Engelenburg (Dordrecht)

Engelenburg
Rondeel Engelenborch
Locatie
Locatie	Engelenburgerbrug 1-3
Adres	Engelenburgerbrug 1
Coördinaten	51° 49′ NB, 4° 40′ OL
Status en tijdlijn
Oorspr. functie	vestingwerk
Huidig gebruik	kantoor/woonhuis
Bouw gereed	1429
Verbouwing	1585; 1647-1648
Restauratie	1983
Erkenning
Monumentstatus	rijksmonument
Monumentnummer	13323
Detailkaart
	;
Lijst van rijksmonumenten in Dordrecht
Portaal	Civiele techniek en bouwkunde

Engelenburg is een rijksmonument in de Zuid-Hollandse stad Dordrecht. De voormalige ronde wachttoren uit 1429, die bekendstaat als rondeel Engelenburg, werd in 1647-1648 verbouwd tot woonhuis. Sinds 1975 is het pand in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser en fungeert het als kantoor met woning. De Engelenburgerbrug is naar het rondeel genoemd.

Geschiedenis

Het pand werd in 1429 gebouwd als een ronde wachttoren met zeshoekige bovenbouw, vergelijkbaar met de Schreierstoren in Amsterdam. De toren, die de toegang tot de kort ervoor gegraven Nieuwe Haven bewaakte, stond in de rivier voor de Gaanderij – de stadsmuur langs de Lange Geldersekade – en was daarmee verbonden met een korte verbindingsmuur, die bij het bouwhistorische onderzoek in 1962 werd teruggevonden. Waarschijnlijk werd het rondeel in de tweede helft van de 16e eeuw gewijzigd, toen er volgens de stadsrekeningen van 1564 en 1585 werd getimmerd aan de "toren van Engelborch" en aan de "cap aen de thoren op Engelenborch" (1585). De toren werd toen voorzien van de open omloop en de opengewerkte lantaarn, die te zien zijn op het stadsgezicht van Adam Willaerts uit 1629 en tekeningen van Jan van Goyen uit circa 1645. De naam Engelenburg verwijst naar de Engelenburcht in Rome en doet vermoeden dat het gebouw ooit door een beeld van de aartsengel Michaël werd bekroond. Door de aanleg van het Maartensgat en het slopen van de Gaanderij verloor de toren definitief zijn defensieve functie, voor zover hij die nog had, en werd hij in 1647-1648 verbouwd tot woonhuis voor de havenmeester van de Nieuwe Haven. Engelenburg en de Groothoofdspoort zijn de enige middeleeuwse verdedigingswerken, die nog duidelijk in het stadsbeeld herkenbaar zijn. Aan de buitenzijde is de originele gevelbekleding van Namense steen nog deels aanwezig, evenals de natuurstenen kraagstenen waar oorspronkelijk de weergang op rustte.

Jan van Goyen, De Gaanderij met rondeel Engelenburg en erachter de Grote Kerk, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam

Zie ook

Lijst van panden van Vereniging Hendrick de Keyser

Externe links

Engelborch, rondeel (website Vereniging Hendrick de Keyser)

Bronnen

Mieke van Baarsel (1992): Van Aardappelmarkt tot Zwijndrechts Veerhoofd. De straatnamen van de historische binnenstad van Dordrecht, Hilversum: Verloren, p. 35-36
Johan Hendriks & Jan Koonings (2001): Van der stede muere. Beschrijving van de stadsmuur van Dordrecht, Dordrecht: Vereniging Oud-Dordrecht, Jaarboek 2000, p. 85-87
R. Meischke; H.J. Zandkuijl; P.T.E.E. Rosenberg (1997): Huizen in Nederland. Zeeland en Zuid-Holland, Zwolle/Amsterdam, p. 248-253
W. Wissing, Het rondeel Engelenburg, Vereniging Oud-Dordrecht: Jaarverslag 1975, p. 4-16