Bruno Maderna

Bruno Maderna
	in 1963
Algemene informatie
Volledige naam	Bruno Maderna
Bijnaam	Bruno Grossato
Geboren	21 april 1920
Geboorteplaats	Venetië
Overleden	13 november 1973
Overlijdensplaats	Darmstadt
Land	Italië
Werk
Jaren actief	1946-1973
Genre(s)	Klassiek
Beroep	Componist, muziekpedagoog, dirigent
	(en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Bruno Maderna (Venetië, 21 april 1920 – Darmstadt, Duitsland, 13 november 1973) was een Italiaans-Duitse componist, muziekpedagoog en dirigent.

Levensloop

Maderna werd geboren als Bruno Grossato, als zoon van de amusementsmusicus Umberto Grossato. Later nam hij de naam van zijn moeder Maderna aan. Op vierjarige leeftijd kreeg hij zijn eerste muzieklessen in Chioggia. De getalenteerde Maderna werd in zijn jonge jaren als wonderkind gezien. Op 12-jarige leeftijd dirigeerde hij verschillende operaorkesten in Noord-Italië. In 1934 werd hij aan de hoede van zijn vader onttrokken en ging hij naar Verona, waar hij introk bij de familie van een zakenvrouw, Irma Manfredi, die voor een degelijke muzikale opleiding zorgde.

Hij studeerde compositie eerst aan het Conservatorio "Giuseppe Verdi" (Milaan) in Milaan bij Arrigo Pedrollo en vanaf 1937 bij Allessandro Bustini aan de Accademia Nazionale di Santa Cecilia te Rome. In 1940 behaalde hij het diploma. In 1941 studeerde hij directie bij Antonio Guarnieri aan de Accademia Musicale Chigiana in Siena. In 1942 en 1943 volgden verdere compositiestudies bij Gian Francesco Malipiero aan de Accademia "Benedetto Marcello" in Venetië. Daarna werd hij opgeroepen voor militaire dienst in de Tweede Wereldoorlog. Na enige tijd liep hij over naar het antifascistische verzet van de partizanen.

Van 1947 tot 1950 was hij docent voor compositie aan de Accademia "Benedetto Marcello" in Venetië. In 1948 werd hij bekend met Hermann Scherchen, bij wie hij, samen met zijn vriend en leerling Luigi Nono, voortgezette directiestudie volgde. Bij Scherchen leerde hij ook de muzikale analyse en de twaalftoonsmuziek van de Tweede Weense School kennen. Op aansporing van Scherchen ging hij 1949 naar Darmstadt en nam deel aan de zomercursussen voor nieuwe muziek. Samen met Luigi Nono deed hij intensieve studie naar oude muziek met het doel de eigentijdse compositietechniek met traditionele elementen te verbinden.

Dirigent

Zijn carrière als dirigent begon in 1950 met optredens in Parijs en, op uitnodiging van Karl Amadeus Hartmann, in München. In 1955 stichtte hij samen met Luciano Berio de Studio di Fonologia Musicale voor elektronische muziek voor de Radio Audizioni Italiane (RAI) te Milaan. Daar organiseerde hij met de Incontri musicali tussen 1956 en 1960 een reeks van evenementen, om de uitbreiding van de kennis van hedendaagse muziek te bevorderen. In 1957 en 1958 gaf hij seminars aan het conservatorium te Milaan over de techniek van het seriële componeren.

Vanaf 1954 werkte hij regelmatig als docent en dirigent bij de Darmstädter Ferienkurse für Neue Musik; van 1958 tot 1967 was hij, later samen met Pierre Boulez, medeoprichter en dirigent van het Internationaal Kamerensemble. In 1963 vertrok hij helemaal naar Darmstadt.

In 1969 werd hij vast gastdirigent en in 1971 als chef-dirigent van het Orkest van de Radio Audizioni Italiane (RAI) te Milaan aangesteld. Zijn toenemend succes als interpreet van hedendaagse muziek brachten hem vele uitnodigingen en opdrachten. Als gastdirigent leidde hij meerdere belangrijke Europese en Amerikaanse orkesten.

Innovatie en traditie

In zijn muziek bracht Maderna constructieve strengheid met grote expressiviteit in de traditie van de Italiaanse cantabiliteit samen. Alhoewel zijn werken een groot innovatieve potentie hadden, verloor hij niet de traditionele momenten uit het oog. Traditionele momenten benutte hij steeds op verschillende manieren voor zijn composities.

