken
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
bewerkenAlle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
| Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden | ||
|---|---|---|
| jaar | Aantal[2] | Evolutie: 1992=index 100 |
| 1992 | 9.759 | 100,0 |
| 1993 | 9.792 | 100,3 |
| 1994 | 9.825 | 100,7 |
| 1995 | 9.829 | 100,7 |
| 1996 | 9.865 | 101,1 |
| 1997 | 9.887 | 101,3 |
| 1998 | 10.041 | 102,9 |
| 1999 | 10.060 | 103,1 |
| 2000 | 10.150 | 104,0 |
| 2001 | 10.169 | 104,2 |
| 2002 | 10.242 | 104,9 |
| 2003 | 10.286 | 105,4 |
| 2004 | 10.345 | 106,0 |
| 2005 | 10.438 | 107,0 |
| 2006 | 10.612 | 108,7 |
| 2007 | 10.668 | 109,3 |
| 2008 | 10.730 | 109,9 |
| 2009 | 10.817 | 110,8 |
| 2010 | 10.889 | 111,6 |
| 2011 | 10.891 | 111,6 |
| 2012 | 10.960 | 112,3 |
| 2013 | 11.013 | 112,8 |
| 2014 | 11.034 | 113,1 |
| 2015 | 11.174 | 114,5 |
| 2016 | 11.203 | 114,8 |
| 2017 | 11.385 | 116,7 |
| 2018 | 11.507 | 117,9 |
| 2019 | 11.527 | 118,1 |
| 2020 | 11.656 | 119,4 |
| 2021 | 11.710 | 120,0 |
| 2022 | 11.730 | 120,2 |
| 2023 | 11.949 | 122,4 |
| 2024 | 12.061 | 123,6 |
Bezienswaardigheden
bewerken
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Berlaar voor het hoofdartikel over dit onderwerp.- De Hoeve Hooghuys, aan Hemelshoek, een zeventiende-eeuws kasteeltje, met delen die uit de middeleeuwen dateren.
- De Schandpaal van 1779, gerestaureerd in 1897 [3]
- De Sint-Pieterskerk aan de Markt
- De Onbevlekt Hart van Mariakerk aan de Misstraat
- Het Kasteel Berlaarhof aan de Pastorijstraat
Natuur en landschap
bewerkenBerlaar ligt in de Antwerpse Kempen op een hoogte van 5-15 meter. Berlaar ligt aan de Grote Nete.
Politiek
bewerkenStructuur
bewerkenDe gemeente Berlaar maakt deel uit van het kieskanton Lier, gelegen in het provinciedistrict Lier, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.
Schepencollege en gemeenteraad
bewerkenBurgemeester is Walter Horemans (CD&V). Eerste schepen is Jan Hendrickx (N-VA), voorts is het schepencollege samengesteld uit Stefaan Lambrechts, Suzy Put en Willy Beullens (allen CD&V). OCMW-voorzitster is Nadine Boekaerts (N-VA).
Voorts zetelen in de gemeenteraad Ingeborg Van Hoof, Guy Staes, Nathan Rijnders, Geert Fierens (allen CD&V), Thomas Wellens, Hanne Cuypers, Miguel Vissers (allen N-VA), Rudy Nuyens, Liesbeth Ceulemans, (beide Vooruit - Kartel BHG), Koen Kerremans, Brend Van Ransbeeck (beide Groen), Wim Kelber (SamBA - Kartel BHG), Giel Van de Zande (Open VLD - Kartel BHG), Dirk Arras en Werner Van den Broeck (beide Vlaams Belang).
