Geldenaken
stad en gemeente in Waals-Brabant, België
Geldenaken (Frans: Jodoigne, Waals: Djodogne) is een stad in België. Ze ligt in de provincie Waals-Brabant, tussen Tienen en Perwez, aan de rivier de Grote Gete.
Stad in België 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Wallonië
| ||
| Provincie |  Waals-Brabant
| ||
| Arrondissement | Nijvel | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
73,73 km² (2022) 85,33% 7,27% 7,4% | ||
| Coördinaten | 50° 43' NB, 4° 52' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
14.899 (01/01/2024) 48,75% 51,25% 202,07 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder |
(01/01/2024) 20,36% 60,1% 19,54% | ||
| Buitenlanders | 8,58% (01/01/2024) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Jean-Luc Meurice (UC) | ||
| Bestuur | UC | ||
| Zetels UC J'M Ecolo |
23 14 5 4 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 21.971 euro/inw. (2021) | ||
| Werkloosheidsgraad | 10,27% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 1370 1370 1370 1370 1370 1370 1370 1370 1370 1370 |
Deelgemeente Geldenaken Dongelberg Jauchelette Lathuy Malen Opgeldenaken Petrem Sint-Jans-Geest Sint-Remigius-Geest Zittert-Lummen | ||
| Zonenummer | 010 | ||
| NIS-code | 25048 | ||
| Politiezone | Jodoigne | ||
| Hulpverleningszone | Waals-Brabant | ||
| Website | www | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| ligging binnen de provincie Waals-Brabant | |||
| |||
Een aantal gebouwen in Geldenaken hoort bij het beschermd erfgoed van België. De RAVeL 2, een landelijke fietsroute, komt door Geldenaken.
Geschiedenis
bewerkenDe stad Geldenaken werd voor 1217 door de Brabantse hertog Hendrik I binnen de gelijknamige heerlijkheid gesticht, die hij al sinds 1184 in zijn bezit had. Men neemt aan dat Geldenaken de onbekende stad was die in 1211 een stadsrecht gemodelleerd naar dat van Leuven kreeg.[1] Vervolgens ontwikkelde Geldenaken zich tot regionaal marktstadje.[2]
In 1568 vond de Slag bij Geldenaken plaats tussen Willem van Oranje en de Hertog van Alva. De hertog won en beëindigde hiermee Oranjes eerste invasie.
Kernen
bewerkenDeelgemeenten
bewerken| # | Naam | Opp. (km²) |
Inwoners (2020) |
Inwoners per km² |
NIS-code |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Geldenaken | 15,38 | 6.052 | 393 | 25048A |
| 2 | Opgeldenaken | 5,41 | 826 | 153 | 25048B |
| 3 | Jauchelette | 3,10 | 415 | 134 | 25048C |
| 4 | Dongelberg | 4,82 | 597 | 124 | 25048D |
| 5 | Lathuy | 6,88 | 767 | 111 | 25048E |
| 6 | Malen | 11,59 | 1.374 | 119 | 25048F |
| 7 | Sint-Remigius-Geest | 5,30 | 564 | 106 | 25048G |
| 8 | Zittert-Lummen | 6,23 | 1.158 | 186 | 25048H |
| 9 | Sint-Jans-Geest | 7,56 | 957 | 127 | 25048G |
| 10 | Petrem | 7,45 | 1.646 | 221 | 25048H |
Overige kernen
bewerken- In deelgemeente Malen (Frans: Mélin) liggen de gehuchten Sart-Mélin, Maison du Bois en Gobertange. In Gobertange wordt sinds vele eeuwen de beroemde kalkhoudende zandsteen ontgonnen.[3]
- Sint-Maria-Geest in deelgemeente Sint-Jans-Geest (Frans: Saint-Jean-Geest);
- Genville in Sint-Remigius-Geest (Frans: Saint-Remy-Geest);
- Brocui in Lathuy
- Zétrud en Lumay in Zittert-Lummen (Frans: Zétrud-Lumay));
- Molembais-Saint-Josse in Geldenaken (Frans: Jodoigne)
- Piétremeau en Herbais in Petrem (Frans: Piétrain).
