Gerardus Hendrik Grauss
Dit artikel gaat over de bouwkundige Gerardus Hendrik Grauss. Zie Geert Grauss voor de Nederlandse kunstschilder
Gerardus Hendrik Grauss (Middelburg, 1 december 1807 - aldaar, 29 januari 1862) was een Nederlandse timmerman en stadsarchitect van de Zeeuwse hoofdstad Middelburg.
| Gerardus Hendrik Grauss | ||||
|---|---|---|---|---|
| Persoonsinformatie | ||||
| Nationaliteit |  Nederland
| |||
| Geboortedatum | 1 december 1807 | |||
| Geboorteplaats | Middelburg | |||
| Overlijdensdatum | 29 januari 1862 | |||
| Overlijdensplaats | Middelburg | |||
| Beroep | Architect | |||
| Werken | ||||
| Belangrijke projecten | Verbouwing Nieuwe Kerk van Middelburg | |||
| Prijzen | 2x zilver en 1x gouden medaille aan de Middelburgse Tekenacademie | |||
| ||||
Biografie
bewerkenGrauss was de zoon van Johan Heinrich Grauss en Catharina Fagel, afkomstig uit het Duitse Marsbach. Tijdens zijn opleiding tot timmerman bleek dat hij aanleg had voor bouw- en tekenkunde, waarna hij aan de tekenacademie van Middelburg ging studeren. Zowel in 1826 en 1827 behaalde hij een zilveren medaille wat er toe leidde dat hij in 1828 werd aangesteld als onderwijzer aan de academie. In 1829 behaalde hij een gouden medaille. In datzelfde jaar vestigde hij zich als timmermansbaas in Middelburg.[1] In 1834 werd hij bij de academie aangesteld als lesgevend meester in de bouwkunde.[2]
Grauss trouwde met Johanna Jacoba Revers (1808-1881) en kreeg meerdere kinderen. Hij had een broer, Johan Jacob Frederik Grauss (1805-1882) die ook onderwijzer was aan de tekenacademie, maar ook het beroep van stoffeerder beoefende.
Op 4 oktober 1839 werd Grauss aangesteld als stadsarchitect (stadsbouwmeester) van Middelburg.[3] In 1856 werd zijn kunde en inzet erkend door de Middelburgse gemeenteraad met een geschenk van bewerkt zilver. Hij behield zijn functie tot zijn dood op 29 januari 1862, toen hij overleed aan kanker.[1]
Werken (selectie)
bewerken
Een van de eerste bouwwerken die werd ontworpen door Grauss was het badpaviljoen van Domburg dat in 1837 werd gebouwd. Het neoclassicistische gebouw werd echter in 1889 reeds afgebroken.[5] In 1837 voerde hij ook werkzaamheden uit aan het stadhuis van Middelburg. In 1839 ontwierp hij een nieuwe concertzaal aan de Groenmarkt.
Grauss was nauw betrokken bij de bouw van de Nieuwe Kerk in Zierikzee. Nadat de oude kerk was afgebrand, werd in 1835 de bouw begonnen van een nieuwe kruiskerk naar ontwerp van Pieter Huijsers. Nadat deze de bouw moest staken vanwege financiële problemen werd Grauss gevraagd het ontwerp te vereenvoudigen. Dit vereenvoudigde ontwerp werd op verzoek van A. Caland weer aangepast door J. Bourdrez die later ook de Sint-Pieterskerk in Middelburg zou ontwerpen.[6]
In 1846 werd het interieur van de Middelburgse Nieuwe Kerk door Grauss ingrijpend verbouwd, het exterieur volgde in 1852. De voorgevel kreeg hierbij een neogotische ingangspartij met gestuukte spitsboognissen en pinakels, in de stijl van Willem II-gotiek. Na de oplevering was de bevolking van Middelburg lovend over de aanpassingen.[4] Victor du Stuers vond het een gruwelstuk en omschreef het in 1893 als een lachwekkende koekebakkersstijl.[7]
In 1853 en 1855 ontwierp Grauss respectievelijk de Spijkerbrug en de Bellinkbrug, beide gespannen over het binnenkanaal.[1] Kort voor zijn dood werkte hij aan een ontwerp voor een nieuw gasthuis aan het Noordpoortplein in classicistisch-eclectische stijl. De bouw hiervan begon pas na zijn dood in 1862 en werd verder afgewerkt door zijn opvolger, stadsarchitect J.C. Krijger.[8]
-
De Spijkerbrug uit 1853. -
De Bellinkbrug uit 1855.
- ↑ a b c F. Nagtglas (1890). Levensberichten van Zeeuwen zijnde een vervolg op P. de la Rue, geletterd, staatkundig en heldhaftig Zeeland. Voor het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. J.C. & W. Altorffer.
- ↑ Schnitger, Carin, Peter Don (1986). Vernuft en Vlijt De Middelburgse Tekenacademie van 1778 tot nu. Zeeuws Tijdschrift 36: 16
- ↑ "Nederlanden - Middelburg", Middelburgsche Courant, 10 oktober 1839. Geraadpleegd op 8 september 2020.
- ↑ a b van den Broeke, Martin (juli 2009). Stucwerk en spitsbogen de consistorie van Koudekerke en neogotiek op Walcheren. Gearchiveerd op 15 juli 2023. De Wete 38 (3): 9-10
- ↑ Jaarboek Monumentenzorg 1994. Monumenten van een nieuwe tijd. Architectuur en stedebouw 1850-1940. Monumentenzorg (1994). Gearchiveerd op 30 mei 2023.
- ↑ Nieuwe Kerk. www.zierikzee-monumentenstad.nl. Gearchiveerd op 1 april 2021. Geraadpleegd op 8 september 2020.
- ↑ de Bruin, M.P. (1974). Jan Antiek. Zeeuws Tijdschrift 24 (3): 1
- ↑ Hans Sinke (1996). Middelburg architectuur en stedenbouw 1850-1950. Waanders Uitgevers, pp. 63. ISBN 9040099081.