Geschiedenis
bewerken
(Voormalige) burgemeesters
bewerken| Periode | Burgemeester | |
|---|---|---|
| 1800 - 1806 | Jan Baptist Caeymaex[4] | |
| 1806 - 1807 | Frans Bauwens | |
| 1807 - 1815 | Jan Baptist de Ram | |
| 1815 - 1842 | Dominicus Cornelis | |
| 1843 - 1848 | Karel Pieter Jozef Le Grelle | |
| 1848 - 1860 | Jan Baptiste Lambrechts | |
| 1861 - 1863 | Paul Augustijnen | |
| 1864 - 1873 | Joannes Cornelius de Rest | |
| 1873 - 1878 | Karel Pieter Jozef Le Grelle | |
| 1878 - 1887 | Jan Baptiste Eduard Lambrechts | |
| 1888 - 1895 | Louis Rijmenants | |
| 1896 - 1921 | Jan Ferdinand Florent Lambrechts | |
| 1921 - 1927 | Jozef De Schutter | |
| 1927 - 1941 | Jules Lambrechts | |
| 1941 - 1944 | Jules Croonen | |
| 1944 - 1958 | Jules Lambrechts | |
| 1959 - 1963 | Jozef Lambrechts | |
| 1963 - 1965 | Frans Van Hove | |
| 1965 - 1970 | Albert Lambrechts | |
| 1971 - 1994 | Jos Houben (BSP / SP) | |
| 1995 - 2006 | André Martens (CVP / CD&V) | |
| 2007 - heden | Walter Horemans (CD&V) | |
Legislatuur 2013 – 2018
bewerkenIn tegenstelling tot elders in Vlaanderen hield het Valentijnskartel stand in de gemeente en trokken CD&V en N-VA samen naar de verkiezingen van 2012. Lijsttrekker was zittend burgemeester Walter Horemans (CD&V). Voor de andere partijen waren dit respectievelijk Koen Kerremans (Groen), Dirk Aras (Vlaams Belang), Christiane Dockx (Open Vld) en Jef Daems voor VU-ID-erfgenaam SamBA (Samen Berlaar Anders). Voor sp.a ten slotte was Lies Ceulemans lijsttrekster.[5]
Het kartel N-VA-CD&V behaalde een absolute meerderheid met 48,88% van de stemmen. (+10,41%). Daarnaast mocht Groen - dat zijn stemmen zag vermeerderen met 2,81% tot 10,01% - zich tot de winnaars van verkiezingen rekenen. SamBA bleef nagenoeg status quo (−0,51%) Alle andere partijen moesten in meerdere of mindere mate een verlies slikken. Grootste verliezers waren Vlaams Belang met een verlies van 5,98% (9,58%, - 2 raadsleden) en sp.a met een verlies van 4,62% (13,56%, een raadslid minder). Open Vld ten slotte boekte een verlies van 2,08% (4,89%) en verloor zijn enige vertegenwoordiger in de gemeenteraad.
Walter Horemans verlengde zijn ambt als burgemeester met een coalitie bestaande uit CD&V & N-VA. Deze coalitie heeft een meerderheid met 13 op 21 zetels.
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
bewerken| Partij of kartel | 10-10-1976[6] | 10-10-1982[6] | 9-10-1988[6] | 9-10-1994[6] | 8-10-2000[6] | 8-10-2006[7] | 14-10-2012[8] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 23 | |
| Agalev1/ Groen!2/ Groen3/ Groen Toekomst25904 | - | - | 4,041 | 0 | - | - | 7,202 | 1 | 10,013 | 2 | 14,33 | 2 | 8,24 | 2 | |||||
| SP1/ sp.a2/ Kartel BHGB/ Vooruit3 | 31,921 | 7 | 35,241 | 9 | 29,521 | 7 | 26,141 | 6 | 18,311 | 4 | 18,182 | 4 | 13,562 | 3 | 19,6B | 4 | 4,93 | 0 | |
| PVV1/ VLD2/ Open Vld3/ Kartel BHGB | - | 6,871 | 0 | 5,91 | 0 | 13,582 | 2 | 15,212 | 3 | 6,972 | 1 | 4,893 | 0 | - | |||||
| SamBA1/ Kartel BHGB | - | - | - | - | - | 13,601 | 2 | 13,091 | 2 | ||||||||||
| Ons Dorp | - | - | - | - | - | - | - | - | 13,7 | 3 | |||||||||
| CVP1/ CD&V+N-VAA/ CD&V2 | 27,191 | 6 | 26,251 | 6 | 23,591 | 6 | 30,681 | 8 | 36,941 | 9 | 38,45A | 10 | 48,86A | 13 | 33,32 | 8 | 33,42 | 9 | |
| VU1/ VU&ID2 / CD&V+N-VAA/ N-VA3 | 9,741 | 1 | 12,891 | 2 | 17,661 | 4 | 21,421 | 5 | 20,012 | 4 | 21,63 | 5 | 25,03 | 7 | |||||
| Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2 | - | - | 1,861 | 0 | 5,391 | 0 | 9,531 | 1 | 15,602 | 3 | 9,582 | 1 | 11,12 | 2 | 14,82 | 3 | |||
| W.O.W. | - | - | - | 2,78 | 0 | - | - | - | - | - | |||||||||
| Lambrechts1/ BVP2 | 31,151 | 7 | 18,762 | 4 | 17,422 | 4 | - | - | - | - | - | - | |||||||
| Totaal stemmen | 6899 | 7114 | 7351 | 7351 | 7642 | 7876 | 7859 | 8563 | 6035 | ||||||||||
| Opkomst % | 95,16 | 94,17 | 93,97 | 93,25 | 94,1 | 64,6 | |||||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 2,09 | 3,18 | 3,41 | 4,15 | 3,36 | 3,1 | 3,6 | 4,1 | 0,8 | ||||||||||
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Cultuur
bewerkenEvenementen
bewerken- Quondam, middeleeuws spektakel met steekspelen en demonstraties, op het domein van het Hooghuys, in de winter en de zomer.
