Châtelet (stad)
Châtelet (Waals: Tcheslet) is een stad in de Belgische provincie Henegouwen. De stad telt ruim 35.000 inwoners. Châtelet ligt aan de Samber, in de stedelijke rand rond Charleroi, waarvan het door de ringweg R3 wordt gescheiden.
Stad in België 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Wallonië
| ||
| Provincie |  Henegouwen
| ||
| Arrondissement | Charleroi | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
27,35 km² (2022) 57,18% 19,86% 22,96% | ||
| Coördinaten | 50° 24' NB, 4° 31' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
35.595 (01/01/2024) 48,13% 51,87% 1301,66 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder |
(01/01/2024) 20,67% 59,25% 20,08% | ||
| Buitenlanders | 14,12% (01/01/2024) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Daniel Vanderlick (PS) | ||
| Bestuur | PS | ||
| Zetels PS MR Ecolo MoDem Pour Chatelet DéFI La Droite |
33 21 4 3 2 1 1 1 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 15.446 euro/inw. (2021) | ||
| Werkloosheidsgraad | 20,49% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 6200 6200 6200 |
Deelgemeente Châtelet Bouffioulx Châtelineau | ||
| Zonenummer | 071 | ||
| NIS-code | 52012 | ||
| Politiezone | Aiseau-Presles / Châtelet / Farciennes | ||
| Hulpverleningszone | Henegouwen-Oost | ||
| Website | www | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| ligging binnen het arrondissement Charleroi in de provincie Henegouwen | |||
| |||
Kernen
bewerkenNaast Châtelet zelf, ten zuiden van de Samber, zijn er het eveneens sterk verstedelijkte Châtelineau aan de noordelijke oever van de Samber. Het nog iets landelijker Bouffioulx ligt net ten zuiden van Châtelet. De stadskern zelf telt verschillende wijken, waaronder Boubier en Faubourg. In Châtelineau liggen onder meer de wijken Taillis Pré en Corbeau.
Deelgemeenten
bewerken| # | Naam | Opp. (km²) |
Inwoners (2020) |
Inwoners per km² |
NIS-code |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Châtelet | 11,57 | 13.807 | 1.193 | 52012A |
| 2 | Châtelineau | 7,65 | 16.925 | 2.213 | 52012B |
| 3 | Bouffioulx | 8,14 | 4.927 | 605 | 52012C |
Overige kernen
bewerkenIn het zuiden van Bouffioulx ligt het gehucht Chamborgneau.
Geschiedenis
bewerkenOp het grondgebied van Châtelet is prehistorische bewoning vastgesteld. De Samber was er doorwaardbaar en in de nabijheid werd silex gewonnen. Tijdens de Romeinse tijd passeerde de veel gebruikte heirbaan tussen Boulogne en Keulen er, wat de functie van verkeersknooppunt versterkte. Onder de Karolingen moet het gebied deel zijn geweest van de villa van Pont-de-Loup, die in 840 door Lodewijk de Vrome werd geschonken aan zijn medewerker Ekkard. De eerste vermelding van de naam Châtelet vinden we wanneer in 1133 sprake is van een zekere Allard de Châtelet (Castilino).[1]
Tegen de 12e eeuw was het dorp in handen gekomen van het Sint-Lambertuskapittel, wiens rechten in 1143 werden bevestigd door een bul van paus Innocentius II. Er ontstond een machtsstrijd tussen het kapittel en lokale heren die zich wellicht de titel van advocatus aanmaten.[2] Het conflict werd in 1220 beslecht door het Tribunal de la Paix, waarbij Walter van Fontaine een keure uitvaardigde die Châtelet de status van vrijheid schonk. De lagere rechtspraak werd toevertrouwd aan een schepenbank. In 1233 verkocht Walter van Fontaine de avouerie Châtelet aan het Sint-Lambertuskapittel. Daarmee kwam deze helemaal in handen van het prinsbisdom Luik. Aan de overkant op de linkeroever van de Samber begon het graafschap Namen.
