Chaos (Griekse mythologie)

Griekse mythologie

Chaos (Oudgrieks: xάος, leegte) is in de Griekse mythologie het Niets waaruit de eerste goden ontstonden. Chaos is volgens sommige bronnen vrouwelijk, maar wordt meestal als onzijdig aangeduid. Chaos wordt wel voorgesteld als een bodemloze leegte waar alles eindeloos valt; niet naar beneden, want er is geen enkele oriëntatie mogelijk, maar alle kanten op. Uit deze uitgestrekte malende wanorde ontstond orde in de vorm van Nacht, Duisternis, Aantrekkingskracht, Onderwereld en Aarde. Aarde maakte vanuit haar oorsprong Bergen, Zee en Hemel. Nacht en Duisternis maakten samen Ether en Dag.

Chaos
xάος
Chaos
Oorsprong Griekse mythologie
Gedaante het Niets
Associatie het Niets waaruit de eerste goden zijn ontstaan, Griekse scheppingsmythe
Literaire bronnen Theogonia, Metamorfosen
Verwantschap
Nakomelingen Gaia, Tartaros, Eros, Erebos, Nyx, Chronos
"Het loswikkelen van chaos, of het creëren van de vier elementen". Gravure uit de Metamorfosen van Ovidius, Hendrik Goltzius (1589)
"Het loswikkelen van chaos, of het creëren van de vier elementen". Gravure uit de Metamorfosen van Ovidius, Hendrik Goltzius (1589)
Portaal  Portaalicoon   Religie
Afbeelding van een verchristelijkte chaoskampf: beeld van Aartsengel Michaël die de Satan in de vorm van een slang bestrijdt. Quis ut Deus? (Wie is als God?, de betekenis van de naam Michaël) staat als inscriptie op zijn schild

Uit Aarde, Gaia en haar zoon Hemel, Ouranos ontstonden ook twaalf Titanen plus drie cyclopen en drie reuzen met honderd armen. De bekendste Titanen zijn Okeanos, Japetos en Kronos. Tijdens de oorlog tussen de Titanen en Olympiërs zouden de gemoederen zo hoog opgelopen zijn dat Chaos door de hitte bevangen raakte. In samenwerking met Chaos schiep Eros de vogels.

Volgens Theogonia

bewerken

In Theogonia van Hesiodos wordt beschreven dat de eerste bestaande objecten uit het niets van Chaos kwamen; zijn kinderen Nyx (de Nacht), Erebus (de Duisternis), Eros (de Liefde), Gaia (de aarde) en Tartarus (de onderwereld). Volgens sommige bronnen zouden de laatste twee goden echter onafhankelijk van Chaos zijn ontstaan.

Hesiodos laat zien dat het creëren van leven in de godenwereld op twee manieren gebeurt; tweeslachtige of seksualiteit en eenslachtige of parthenogenese. Veel onaangename goden met hun concepten Dood, Sarcasme, Misleiding, Ouderdom enzovoorts in de Griekse mythologie zijn geboren uit parthenogenese van Nyx, hoewel ook Philotes, de godin van affectie, seksualiteit en vriendschap uit haar voortkwam.

Volgens Metamorphoseon libri

bewerken

In Metamorphoseon libri van Ovidius wordt Chaos beschreven als een ruwe, onverwerkte massa; een levenloze klomp, ongefatsoeneerd en onaangepast. De moderne betekenis van het woord chaos is dan ook totale wanorde.

In Chaos lagen alle zaden opgeslagen die later zouden uitgroeien tot alle bestaande materie.

Chaoskampf

bewerken

Voorbeelden van de chaoskampf zijn er in mythologieën en religies uit het Oude Nabije-Oosten en Oude Griekenland. Zo is er de Baälcyclus die het gevecht tegen Yamm verhaalt in een Ugaritische mythe, Marduk tegen Tiamat in het Babylonische Enoema Elisj-epos, Teshub tegen Illuyankas in de Hettitische mythologie, de God Jahweh tegen de Leviathan (Lawtan of Lotan) in de Hebreeuwse Bijbel (voornamelijk dan het Boek Job). Ook in de Griekse mythologie werd deze oude Oosterse mythe geadopteerd, zoals we zien in de strijd van Zeus tegen Typhon, Hercules en Ladon etc.