Compositorische ontwikkeling

Zijn vroege composities zijn naar het voorbeeld van het neoclassicisme ontworpen. Vanaf het einde van de jaren 40 voelde hij zich door de twaalftoonstechniek van Arnold Schönberg aangetrokken en breidde tegelijkertijd als de Fransman Olivier Messiaen de seriële techniek uit tot andere parameters, zoals de toonhoogte (Studi per il Processo di Kafka uit 1950). In de jaren 60 werden zijn composities in toenemende mate door elementen van het componeren volgens toevalsprincipes (aleatoriek) beïnvloed, in het bijzonder in zijn toneelwerken.

Maderna heeft met toewijding als leraar, componist en dirigent een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling en verbreiding van de hedendaagse muziek na de Tweede Wereldoorlog.

Vele bekende musici hebben composities van Maderna uitgevoerd, zoals het Arditti String Quartet, Cathy Berberian, Gary Bertini, Dorothy Dorow, Heinz Holliger, Theo Olof, het Schönberg Ensemble, Giuseppe Sinopoli, David Tudor, Han de Vries, Hans Zender. Pierre Boulez schreef een memoriam opgedragen aan Maderna (Rituel), net zoals Luciano Berio (Calmo), Franco Donatoni (Duo pour Bruno) en Paul Méfano (A Bruno Maderna, 1980).

Composities

Werken voor orkest

1948/1949 Compositie no. 1, voor orkest
1950 Compositie no. 2, voor orkest
1950 Studi per "Il Processo" di Franz Kafka, voor spreker, sopraan en groot orkest
1951/1952 Improvisatie no. 1, voor orkest
1953 Improvisatie no. 2, voor orkest
1954 Concert, voor fluit en orkest
1954 Composizione in tre tempi (Compositie in drie tempi), voor orkest
1957 Dark rapture crawl, voor orkest
1959 Concert, voor piano en orkest
1962 Concert (no. 1), voor hobo en kamerensemble
1963-1965 Dimensioni III, voor orkest met een cadens voor solofluit
1964 Dimensioni IV, voor fluit en kamerensemble
1965 Stele per Diotima, voor orkest
1966 Amanda, voor kamerorkest
1967 Concert no. 2, voor hobo en orkest
1969 Suite voor orkest uit de opera "Hyperion"
1969 Quadrivium, voor 4 slagwerkers en 4 orkestgroepen
1969 Concert, voor viool en orkest
1969 Serenata per un satellite
1970 Grand aulodia, voor fluit, hobo en orkest
1972 Dialodia, voor twee fluiten, twee hobo's en verdere instrumenten
1972 Aura, voor orkest
1972 Biogramma, voor groot orkest
1972 Giardino religioso, voor klein orkest
1973 Concert no. 3, voor hobo en orkest

Cantates en geestelijke muziek

1953 Vier briefen, kamercantate voor sopraan, bas en kamerorkest

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1962	Macbeth	2 bedrijven	onvoltooid	Aurelio A. Milloss, naar William Shakespeare
1962	Don Perlimplin; radioopera		12 augustus 1962, Rai Radiotelevisione Italiana	naar het drama van Federico García Lorca
1964	Hyperion - Lirica in forma di spettacolo; 1e altern. versie: Hyperion en het geweld; 2e altern. versie: Hyperion - Orfeo dolente; (combinatie met Orfeo dolente van Domenico Belli)		6 oktober 1964, Venetië, Teatro alla Fenice; 1e altern. versie: 17 mei 1968, Brussel, Koninklijke Muntschouwburg; 2e altern. versie: 18 juli 1968, Bologna, Teatro comunale (Palazzo Bentivoglio)	Hans G. Helms "Phoneme", Virginio Puecher en de componist, naar Friedrich Hölderlin; 1e altern. versie: Hugo Claus, Wystan Hugh Auden en Federico García Lorca, naar Friedrich Hölderlin;
1969	From A to Z		22 februari 1970, Darmstadt	R. Rass
1971-1973	Satyrikon	1 akte	16 maart 1973, Scheveningen	van de componist en Ian Strasfogel, naar "Cena Trimalchionis" uit "Satyricon" van Gaius Petronius Arbiter

Balletten

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
	Das eiserne Zeitalter		onvoltooid	Egon Vietta en de componist

