Eenpartijstelsel
Een eenpartijstelsel is een partijstelsel waarbij er in een staat maar één politieke partij is toegestaan, de eenheidspartij, dit in tegenstelling tot een meerpartijenstelsel. Oppositiepartijen zijn dus verboden of minstens uitgesloten van verkiezingen. In een variant zijn er wel één of meer bevriende oppositiepartijen toegestaan, maar kunnen die nooit de absolute meerderheid van de quasi-eenheidspartij bedreigen, zoals in communistisch Polen het geval was met een boerenpartij. Het systeem komt neer op een brede oligarchie van partijleden op alle politieke niveaus.
Een eenpartijstelsel mag niet worden verward met een stelsel waarin één partij feitelijk dominant is, maar niet op basis van een constitutioneel voorrecht. Dit stabiel stelsel komt nog steeds vrij veel voor, ook in landen die als democratisch worden beschouwd.
Staten met een eenpartijstelsel zijn eenpartijstaten. In het verleden waren er vrij veel eenpartijstaten, tegenwoordig zijn zij in de minderheid. Fascistische staten, communistische staten en andere dictaturen, maar soms ook democratieën hadden in het verleden een eenpartijstelsel. Het meest gebruikte argument voor de invoer van een eenpartijstelsel is dat meerpartijenstelsels zouden zorgen voor partijschappen en verdeeldheid, terwijl het eenpartijstelsel zou zorgen voor harmonie, eenstemmigheid en de besluitvorming zou bevorderen.
Vergeleken met andere dictaturen houden eenpartijstaten het vaak opvallend lang uit. Dit komt vooral doordat niet alle macht is geconcentreerd bij een persoon, waarmee de dictatuur valt of staat. De partij die het langste aan de macht is gebleven was de True Whig Party in Liberia, die 103 jaar ononderbroken aan het roer heeft gestaan, van 1877 tot 1980, gevolgd door de Communistische Partij van de Sovjet-Unie, die het 74 jaar heeft uitgehouden. De Institutioneel Revolutionaire Partij in Mexico heeft 71 jaar geregeerd en de Mongoolse Revolutionaire Volkspartij 68 jaar.
Staten met een eenpartijstelsel
bewerkenOnderstaande tabel somt de landen op met een eenpartijstelsel.
| Vlag | Naam Land | Naam Partij | Ideologie |
|---|---|---|---|
 |
China | Communistische Partij van China (Verenigd Front) | Marxisme-leninisme, Socialisme met Chinese karakteristieken |
 |
Republiek Cuba | Communistische Partij van Cuba | Marxisme-leninisme |
 |
Staat Eritrea | Volksfront voor democratie en rechtvaardigheid | Nationalisme |
 |
Democratische Volksrepubliek Korea | Koreaanse Arbeiderspartij (lid van het Democratisch Front voor de Hereniging van het Vaderland) | Juche |
 |
Democratische Volksrepubliek Laos | Laotiaanse Revolutionaire Volkspartij (Laotiaans Front voor Nationale Opbouw) | Marxisme-leninisme |
 |
Sahrawi Arabische Democratische Republiek1 | Polisario | Nationalisme |
 |
Socialistische Republiek Vietnam | Communistische Partij van Vietnam (Vaderlands Front) | Marxisme-leninisme, nationalisme |
| 1 Beter bekend als de Westelijke Sahara en is een staat met beperkte erkenning. | |||
Staten met een dominerende partij
bewerkenEen onderstaande tabel van landen met een dominerende partij.
Landen met eenpartijstelsels in het verleden
bewerkenOnvolledige tabel met historische en huidige landen die een eenpartijstelsel kenden.
Landen met een dominerende partij (in het verleden)
bewerkenOnvolledige tabel met historische en huidige landen die een dominerende partij kenden of kennen.
| Naam land | Periode | Partij |
|---|---|---|
| Afghanistan | 1990 - 1992 | Watan Partij (HeW)[4] |
| Botswana | 1966 - heden | Botswaanse Democratische Partij (BDP) |
| Duitsland: Beieren | 1946 - heden (m.u.v. 1954-58) |
Christlich-Soziale Union (CSU) |
| Ethiopië | 1991 - heden | Ethiopisch Volksrevolutionair Democratisch Front/Welvaartspartij |
| Italië | 1946 - 1994 | Democrazia Cristiana (DC) |
| Japan | 1954 - 1993 | Liberaal-Democratische Partij van Japan (LDP) |
| Mexico | 1929 - 2000 | Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI) |
| Portugal | 1933 - 1974 | Nationale Unie |
| Verenigde Staten van Amerika: Georgia | 1872 - 2003 | Democratische Partij |
| Zimbabwe | 1987 - 2008 | Zimbabwaanse Afrikaanse Nationale Unie – Patriottisch Front (ZANU-PF) |
| Zuid-Afrika | 1948 - 1994 | Nasionale Party |
| Zuid-Afrika | 1994 - heden | Afrikaans Nationaal Congres (ANC) |
Zie ook
bewerken- ↑ Recordhouder; meer dan honderd jaar aan de macht.
- ↑ Enige toegestane partij, Anton Mussert "Leider van het Nederlandsche Volk."
- ↑ Vidkun Quisling, premier van 1942-1945
- ↑ Als opvolger van de Democratische Volkspartij, de enige legale partij van 1978-1990.