Châtelet beschikte over een van de weinige bruggen over de Samber en werd de voornaamste plaats van Tussen-Samber-en-Maas, waar met Thuin nog een tweede Luikse stad lag. Het bestuur van Châtelet lag in handen van de schepenen, een maïeur en twee bourgmestres, maar zij functioneerden onder het gezag van de in Luik aangeduide baljuw. Er kwamen gilden, kermissen en in de 15e eeuw een halle. Door de brug passeerde er veel krijgsvolk en kende de stad plunderingen in 1408, 1430, 1457 en 1578.[3] Bij die laatste gelegenheid werd de stad, ondanks de Luikse neutraliteit, ingenomen door Don Juan van Oostenrijk. Men besloot toen een eerste stadsmuur op te trekken, wat pas in 1597 werd gerealiseerd. In 1693 werden de omwallingen alweer ontmanteld omdat ze als een bedreiging werden gezien voor een nieuwe vesting die Châtelet zou overvleugelen: Charleroi.
Nochtans was Châtelet in 1652 opgenomen onder de 23 Goede Steden van Luik, waarvan ook het lokale perroen getuigde. De stad telde twee goede scholen, opgericht door de recolletten (1615) en door de dominicanessen (1626). In dat laatste jaar werd ook de Sint-Rochuskapel gesticht, na een zoveelste pestepidemie. Ze was gewijd aan de pestheilige Rochus van Montpellier en werd het centrum van een folkloremars (op de zondag na Hemelvaart).[4]
In de Franse tijd werd Châtelet deel van het departement Jemappes, dat in 1815 muteerde tot de provincie Henegouwen. Vanaf 1825 werd de Samber gekanaliseerd en in 1850 omgeleid.[5] In de 19e eeuw kende Châtelet een explosieve bevolkingsgroei aangedreven door industriële ontwikkeling. De huizen en straten in het centrum dateren voor een groot deel uit de jaren 1850-1900. De koolmijnen, hoogovens en walserijen zijn in de 20e eeuw weer gesloten.
Demografische ontwikkeling
bewerkenDemografische ontwikkeling voor de fusie
bewerken
- Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen; 1976= inwoneraantal op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
bewerkenAlle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
| Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden | ||
|---|---|---|
| jaar | Aantal[6] | Evolutie: 1992=index 100 |
| 1992 | 36.688 | 100,0 |
| 1993 | 36.443 | 99,3 |
| 1994 | 36.485 | 99,4 |
| 1995 | 36.190 | 98,6 |
| 1996 | 36.014 | 98,2 |
| 1997 | 35.819 | 97,6 |
| 1998 | 35.673 | 97,2 |
| 1999 | 35.542 | 96,9 |
| 2000 | 35.452 | 96,6 |
| 2001 | 35.338 | 96,3 |
| 2002 | 35.276 | 96,2 |
| 2003 | 35.269 | 96,1 |
| 2004 | 35.538 | 96,9 |
| 2005 | 35.475 | 96,7 |
| 2006 | 35.621 | 97,1 |
| 2007 | 35.813 | 97,6 |
| 2008 | 35.759 | 97,5 |
| 2009 | 35.884 | 97,8 |
| 2010 | 36.050 | 98,3 |
| 2011 | 36.084 | 98,4 |
| 2012 | 36.196 | 98,7 |
| 2013 | 36.319 | 99,0 |
| 2014 | 36.390 | 99,2 |
| 2015 | 36.439 | 99,3 |
| 2016 | 36.463 | 99,4 |
| 2017 | 36.350 | 99,1 |
| 2018 | 36.101 | 98,4 |
| 2019 | 35.903 | 97,9 |
| 2020 | 35.668 | 97,2 |
| 2021 | 35.567 | 96,9 |
| 2022 | 35.527 | 96,8 |
| 2023 | 35.512 | 96,8 |
| 2024 | 35.595 | 97,0 |
Bezienswaardigheden
bewerken
Zie Lijst van beschermd erfgoed in Châtelet voor het hoofdartikel over dit onderwerp.- De Église des Saints-Pierre et Paul, 19e eeuw
Politiek
bewerkenResultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
