Grootegast (plaats)
Grootegast (Gronings: Grodegast, Fries: Gruttegast) is een dorp en een voormalige gemeente in de gemeente Westerkwartier in de provincie Groningen in Nederland. Het dorp was tot 2018 de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente Grootegast. Het dorp heeft 3.470 inwoners (1 januari 2023).[1]
Dorp in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
 (Details)
| |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Groningen
| ||
| Gemeente |  Westerkwartier
| ||
| Coördinaten | 53° 13′ NB, 6° 16′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 3,68[1] km² | ||
| - land | 3,64[1] km² | ||
| - water | 0,05[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
3.470[1] (943 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 1.589 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9861 | ||
| Netnummer | 0594 | ||
| Woonplaatscode | 2175 | ||
| Belangrijke verkeersaders | 
| ||
| Foto's | |||
| |||
| Hervormde kerk van Grootegast | |||
| |||
Geschiedenis
bewerkenHet dorp ('als Majorgast') is rond het jaar 1000 ontstaan en werd vanaf 1400 geprofileerd als tegenhanger van Lutjegast. Het dorp bevat een 17e-eeuwse kerk, het zogenaamde Witte Kerkje. Dit kerkje werd in 1829 gerestaureerd.[2]
Het dialect
bewerkenHet Grootegaster dialect, het Westerkwartiers, is duidelijk een grensgeval. Taalkundig zijn de invloeden van drie provincies merkbaar: het dialect is een variant van het Gronings, maar qua verstaanbaarheid lijkt het meer op het Drents; het accent en de grammatica klinken echter nogal Fries en dat is verklaarbaar uit het feit dat 100 jaar geleden nagenoeg heel Lutjegast nog Fries sprak. Grootegast is een grensdorp en dat is ook nu nog te merken aan het aantal dorpsbewoners van Friese afkomst en de vele zakelijke en sociale contacten met Friesland.
Industrie
bewerkenGrootegast heeft relatief veel industriële activiteit gehad voor zijn dorpsgrootte. Van 1964 t/m 1997 werd LEGO via het bedrijf LEGO Nederland bv gedistribueerd over geheel Nederland. Sinds 2016 is in dit pand een museum over LEGO, het LEGiO-museum, gevestigd. In 2017 werd ook het Victory Museum in het pand gevestigd, evenals De Museumdrukkerij. Gezamenlijk opereren de drie musea onder de naam Museumplein Grootegast. Daarnaast is een industrieterrein waar diverse bedrijven zijn gehuisvest.
Openbaar vervoer
bewerkenGrootegast wordt bediend door vervoermaatschappij Qbuzz.
- Lijn 39 (Qbuzz): Groningen • Slaperstil • Aduard • Zuidhorn • Faan • Niekerk • Oldekerk • Sebaldeburen • Grootegast • Doezum • Kornhorn • Opende • Surhuisterveen vv[3]
- Lijn 101 (Qbuzz, buurtbus): Kootstertille • Twijzel • Buitenpost • Blauwverlaat • Gerkesklooster • Stroobos • Eibersburen • Lutjegast • Grootegast vv[4]
- Lijn 133 (Qbuzz): Groningen • Hoogkerk • Boerakker • Oldekerk • Sebaldeburen • Grootegast • Doezum • Kornhorn • Opende • Surhuisterveen vv[5]
- Lijn 139 (Qbuzz): Groningen • Hoogkerk • De Poffert • Enumatil • Zuidhorn • Faan • Niekerk • Oldekerk • Sebaldeburen • Grootegast • Doezum • Kornhorn • Opende • Surhuisterveen vv[6]
Geboren
bewerken- Siemen Top (1915-1986), politicus
- Siebe Torensma (1926-2016), politicus
- Ron Groenewoud (1937), voetballer/trainer
- Henk Holman (1943), beeldhouwer
- Bert Meulman (1946), burgemeester
- Yvonne Ploeg (1995), voetbalster
Zie ook
bewerkenExterne link
bewerkenLiteratuur
bewerken- Sietse van der Hoek, Polderliefde. Een kleine historie van het land en de mensen in het Grootegaster Westerkwartier, 1988
- Klaas Sportel, LEGO in Nederland, van agentschap tot bedrijven, 2023
- Feringa, G. & Banga, F.E. (2002). Grootegast: door de jaren heen. Groningen: Banga Book Productions. ISBN 9076840105
- ↑ a b c d e f Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑ De Ommelander Borgen en Steenhuizen, door W.J. Formsma,R.A. Luitjens-Dijkveld Stol,A. Pathuis
- ↑ OV in Nederland (2022). Lijn 39 Groningen Centraal Station - Surhuisterveen Van Duinenstraat. [online] Beschikbaar via: Wiki.Ovinnederland.nl. [Geraadpleegd op 21 maart 2022]. Gearchiveerd op 28 mei 2023.
- ↑ OV in Nederland (2022). Lijn 101 Kootstertille Âlde Dyk - Grootegast Centrum. [online] Beschikbaar via: Wiki.Ovinnederland.nl. [Geraadpleegd op 21 maart 2022]. Gearchiveerd op 8 juli 2023.
- ↑ OV in Nederland (2022). Lijn 133 Groningen Centraal Station - Surhuisterveen Nije Jirden. [online] Beschikbaar via: Wiki.Ovinnederland.nl. [Geraadpleegd op 21 maart 2022]. Gearchiveerd op 28 mei 2023.
- ↑ OV in Nederland (2022). Lijn 139 Groningen Centraal Station - Surhuisterveen Torenplein. [online] Beschikbaar via: Wiki.Ovinnederland.nl. [Geraadpleegd op 21 maart 2022]. Gearchiveerd op 3 juni 2023.