Werken voor de radio

1969 Ritratto di Erasmo, radiodrama
1973 Ages, radioinventie voor stemmen, koor en orkest - naar William Shakespeare

Vocale muziek

1948 Tre liriche greche - (Drie Griekse liederen), voor piccolo, sopraan en instrumenten
1949 Il mio cuore è nel sud, radioballade op een tekst van Giuseppe Patroni Griffi
1964 Aria, voor sopraan, solofluit en orkest op teksten van Friedrich Hölderlin
1971 Ausstrahlung, voor vrouwenstem, fluit, hobo, groot orkest en geluidsband
1972 Venetian Journal, voor tenor, instrumentalensemble en geluidsband - naar teksten van James Boswell

Kamermuziek

1946 rev.1954 Serenata, voor 11 instrumenten
1948 Concert, voor twee piano's en instrumenten
1953 Divertimento in due tempi voor dwarsfluit en piano
1954 rev.1956 Serenata no. 2, voor 13 instrumenten
1955 Strijkkwartet
1965 Aulodia per Lothar, voor fluit en gitaar (ad libitum)
1967 Widmung, voor viool solo
1971 Viola (altviool) of Viola d'amore
1971 Y Dispués, voor gitaar
1971 Solo, voor Musette, hobo, hobo d'amore en althobo
1971 Pièce pour Ivry, voor viool
1971 Dialodia, voor dwarsfluit en hobo
1985 Serenata per un satellite, versie door Claudio Ambrosini

Werken voor piano

1949 Variaties over B.A.C.H., voor twee piano's

Elektronische muziek

1952 Musica su due dimensioni, voor fluit, slagwerk en geluidsband
1954 Sequenze e strutture
1956 Notturno
1957 Syntaxis
1957 Continuo
1958 Musica su due dimensioni, per flauto e registrazione stereofonica
1960 Dimensioni II inventie over een stem voor geluidsband naar een fonetische tekst van Hans G. Helms
1961 Serenata III, voor geluidsband
1961 Serenata IV, voor fluit, instrumenten en geluidsband
1971 Juilliard Serenade (= Tempo libero II), voor orkest en geluidsband
1971/1972 Tempo libero, voor geluidsband