De chaoskampf werd ook in het christelijk geloof opgenomen, in de mythe van Sint Joris en de Draak, Sint Michaël en de Duivel en in meer abstracte vorm in enkele aspecten van het lijdensverhaal.[1]

Stamboom

bewerken
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Chaos
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gaia
 
Tartaros
 
Eros
 
 
Erebos
 
 
 
 
 
 
Nyx
 
Chronos
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Typhon
 
Aether
 
Hemera
 
Charon
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ouranos
 
 
 
 
 
Pontus
 
Ourea
 
Thalassa
 
Thanatos
 
Momus
 
Hypnos
 
Moros
 
Nemesis
 
Apate
 
Philotes
 
Geras
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nereus
 
 
Thaumas
 
Phorcys
 
Ceto
 
 
 
 
 
Eurybia
 
Morpheus
 
Phobetor
 
Phantasos
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Okeanos
 
Tethys
 
Crius
 
Coeus
 
Phoebe
 
 
Iapetus
 
 
Hyperion
 
Theia
 
Rhea
 
Kronos
 
Mnemosyne
 
Themis
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Astraeus
 
 
 
 
Pallas
 
Perses
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hecate
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Doris
 
 
Asopus
 
 
Metis
 
Leto
 
Pleione
 
Asteria
 
 
Clymene
 
Helios
 
Perseïs
 
 
Selene
 
 
 
 
Eos
 
 
Philyra
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nereïden
 
Styx
 
 
 
 
 
 
 
 
Epimetheus
 
 
Atlas
 
 
Menoetius
 
Prometheus
 
Phaëton
 
Circe
 
 
 
 
Pasiphaë
 
 
 
 
Aietes
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Actor
 
 
 
Aegina
 
 
 
 
Nikè
 
 
Bia
 
 
Hades
 
Hestia
 
Demeter
 
Poseidon
 
Hera
 
Zeus
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Merope
 
 
Elektra
 
 
Taygete
 
 
Alkyone
 
 
Celaeno
 
Sterope
 
 
Maia
 
Persephone
 
 
Semele
 
 
 
 
 
 
 
 
Muzen
 
Horen
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Menoetius
 
Aeacus
 
Athena
 
Artemis
 
Apollo
 
Hermes
 
Aphrodite
 
Dionysos
 
 
Ares
 
Ilithyia
 
Hephaistos
 
 
Hebe
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Patroclus
 
 
 
 
Eunomia
 
Hermaphroditus
 
Peitho
 
Rhodos
 
Tyche
 
 
Priapus
 
Anteros
 
Harmonia
 
Himeros
 
 
Enyo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Endeïs
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Psamathe
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Periboia
 
Telamon
 
Peleus
 
Thetis
 
Lycomedes
 
Phocus
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ajax
 
Tecmessa
 
Achilles
 
Deidameia
 
Eetion
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Eurysaces
 
Hermione
 
Neoptolemus
 
Andromache
 
Hektor
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Peramos
 
Molossos
 
Pielos
 
Astyanax

Literatuur

bewerken
  • Clifford, R.J. (2007): 'Creation and Destruction: A Reappraisal of the Chaoskampf Theory in the Old Testament' in The Catholic Biblical Quarterly
  • Rudman, D. (2003): 'The crucifixion as Chaoskampf: A new reading of the passion narrative in the synoptic gospels' in Biblica, Volume 84, No. 1, 102-107
  • Wyatt, N. (1998): 'Arms and the King: The Earliest Allusions to the Chaoskampf Motif and their Implications for the Interpretation of the Ugaritic and Biblical Traditions' in Dietrich, M.; Kottsieper, I. (eds.) “Und Mose schrieb dieses Lied auf”. Studien zum Alten Testament und zum alten Orient, Ugarit-Verlag
  • Day, J. (1985): God's conflict with the dragon and the sea. Echoes of a Canaanite myth in the Old Testament, Cambridge University Press
  1. Rudman (2003)
Zie de categorie Chaos (cosmogony) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
  NODES
iOS 4
mac 1
Note 2
os 92