bewerken| Partij | 10-10-1976[7] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[8] | 14-10-2012[9] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | |
| PS | 62,02 | 24 | 58,93 | 22 | 55,2 | 21 | 48,21 | 19 | 55,76 | 21 | 50,55 | 20 | 54,31 | 22 | 48,66 | 21 | 50,18 | 19 | |
| PSC1 / CDH2 / MoDem3/ Les Engagés4 | 19,441 | 7 | 17,991 | 6 | 19,531 | 7 | 22,41 | 8 | 14,791 | 5 | 13,772 | 4 | 10,782 | 3 | 6,793 | 2 | 9,614 | 2 | |
| PRL1 / PRL-MCC2 / MR3/ MR+4 | 4,271 | 0 | 13,291 | 4 | 9,971 | 3 | 9,131 | 2 | 9,482 | 2 | 11,123 | 3 | 10,993 | 3 | 12,183 | 4 | 20,894 | 7 | |
| ECOLO | - | - | 9,58 | 2 | 7,67 | 2 | 12,54 | 4 | 10,96 | 3 | 9,07 | 3 | 9,24 | 3 | - | ||||
| Pour Chatelet1/ Votre Voix2 | - | - | - | - | - | - | 4,151 | 0 | 5,801 | 1 | 4,852 | 1 | |||||||
| DéFI | - | - | - | - | - | - | - | 5,63 | 1 | - | |||||||||
| La Droite | - | - | - | - | - | - | - | 4,42 | 1 | - | |||||||||
| ICC | - | - | - | - | - | - | 5,29 | 1 | - | - | |||||||||
| LEPEN | - | - | - | - | - | - | 5,41 | 1 | - | - | |||||||||
| Front-Nat. | - | - | - | - | - | 9,8 | 3 | - | - | - | |||||||||
| VIVANT | - | - | - | - | 5,13 | 1 | - | - | - | - | |||||||||
| PTB1 / PTB-PCB | - | - | 0,941 | 0 | 4,11B | 0 | 2,31 | 0 | - | - | - | 14,471 | 4 | ||||||
| PCB1 / PC2 / PTB-PCB | 4,61 | 0 | 4,931 | 1 | 4,792 | 0 | - | - | - | - | - | ||||||||
| UDC | - | - | - | 8,49 | 2 | - | - | - | - | - | |||||||||
| RW | 9,67 | 2 | - | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||
| Anderen(*) | - | 4,86 | 0 | - | - | - | 3,81 | 0 | - | 7,27 | 0 | - | |||||||
| Totaal stemmen | 21442 | 21108 | 20448 | 19961 | 20456 | 21439 | 20915 | 21073 | 19687 | ||||||||||
| Opkomst % | 91,35 | 90,62 | 89,84 | 90,01 | 85,12 | 85,41 | 79,32 | ||||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 4,44 | 6,36 | 6,76 | 8,05 | 8,57 | 7,28 | 8,69 | 12,02 | 9,53 | ||||||||||
(*) 1982: MRW (2,44%), UDRT (2,42%) / 2006: FNationale (3,81%) / 2018: Agir (3,587%), RC (3,69%)
Sport
bewerkenVoetbalclub Châtelet-Farciennes SC is aangesloten bij de KBVB en speelt sinds 2014 in de nationale reeksen. Entente Châtelet speelt in de provinciale reeksen en ontstond in 2012 uit de fusie van Entente Presloise en FC Standard de Châtelet.
Bekende inwoners
bewerkenDe Belgische surrealistische schilder René Magritte liep school in Châtelet (begin 20e eeuw).
Geboren
bewerken- Pierre Paulus (1881-1959), kunstschilder
- Désiré Desellier (1885 - 1942), politicus
- Joël Robert (1943 - 2021), motocrosser (meervoudig wereld- en Belgisch kampioen)
- Robert Cogoi (1939-2022), zanger
Externe link
bewerken- ↑ Jean-Jacques Jespers, Dictionnaire des noms de lieux en Wallonie et à Bruxelles, 2005, p. 191
- ↑ Pascal Carré, Les avoueries des églises liégeoises, XIe-XVe siècles, doctoraal proefschrift, Université de Liège, 2009, p. 81-83
- ↑ Fabrice Müller, Châtelet, Les bonnes villes de la principauté de Liège (bezocht 11 november 2024)
- ↑ (fr) La Chapelle Saint-Roch. stad Châtelet. Gearchiveerd op 27 november 2016.
- ↑ Le patrimoine monumental de la Belgique. Wallonie, vol. 20, 1994, p. 185
- ↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
- ↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
- ↑ Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 27 december 2012.
- ↑ Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be. Gearchiveerd op 5 maart 2016.