Bibliografie

Annalen van de operagezelschappen in Nederland 1886-1995, Amsterdam: Den Uitgave van Theater Institute Nederland, 1996, 1276 p.
Piero Sonti: Repertorio di musica sinfonica - Gli autori, le composizioni dal Seicento a oggi, Ricordi, 2001, 1060 p., ISBN 978-88-09-02255-3
Wolfgang Suppan, Armin Suppan: Das Neue Lexikon des Blasmusikwesens, 4. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1994, ISBN 3-923058-07-1
Wolfgang Suppan: Das neue Lexikon des Blasmusikwesens, 3. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1988, ISBN 3-923058-04-7
Wolfgang Suppan: Lexikon des Blasmusikwesens, 2. eränzte und erweiterte Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Fritz Schulz, 1976
Felix Meyer: Quellenstudien II : Zwölf Komponisten des 20. Jahrhunderts, Winterthur: Amadeus, 1993, 329 p.
Hanns-Werner Heister, Walter-Wolfgang Sparrer: Komponisten der Gegenwart, Edition Text & Kritik, München, 1992, ISBN 978-3-88377-930-0
Jacques-Emmanuel Fousnaquer, Claude Glayman, Christian Leble: Musiçiens de notre temps depuis 1945, Paris: Editions Plume, 1992, 542 p., ISBN 2-908034-32-8
Franco Rossi, Michele Girardi: Indice Dei Nomi, in: Il teatro la Fenici : chronologia degli spettacoli 1938-1991, Venezia: Albrizzi Editore, 1992, 650 p., ISBN 88 317 5509 9
Franco Rossi, Michele Girardi: Indice Dei Nomi, in: Il teatro la Fenici : chronologia degli spettacoli 1792-1936, Venezia: Albrizzi Editore, 1989, 491 p., ISBN 88 7837 007 X
Martine Cadieu: A l'ecoute des compositeurs : (Entretiens, 1961-1974), Minerve, 1992, 284 p., ISBN 978-2-86931-057-5
Giovanni Idonea, Domenico Danzuso: Musica, musicisti e teatri a Catania - (dal mito alla cronaca), 3e edizione, Palermo: Publisicula Editrice, 1990, 660 p.
Kurtz Myers: Performer Index : Conductors, in: Index to record reviews 1984-1987 : based on material originally published in "Notes", the quarterly journal of the Music Library Association between 1984 AND 1987, Boston, Massachusetts: G.K. Hall, 1989, 639 p., ISBN 978-0-8161-0482-6
Kurtz Myers: Performer Index : Conductors, in: Index to record reviews, 1949-1977 : based on material originally published in "Notes", the quarterly journal of the Music Library Association Between 1949 and 1977, Vol. 5: indexes, Boston, Massachusetts: G.K. Hall, 1980, 664 p. ISBN 978-0-8161-0087-3
Alain Pâris: Dictionnaire des interprètes et de l'interprétation musicale au XXe siècle, Paris: Robert Laffont, 1989. 906 p., ISBN 2-221-50323-6
Lamberto Trezzini: Indice Dei Nomi, in: Due secoli di vita musicale storia del teatro comunale di Bologna, Seconda edizione, Nuova Alfa Editoriale, 1987, 362 p., ISBN 978-88-7779-002-6
Suzanne Montu-Berthon: La musique a deux claviers - (clavecin, piano, clavicorde ... ), 1987, 141 p.
Enrico Stinchelli: I grandi direttori d'orchestra, Rome: Gremese Editore, 1987
Christof Bitter: Bruno Maderna, Komponisten des 20. Jahrhunderts in der Paul Sacher Stiftung. Basel 1986. S. 298-302.
Massimo Mila: Per un ritratro di Maderna, Komponisten des 20. Jahrhunderts in der Paul Sacher Stiftung. Basel 1986. S. 303-313.
Salvatore Enrico Failla: Siculorum Gymnasii Musica : Primo seminario per la concertazione di musiche da camera del Novecento, Note e paragrafi 1986, Catania: Giuseppe Maimone Editore, 1986, 124 p.
Enzo Valenti Ferro: Los directores : Teatro Colon 1908-1984, Buenos Aires: Ediciones de Arte Gaglianone, 1985, 406 p., ISBN 978-950-9004-58-0
Mario Baroni, Rossana Dalmonte, Francesca Magnani: Bruno Maderna. Documenti, Milano: Suvini Zcrboni 1985. 355 S.
Francesca Magnani: Considerazioni sul rapporto tra musica e testo nell'opera di Bruno Maderna, Ricerche musicali. 5 (1981), S. 6-25.
Stefan Jaeger: Das Atlantisbuch der Dirigenten, Zürich: Atlantis Musikbuch-Verlag, 1985, ISBN 3-254-00106-0
Raymond Fearn: Bruno Maderna : from the Cafe Pedrocchi to Darmstadt, Tempo, No. 155 (1985), S. 8-14.
XLII Festival Internazionale di Music Contemporanea Venezia 1985 - Europa 50/80 Generazioni a Confronto, Presented to the Library of the University of Toronto by La Biennale di Venezia, Venezia: Comitato Nazionale Italiano, 1985, 287 p.
Robert Siohan: La musique étrangère au XXe siècle, Paris: Presse Universitaire de France, 1984, 128 p., ISBN 978-2-13-037994-2
Manuel Valls: Musica de tota mena, Barcelona: Clivis Publications, 1982, 179 p.
Peter Muck: Einhundert Jahre Berliner Philharmonisches Orchester. Darstellung in Dokumentation im Auftrag des Berliner Orchesters. Tutzing: Hans Schneider Verlag, 1982, 3 Bände: 1. Band: "1882-1922", 512 Seiten, ISBN 3-7952-0339-2; 2. Band: "1922-1982", 483 Seiten, ISBN 3-7952-0340-6; 3. Band: "Die Mitglieder des Orchesters - Die Programme - Die Konzertreisen - Erst- und Uraufführungen", 509 Seiten, ISBN 3-7952-0341-4
John L. Holmes: Conductors on record, London: Victor Gollancz, 1982, 734 p., ISBN 0-575-02781-9
Dopo l'avanguardia; prospettive musicali intorno agli anni '80; Festival internazionale di musica contemporanea la Biennale di Venezia 24 settembre/10 ottobre 1981, Venezia: Teatro La Fenice, 1981
Paul-Louis Siron: Aspects de la musique contemporaine 1960-1981, Lausanne: Editions de l'aire, 1981, 135 p.
Anna Macchi Giubertoni: Le fonti poetiche dell' "Hyperion" di Bruno Maderna, Nuova Rivista Musicale Italiana. 15 (1981), S. 197-205.
Edilio Frassoni: Indice degli Interpreti, in: Due secoli di lirica a Genova, Vol. II (dal 1901 al 1960 e appendici fino al 1978), Genova: Cassa di Risprimio~ di Genova e Imperia, 1980, 654 p.

Externe link

(it) Archief van Bruno Maderna