Bezienswaardigheden
bewerken
Zie Lijst van beschermd erfgoed in Geldenaken voor het hoofdartikel over dit onderwerp.In de gemeente bevinden zich onder andere de volgende bezienswaardigheden:
- O.L.-Vrouwekapel met gedraaide torenspits op de Grote Markt
- Saint-Médardkerk
- Kasteel Pastur, nu het stadhuis
- Abdij van La Ramée, Jauchelette
- Tumulus van Herbais, bij Petrem
Demografische ontwikkeling
bewerkenDemografische evolutie voor de fusie
bewerken
- Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwoneraantal op 31 december
Demografische evolutie van de fusiegemeente
bewerkenAlle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
| Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden | ||
|---|---|---|
| jaar | Aantal[4] | Evolutie: 1992=index 100 |
| 1992 | 10.215 | 100,0 |
| 1993 | 10.442 | 102,2 |
| 1994 | 10.746 | 105,2 |
| 1995 | 10.922 | 106,9 |
| 1996 | 11.042 | 108,1 |
| 1997 | 11.114 | 108,8 |
| 1998 | 11.258 | 110,2 |
| 1999 | 11.354 | 111,2 |
| 2000 | 11.483 | 112,4 |
| 2001 | 11.564 | 113,2 |
| 2002 | 11.754 | 115,1 |
| 2003 | 11.814 | 115,7 |
| 2004 | 11.896 | 116,5 |
| 2005 | 12.193 | 119,4 |
| 2006 | 12.440 | 121,8 |
| 2007 | 12.644 | 123,8 |
| 2008 | 12.759 | 124,9 |
| 2009 | 12.943 | 126,7 |
| 2010 | 12.978 | 127,0 |
| 2011 | 13.241 | 129,6 |
| 2012 | 13.428 | 131,5 |
| 2013 | 13.614 | 133,3 |
| 2014 | 13.593 | 133,1 |
| 2015 | 13.728 | 134,4 |
| 2016 | 13.883 | 135,9 |
| 2017 | 14.005 | 137,1 |
| 2018 | 14.079 | 137,8 |
| 2019 | 14.123 | 138,3 |
| 2020 | 14.357 | 140,5 |
| 2021 | 14.309 | 140,1 |
| 2022 | 14.558 | 142,5 |
| 2023 | 14.789 | 144,8 |
| 2024 | 14.899 | 145,9 |
Politiek
bewerkenResultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
bewerken| Partij | 10-10-1976[5] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[6] | 14-10-2012[7] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 19 | % | 19 | % | 19 | % | 21 | % | 21 | % | 23 | % | 23 | % | 23 | % | 23 | |
| UCPA / PRL-PSCB / U.C.1 / LB2 | 51,52A | 11 | 47,81B | 10 | 47,631 | 10 | 52,921 | 13 | 57,751 | 14 | 56,81 | 15 | 64,191 | 16 | 57,711 | 14 | 60,932 | 15 | |
| UCPA / PRL-PSCB / PSC1 / Psc+2 / cdH3 / J'MC | 12,51 | 2 | 14,752 | 3 | 12,042 | 2 | 12,543 | 2 | 23,77C | 5 | 23,23C | 5 | 26,26C | 6 | |||||
| PS1 / J'MC | 42,61 | 8 | 39,21 | 8 | 33,331 | 7 | 25,341 | 5 | 18,921 | 4 | 19,991 | 4 | |||||||
| Ecolo1/ Ecolo+2 | - | - | - | 5,161 | 0 | 9,691 | 1 | 10,671 | 2 | 12,041 | 2 | 19,061 | 4 | 12,812 | 2 | ||||
| DIC | - | 10,44 | 1 | 6,55 | 0 | - | - | - | - | - | - | ||||||||
| Anderen(*) | 5,88 | 0 | 2,55 | 0 | - | 1,83 | 0 | 1,6 | 0 | - | - | - | - | ||||||
| Totaal stemmen | 6397 | 6724 | 6919 | 7498 | 7778 | 8796 | 9206 | 9521 | 9687 | ||||||||||
| Opkomst % | 95,72 | 94,13 | 92,04 | 94,37 | 90,59 | 90,46 | 87,50 | ||||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 2,24 | 3,44 | 3,08 | 3,88 | 5,39 | 5,25 | 6,46 | 7,14 | 7,68 | ||||||||||
(*) 1976: NC (4,73%), PCB (1,15%) / 1982: AC (2%), UDRT (0,55%) / 1994: SUD (1,21%), IDEAL (0,62%) / 2000: VIVANT (1,6%)
De meerderheid wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.
Geboren
bewerken- Marc Wilmots, voetballer
- Hedy Scott, playboymodel
Foto's
bewerken-
Het kasteel Pastur -
Het kasteel Pastur en de O.L.V.-kerk -
De St-Médardkerk -
De O.L.V.-kapel en het marktplein met gedraaide torenspits -
De Grote Gete -
Het dorp Mélin
Partnersteden
bewerken
Literatuur
bewerken- Robert Hanon de Louvet, Histoire de la ville de Jodoigne, Gembloux, Duculot, 1941, 2 dln., 946 p.
Externe link
bewerkenBronnen, noten en/of referenties
- ↑ Raymond van Uytven, Standenprivilegies en -beden in Brabant onder Jan I (1290-1293), in: Revue belge de Philologie et d'Histoire, 1966, nr. 2, p. 420. Gearchiveerd op 21 juni 2023.
- ↑ Ed Taverne en Irmin Visser (redactie). Stedebouw: De geschiedenis van de stad in de Nederlanden van 1500 tot heden. Uitgeverij SUN, Amsterdam, 2004, ISBN 90 6168 401 3. Pagina 57
- ↑ Tordoir, Joseph (2019). La Pierre de Gobertange (Deuxième Edition, Revue, complétée et Actualisée). La Gobertange, une Pierre, des Hommes, ASBL. ISBN D/2019/14.758/01.
- ↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
- ↑ Belgische verkiezingsuitslagen. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
- ↑ (fr) Élections 2006
- ↑ (fr) Élections 2012. Gearchiveerd op 5 maart 2016.
Zie de categorie Geldenaken van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.