Streekproducten
bewerken- Super Balder, een lokaal bier
- Beer Van Balder, een feestbier van de oudste nog actieve vereniging van Berlaar, de Koninklijke Fanfare Ste Cecilia. Ter gelegenheid van hun 160-jarig bestaan in 2021 besloot de fanfare een feestbier uit te brengen in samenwerking met 't Hofbrouwerijke uit Beerzel. Door het grote succes werd besloten om dit bier ook na het feestjaar nog aan te bieden.
Onderwijs
bewerkenDe gemeente biedt op twee locaties gemeentelijk onderwijs aan in de Gemeentelijke Basisschool.
Naast de gemeenteschool telt Berlaar ook een aantal scholen van het gemeenschapsonderwijs en van het katholieke net.
- Gemeentelijke Basisschool
- Basisschool De Lotusbloem
- Gesubsidieerde Vrije Basisschool
- De Balderschool
- Instituut Heilig Hart van Maria (secundair)
- Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans (afdeling Berlaar)
Sport
bewerkenVoormalige voetbalclub KFC Rita Berlaar speelde verscheidene jaren in de Belgische nationale reeksen, tot de club in 2000 verdween. Als nieuwe club werd toen SK Berlaar opgericht.
Sinds het seizoen 2010-2011 speelde er ook enkele jaren een Berlaarse club in de hoogste reeks van het Belgische tafeltennis, de Superdivisie. Tafeltennisclub Dylan Berlaar knokte zich met voornamelijk eigen jeugdspelers naar de Belgische top. Ter ere van de promotie werd zelfs een oud Berlaars bier, de Super Balder, opnieuw tot leven gewekt. In het seizoen 2013-2014 kwam Dylan Berlaar voor de derde keer in vier jaar uit in Superdivisie. De ploeg kon de degradatie niet vermijden en speelt sindsdien als subtopper in Eerste Nationale.
Bekende inwoners
bewerkenGeboren
bewerken- Jules Lambrechts (1882-1959), brouwer en politicus
- Jos Houben (1919-2018), syndicalist en politicus
- Walter Luyten (1934-2008), politicus en historicus
Bewoners
bewerkenBekende personen die in Berlaar wonen of woonden, of een andere significante band met de gemeente hebben:
- Pieter Van Dale, stichtte in 1569 het College Van Dale te Leuven
- Nicolaas Rubens, zoon van Peter Paul Rubens en heer van Ramay (Rameyen)[9]
- Willem K.G. de Merode, laatste grondheer van Berlaar
- Constant Verhulst, koster van Berlaar en componist van 'Te Lourdes op de bergen'
- Ernest Van Dijck (1861-1923), operazanger
- Joseph Lambrechts (1918-1963), politicus
- Jules Croonen (1904), politicus
- Placide Tempels (1906-1977), missionaris en auteur van het invloedrijke boek Bantoe-filosofie
- Albert Lambrechts, politicus
- André Martens, politicus
- Walter Horemans (1961), politicus
- Myriam Bronzwaar (1965), actrice
- Nick Nuyens (1980), wielrenner
- Laura Omloop (1999), zangeres
Nabijgelegen kernen
bewerkenGestel, Koningshooikt, Lier, Bevel, Berlaar-Heikant, Herenthout, Itegem
- ↑ Geschiedenis van Berlaar
- ↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
- ↑ Inventaris Onroerend Erfgoed
- ↑ Burgemeesters Berlaar 1878 - 1970; Inventaris van het archief van de provincie Antwerpen
- ↑ Is zaak al beklonken voor huidige coalitie in Berlaar?; deredactie.be; 24 mei 2012
- ↑ a b c d e 1961-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
- ↑ Vlaanderenkiest.be: Gegevens 2006. Geraadpleegd op 16 juni 2019.
- ↑ www.vlaanderenkiest.be: Gegevens 2012
- ↑ Portret van Rubens' zoon, september 1655, Rubenshuis
